Logo DBNL
Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 6 (1846)

Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 6

(1846)–Johannes Jacobus Dodt–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

1620.

Den 4. January (graeff Ernst) na Campen getrocken met 30 wagens muskettiers, om de wet+ te herstellen, ende cruyt ende loot meegenomen. Den 14 January capiteyn Hertevelt(2) met Strick(3) in de staten genomen van graeff Ernst.+

In dese tijt heeft men, door Willem van de Kemp, van wegen de vroetschap, een schatting gehaelt van die niet en waken onder de 8 vendels, soo van Menisten, Papisten ende andere, elck naer sy gestelt waren, 't minste was vast 5 gulden, ende 't meest 25 gulden van de rijcken, ende de helft reed te geven, ende dat tot de oncosten van de 8 nieuwe opgerechte borgers schutters vendels, soo als men haer de weet dede(1).

+ Den 20. January heeft men weder, door Lauwerman met de gecommitteerden der wet, erfhuys gehouden voor de Armyniaense huysen, 7 ofte 8, omtrent de Meertensbrug wonende, die tot Peter Sanders ter predicatie souden geweest hebben; ende tot Peter Sanders voor sijn boete, aen sijn huys oock vercocht, ende tot Kaerl Rijckwaert oock, in de Pottestraet, om der predicatie wille, oock tot den ongedoopten dyaken, al desen dach.

+ Den 26. January is Jacob Meertense, onderschout, gecasseert ende ontslagen van sijn dienst, die hy omtrent 20 jaren heeft gehad, ende is in sijn plaets gecomen desen dach Claes Everssoon de Gooyer, van Emmerich comende, die in 't jaer 1610 op Claesdach 300 gulden op sijn lijff geset worde(2), ende is nu onderschout 1620; ende lach d' eerste reyse over+ 't aflesen den 2. February, ende toen worden gebannen de 2 predicanten Vlueten ende+ Meertensdijck, afgelesen door Jan Cornelissen Castro. Den 7. February hebben 2 soldaten Claes de Gooyer sijn mantel willen nemen, waarover hy is gequetst worden; de soldaten in aparentie cregen, ende was 's nachts ten 12 uren, ende quamen weder los door voorbidding+ van Claes de Gooyer. Den 9. February souden de heer Geresteyn ende de ritmeester Moersbergen samen vechten; maer Geresteyn comende aen de Bilt, Moersbergen wachtende, is (deze) niet gecomen, ende sijn daerna in haer huysen bewaert door 2 soldaten van graeff+ Ernst, ende worden den 11. February tot graeff Ernst beyde te gast genoodt.

+ Den 19. February een dieff op de plaets gehangen, genaemt Peter Lambertsen, de eerste justitie onder de nieu magistraet, ende vroetschap, ende oock van Claes Evertsen (de Gooyer).+ Den 7. Meert is afgelesen, geen soldaten ofte ruyters, op haer beletten ofte cleeren, ofte geweeren, te borgen, na desen dach, ende sullen van haer recht verstoken sijn, is oock met de trommels op de wacht omgeslegen(3). Desen nacht hebben die borgers 's nachts die+ eerste ronde gedaen door de stadt, van 't stadthuys. Den 10. Meert al de soldaten gemonstert, 2 cornetten peerden ende 12 vendel voetvolck, in het Katryneclooster. In dese Meert oock volck aengenomen op de stadt Hamborg, ende oock noch op Bohemen, op veele steden+ ofte herbergen in de stadt Wtrecht in Meert 1620. Den 4. April den lantcommandeur

begraven ten Duytsenhuyse, genaemt Jasper van Lijnden, in wiens plaets quam Hendrick, soon van graeff Ernst, out omtrent 10 jaren, over wiens gravinch ginck mede de jongen lantgrave van Hessen. Den 12. Mey alle dat garnisoen gemonstert in de Katrynen, 12 vendels+ te voet, ende 2 cornetten peerden.

Den 17. Mey een generalen biddach gehouden door alle provincien, ende in Juny gemaeckt+ 4 stadtsbruggen, 2 buyten Stolsteech, ende de Reguliers- ende Meertensbruch, ende oock de grachten gediept, de oude ende nieu gracht in de pingsterdagen 1620.

Den 8. Juny graeff Ernst weder comen met sijn vrouwe van Leeuwaerden, nadat graeff+ Willem doodt was(1). In dese maent Juny is Steven Verhagen wedercomen wt Oostindien, ende is 7 jaer wtgeweest, vol geladen sijnde.

Den 10. Juny heeft men binnen Wtrecht weder beginnen 2 vendels volck aen te nemen,+ van wegen de staten generael, ende den prins van Orangen, ende voor de stadt van Wtrecht, onder de capiteyns Tijman van Wee ende (Gerrit van) Suylen van Matenes.

Den 19. Juny sijn de 2 vendels soldaten gemonstert, elck sterck 90 mannen, Desen dach+ Steven Verhagen in Wtrecht gecomen, ende waren 7 pecktonnen voor sijn huys gestelt. Den 22. de 2 vendels wtgetrocken, Tijman van Wee na Zutphen, ende Gerrit van Suylen+ na Doesborch. Den 2. July een out vendel incomen van Worcum, ende noch een van+ Bergen op Soom, 2 van Breda, samen 4.

Noch den 11. July afgelesen, dat men sondaechs onder predicatie niemant moet tappen in+ der herberge, dan den reysende man, oock niet geen waer ter coop setten na 9 uren, op boete van 3 gulden, oock soo yemant sijn gelt op de stadt geleyt heeft, niet meer sal hebben dan 5 ten hondert, ende lijfrenten 10 ten hondert, ofte sy mogen haer penningen wederom nemen.

Dese weeck twee gyselaers van 't stadthuys wtgebrocken met een coorde, ende twee wt het tuchthuys door 't secreethuys onder de eerde; een was Joost Lenninch ende de soon wt de maecht in Hollant. Den 12. July dat garnisoen gemonstert, 16 vendel te voet ende 2 te+ peerde, in 't Katryne, in 't bysijn van Cornelis Knijff(2), Jan Francen, Claes..., Leerdam, Croes monsterheer.

+ Den 20. July een gebodt afgelesen op die Nue onder de soldaten, niet te mogen drincken onder de predicatie ofte spelen, ende oock niet na 10 uren 's avonts, oock niet buyten mogen gaen vruchten stelen, oock niet vechten, ende meer ander dingen, afgeslegen door graeff+ Ernst. Den 24. July de 8 vendel schuttery opgetrocken door de stadt, schoon in wapen.+ Den 26. July Claes de Gooyer sijn outsten soon seer heerlijck begraven, binnen Wtrecht in+ de Claeskerk, met veel volck. Den 29. July sijn 2 nieu vendel Engelschen wt Engelant in Wtrecht comen, elck sterck omtrent 200 man, niet dan sijdgeweer by haer, ende worden in de Katrynenkerck geleydt, oock nieu vendels ende trommen.

+ Den 2. Augusty is de prince van Orangen in Wtrecht comen, ende worden van de 8 vendel borgers seer heerlijck ingehaelt, ende 4 vendels togen buyten de stadt de Katrynenpoort wt, den prince te gemoet, ende 4 vendel bleven binnen staen, ende quam soo in de stadt door de borgery, die schoon in de wapen was; ende de 16 vendel soldaten waren oock in de wapen, elck in sijn quartier blyvende staen. 's Morgens de prince vertogen na boven, oock+ desen dach 2 vendels wtgetrocken, ende vrydachs den 4. Augusty noch 8 vendels wt getrocken,+ out garnisoen, na boven; ende den 5. Augusty op saterdach vryleger afgelesen aen den Rijnkant,+ ende daer 't leger te volgen. Den 9. Augusty graeff Ernst wtgetrocken met beyde vanen ruyters, blyven noch in de stadt 6 oude vendels ende 2 nieuwe Engelsche vendels, noch ongemonstert, ende Orums vendel, roepende om gelt, niet willende wttrecken den 4. Augusty, sijn noch binnen+ de stadt. Den 12. Augusty de nieu Engelschen haer geweer gecregen. Den 13. op sondach Stolsteech wtgetrocken met vol geweer, braef in de wapen, ende geel ende swarte pluymen, sterck de eerste vendel ruym 200 man, ende de tweede 160 man ruym, elck blau vendels, ende togen oock na boven, ongemonstert sijnde.

+ Den 23. Augusty een generale biddach gehouden door de provincie, oock tot Wtrecht, na den ouden stijl.

In dese maent Augusty begosten de Lutheristen tot Wtrecht een kerck te bouwen, in de Strooysteeg van twee Jacob van Bemmel's huysingen, die sy daertoe cochten, ende leyde de hartoch van Bronswijck den eersten steen, die haer 16 rozennobels schonck te verdrincken; maer werden door de borgemeesters ende vroetschappen der stadt Wtrecht, verboden niet meer te timmeren, op boete van 300 gulden, ende mosten dat weder afbreecken, ende maken dat tot huysinge als voren, ende blyven op haer oude plaetse in de Lijnmarckt, wtcomende in de Visschersteech.

Tusschen den 4. ende 5. September heeft op Hasenberch een jonck knecht, van omtrent+ 17 jaren, hemselven verhangen, ende was boven geset om oorsaecke, dat veel gelts by hem was bevonden van omtrent 5 ofte 600 guldens, daer hy mede was duergegaen van sijn meester van Weesel; de schout dat gelt hebbende is in mistroosticheyt gecomen. De magistraten hebben hem de doktoren ende de churigijns overgegeven, ende hebben hem in Drieconingenkerck ofte gasthuis gebrocht ten tuyn van Gerrit Sas, daer sy hem opgesneden hebben, dat ingewant gescheyden, de darmen opgeblasen als een beeste gelijck sijnde, ende daerna hem gevilt van hoofde tot den voeten, dat heel vel aff van vingeren ende teenen, dat hooft gecloven midden van malcander, ende dat vel op een hoop vergaert by een, dat seer dick was, ende hebben hem alsoo te sien gestelt den 10. September 1620; ende doen hebben+ sy hem voorts alle dat vleesch afgesneden, ende doen gesooden alle dat gebeente, ende maeckte dat gebeente doen weder aen malcander, als 't te voren gestaen hadde; ende de doctoren, ende churigijns hebben hem naar haer genomen, den 12. September, met grooten+ stanck.

Den 22. September dat garnisoen gemonstert in al 7 vendels, ende waken 's nachts 2 vendels,+ elck sterck 50 man.

Den 2. October de borgermeesters bleven, maer eenige wt de vroetschap verandert ende+ afgeset, dat vele wonder gaff, ende ander in de stede genomen; afgeset Vermaet, Jacobus van Wijck, Jan de Rijck,..., ende andere ingenomen, als: Antonye de Gooyer, Pallaets, Limpen, den Pijper(1).

Den 6. October weder alle de vreemde duyten verboden niet wt te geven, op boete van+ 12 gulden, ende de duyten verbueren(2). Den 20. October overluydt Reynier, heer van+ Brakel(3), den ouden, tot Sterckenborch gestorven, by Wijck.

Ende wordt nu die ossemarckt gehouden op Vredenborch, dus lang op de Nue geweest, verpacht voor 350 gulden, van elck beest een stuyver. In desen tijt gravin van Nassau haer goet gescheept na Vrieslant, tot Leuwaerden(4). Den 29. October beyde guaerdes weder+ in Wtrecht comen van Syne Genade graeff Ernst, ende Sissel's vendel met noch andere

compaegnien, dat leger gescheyden by Weesel. Oock is des paltsgraven broeder hier door+ getrocken, in den Hulck gelogeert sijnde, na den Haghe gepasseert. Den 10. November sijn beyde vendels, Tijman van Wee ende Suylen, gecasseert, in de Katrynekerck, van den+ monsterheer, ende Claes de Gooyer, ende den geweldige. Den 21. afgelesen, des sondaechs niet meer te spelen door de stadt met eenige dingen, als: kolven, balslaen, kooten, bickelen, knickeren, ende dergelijcke dingen meer, ende niet te tappen na 10 uren 's avonts,+ op 3 gulden boete(1). Den 22. November dat garnisoen gemonstert, 10 vendel, ende waken+ nu over den 5. nacht op de Nue. Den 1. December op de plaets één gehangen, ende 2 gegeeselt, ende in 't tuchthuys gebannen.

+ Den 15. December den Spaenschen Gerrit ingeluydt, aen de Steenwech, ter oorsaecke van verscheiden weddinge, gedaen tegen 's landts welvaren, soo op Prage ende oock op de stadt van Wtrecht, dat men binnen 6 jaren openbaer misse sal doen in de Domskerck, ende dat de stadt Wtrecht sal voor den coninck van Spaengien sijn; daerop hy 3 verscheyden 50 gulden op heeft verschooten, ende sal voor elck 50, 300 weder hebben, soo hy wint. De heeren hebben hem de obligatie ontnomen, ende hy is duergegaen ende ontcomen, ende 's maendachs tyding gecomen, dat hy hemselven den hals aff heeft gesneden,+ in de herberge, maer is faut. Den 29. December afgelesen, niet meer te mogen wedden,+ op verbueren dat weddegelt, ende noch soo veel daerby ten beiden syden(2). Den 20. dat garnisoen gemonstert, 10 vendels(3).

Eynde des jaers anno 1620.

Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums