Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 6

[p. 84]

1618.

⁺ Den 10 January is op de plaetse gegeeselt een Clara Leenaers, die wtgaf, dat 3 van haer kinders met den bose beseten waren, om veel aelmoessen te crygen, ende sloot die met ketens.⁺ Den 23. January heeft men om de stadt moeten ys byten, dat aen tien jaren niet gebuert was, ende de soldaten mosten 's nachts dubbel ronden doen tegen malcanderen aen.⁺ Den 6. February weder om de stadt gebeten, nochtans het seer regende. Den 9. February⁺ afgelesen, om schryvers in de stadts poorten te setten, voor den incomenden man. Den 24. February wt elck nieu vendel 6 mannen genomen, samen 36, ende na Schoonhoven gesonden⁺ tot haer assistentie. Den 7. Meert is de graeff Floris van Cuylenborch door Wtrecht gepasseert na Arnhem, daer een landdach gehouden werde, alwaer Syne Excellentie de⁺ prins van Orangen op gevolcht is den 10. Meert, niet seer wellecom sijnde van de staten van Wtrecht; want horende syne comste wt den Haghe, hebben een brieff afgeveerdicht in de statencamer, geschreven door Ledenberch, ende den prince tegengesonden door Gerrit Versteegen soon, die daer door een canuncks proove heeft vercregen van den Dom t'Wtrecht. De prince, den brieff ontfangen hebbende, omtrent Bodegrave onder wege sijnde, als dat hy hem niet soude bestaen door Wtrecht te passeren, op dat daer geen swaricheyt wt en soude moveren aen yemant der inwoonders, is Syne Excellentie, niet wel te vreden sijnde door desen brieff, evenwel gecomen na Wtrecht. De staten vernemende evenwel syne comste, hebben geen soldaten in de wapen begeert, oude noch geen nieuwe stoepen, maer hebben haer 4 vendels schuttery borgers in de wapen doen comen, ende hem aen de poort verwacht, ende quam 's avonts ten 7 uren, ende dese nacht mosten 2 vendels schutters waken, een heel vendel borgers in 't stadthuys, een half vendel in de Marienkerck, ende een half vendel in 't Duytschenhuys, voor den prins, ende desen dach ende daechs daerna nam men noch 300 stoepen aen tot de nieu 6 vendel, elck noch 50. Die van de oude gereformeerden hebben hem⁺ een request behandicht, om de exercitie der religie. 's Morgens den 11. Meert Ledenberch by hem ontboden sijnde, ende daer geweest om 't schryven des brieffs, is (Maurits) omtrent 7 uren weder vertrocken na Arnhem, een vendel borgers hem wtgeconvoyeert, ende prince Maurits reed achter de cortegaerde om op de Nue, omdat hy de nieu soldaten niet sien en wilde,⁺ die daer veerdich stonden met haer geweer, dat yeder seer verwonderde. Den 13. Meert is dat vendel soldaten op de Nue gebleven, dat ordinares 8 jaren lanck aen de Wittevrouwen poort plach te trecken, ende stuerde daer maer 12 man heen, omdat die nieu waertgelden⁺ nu soo sterck waren, op de Nue wacht. Den 16. Meert is graeff Hendrik stil doorgetrocken,⁺ oock na Arnhem. Den 18. weder alle dat garnisoen gemonstert, oude ende nieu vendels.⁺ Den 29. Meert is de prince tot Vyanen heerlijck ingehaelt, comende van Arnhem,

+ Jan. 10.

+ Jan 23

+ Febr 6 9.

+ Febr. 24

+ Mart. 7.

+ Mart. 10

+ Mart. 11.

+ Mart. 13.

+ Mart. 16.

+ Mart. 18.

+ Mart. 29.

[p. 85]

weder na den Haghe. Den 25. April is de prince wedercomen op Ysselsteyn, niet willende⁺ nu door Wtrecht passeren. De staten dit vernemende, sijn met haer vyff ofte ses personen in getal, na Ysselsteyn gecomen, hem biddende doch willen door Wtrecht comen, wetende dat sy lestmael qualijck deden. De prince dit niet vergetende, heeft het niet willen doen, maer door aenhouden tot in de nacht toe, heeft noch geconsenteert, ende quam 's anderdaechs den 26. April op sondach middach ten 11 uren, seer stil 's Tollesteechpoort in, ende⁺ bleef ten Duitschenhuyse tot by 3 uren, ende trock nademiddach wt op Amersfoort, van daer op Deventer, daer oock een landtdach gehouden werd van Overyssel, ende quam doen van Campen over Amsterdam, daer hy beter ontfangen werd den 13. May, ouden stijl, als hy⁺ tot Wtrecht gedaen werde beyde reysen. Den 14. May op Hemelvaertsdach, is de graeff⁺ van Cuylenborch met grooten pracht door Wtrecht gepasseert, ende middachmael gehouden hebbende, getrocken na Amersfoort, om te reysen met eenige gesanten van Dortrecht ende Amsterdam na den coninck Christiaen, in Denemarcken, als ambassadeur ende gesanten van wegen de staten generael, ende voerden op haer sittenkussens ende in haer blaysoenen de eendrachtigheit, ofte concordia, den leeu in een klau de bussel pijlen, in de ander schilt ende sweert, om eenige geschillen met den coninck wtstaende. Den 29. May ende daeromtrent⁺ sijn weder vele remonstrantsche predicanten t' Wtrecht geweest met Wtenbogaert. Noch eenen grooten dieff, alias banqueroetier, anno 1618 in de pinsterdagen in May, ende trock na den Bosch met over hondert ende tachtig dusent guldens, genaemt Donslaer, ende was muntmeester in de staten munt tot Wtrecht, ende is in 2 maanden weder in sijn plaets geset, door de heeren accordaties gemaeckt. Den 12. Juny het garnisoen⁺ gemonstert, oud ende nieu. Den 21. Juny capiteyn de Vries getrout met Lambrecht⁺ Kanter's dochter, van Taurijn in de Buerkerk, tegen wil ende danck des vaders. Den 8. ende 9. July onse staten weder wt den Haghe comende, niet wtgerecht⁺ hebbende. Den 15. July 'savonts omtrent 6 uren, is Syne Excellencie de prince van Orangen⁺ haer nagevolcht, in Wtrecht comende, alwaer hy een vergadering gevonden heeft van remonstrantsche hoofden, als: Olden Bernevelt, Grotius, Hoogerbeets, die eenen Achytophels raet gehouden hebben, gelijck wy lesen II Samuel XVII. Daer hy raet hout met Absalon tegen David, maer als hy sach, dat de raetslach niet en gelukt is, duer gegaen ende heeft sijn selven verhangen, veers 23. Alsoo oock dese hebbende raet gehouden tegen David, namelijck den prince van Orangen met haren Absalon Olden Bernevelt, maer siende, dat haren raetslach niet goet en was, sijn duergegaen den 21. July, ende sijn in hechtenis gebracht den 19. Augusty, ouden stijl. De prince vergeselschapt sijnde met eenige gecommitteerde van de staten generael ende cornel Veer. Den 16. July is de prince van de statencamer gegaen omtrent⁺ 11 uren, ten 12 uren weder wtgecomen met de gecommitteerden, ende nademiddach ten 5

+ Apr. 25.

+ Apr. 26.

+ May 13.

+ May 14.

+ May 29.

+ Jun. 12.

+ Jun. 21.

+ Jul. 8. 9.

+ Jul. 15.

+ Jul. 16.

[p. 86]

uren is graeff Ernst Casimier ingecomen van Arnhem, oock de leden van de 4 steden van⁺ Wtrecht. Den 17. afgepubliceert de schuttery niet te schencken, op boete van 30 stuivers. Desen dach sijn alle de staten vergadert geweest in de camer, de prince daer niet geweest,⁺ maer sy by hem. Den 18. door de stadt gereden buyten ende binnen, ende de soldaten op ende off sien trecken, out ende nieu. Des sondaechs niet ter predicatie geweest. Des maendaechs⁺ den 20. July de schuttery opgetrocken voorby den Duytschenhuys, 4 vendels, elck vendel omtrent 200 mannen, braeff in de wapen, de capiteyns Nyhoff, Deuverden, de Gooyer,⁺ Donselaer, ende was kermis. Den 21. kermis avont, sijnde 's morgens ten 3 uren, sijn alle de oude soldaten stil in de wapen gecomen te voet ende te peerde, als 13 oude vendels voetvolck ende 2 vanen peerden ruyters, ende noch 3 vendels voetvolck; 's morgens vroech ingecomen, de twee van Syne Genade graeff Ernst, ende de derde van den heer Brederode, ende strack de straten beset, op de stadtsplaets 2 vendels, op de Gansmarckt 3 vendels, op de Nue 9 vendels by 't wachthuys, ende één vaen ruyters, by de Wittevrouwen brug één vendel, ende aen de Wittevrouwen poort één vendel met een deel ruyters, ende sommige ruyters reden door de stadt met 3 ende 4 samen, ende graeff Ernst met monsyeur Fama reden door de quartier; ende de prins comende op de Nue na 3 uren, Hertevelt de wacht hebbende, ende saturdach colonel gemaeckt sijnde van de staten over dese 6 nieu vendels, een schoon regiment, voor hem den prins comende in de corte gaerde, vraechde naer den capiteyn; de luytenant Peter Bodt seyde: hy soude comen. Maurits seyde: sy souden haren eedt te werckstellen, maer sy flau sijnde, soo seyde de prins: legt samen uw wapenen neder in de cortegaerde, welck sy datelijck deden, ende mosten na huys gaen, ende sondt toen Fama met den meyoor naer de ander 5 vendels, dat sy haer trommen souden omslaen ende in de wapenen comen, dit soo geschiede, ende wilde de vendels op de Nue hebben, ende soo casseren; maer door voorbidding van de staten, gedaen door Croes monsterheer, (Jan Cornelissen) Castero deurwerder der staten, dat sy in haer quaertieren mochten gecasseert worden, is toegelaten, mitsdien het datelijck most geschieden. Ondertusschen, sijnde 6 uren, quamen oock de ruyters van Amersfoort, medebrengende 3 wagens met kruydt ende loodt, ende op de Nue gereden, maer de prince ginck aen de poort by de ruytery, haer gebiedende op de Bildt te ryden tot naerders advys, welck sy deden. Maurits, weder op de Nue comende, heeft gaen sitten voor een schoenmaeckers duer, genaemt Dirck Sweersen, die hem oock noodichde in 't huys te comen, dat hy noch dede, de meyoor brengende hem elck reyse bescheydt, wat vendels dat daer al gecasseert werden. Doen gingen alle de Achythophels duer wt de stadt, ende ondertussen quamen in de stadt by den prince de heeren van Amsterdam ende Enchuysen, oock van Dortrecht om hem te welcoomen, ende gingen oock met hem naer den Duytschenhuys omtrent 11 uren. Doen dit alles gedaen was, sijn de 6 vendels verslegen,

+ Jul. 17.

+ Jul. 18.

+ Jul. 20.

+ Jul. 21.

[p. 87]

sonder yemant gewont ofte gedoot te blyven. De oude vendels trocken elck weder in haer logement, de 2 vendels van graeff Ernst in de Katrynekerck, ende Brederoô's vendel in de Pauwls. Den 22. ende 23. dach July is alle het armeniaensch geweer van 3 vendels met⁺ wagens in 't Zeegelhuys gebrocht, ende van 3 vendels in 't Geeselienclooster, tot naer advys. Den 22. July is de prince in 't stadthuys comen ten 9 uren, met alle de heeren gecommitteerde staten, oock van Amsterdam Enchuysen ende Dort vindende op de plaets omtrent wel 500 manspersonen borgers, die hem een oratie deden, door advocaet Anselm, om de vryheit der gereformeerde religie, ende bleef daer een ure. Des avonts heeft hy de wacht op ende off sien trecken, 3 vendels off, ende 3 op, out, geen nieu meer. Den 23. nademiddach ten 2 uren, de borgers weder op de plaets geweest soo sterck, maer cregen bescheydt te wachten tot 's anderdaechs, op de vergadering der staten provinciael. Op vrydach den 24., 's morgens ten 9 uren, op 't hoff weder verscheyden, de borgerlidtmaten door⁺ de gedaechden, ende compareerden wel omtrent 700 personen, ende een remonstrantie vertoont aen den prince, die achter gehouden was in 1610, ende is na 't stadthuys gegaen ten 10 uren, ende alle de borgers volchden hem seer ordentelijck na; ende ten 12 uren ginck de prince na de statencamer, tot 12 uren toe, ende 's avonts alle de magistraten gecasseert, ende saturdach den 25., weder samen doen vergaderen om ander wetten, ende is in de plaets van⁺ de raetsheeren een vroetschap gestelt⁽¹⁾, ende Baecx tot Conincks vry afgestelt, ende Berck⁽²⁾ in de stede, ende Pol gebleven, ende den 26. July op Sondach, ten 4 uren, den nieuwen⁺ raet den eedt afgenomen van den officier in 't stadthuys. Desen dach 's morgens sijn vele vreemde lieden in de stadt gecomen, in de 20 schuyten van Amsterdam, ende in de 50 wagens, oock veel van andere steden, meenende de eerste predicatie te horen, maer geschiede noch niet, quamen mis. Den 27. op maendach vergaderdt, ende 's middachs ten⁺ 11 uren heeft de banclock geluydt, ende afgelesen, dat die van de ware gereformeerden soude preken in de Buerkerck vooreerst, welck den 28 July geschiede door Roeloff Petersoon,⁺ met menichte van volck, wt Psalm XCI: syne waerheyt is scherm ende schilt⁽³⁾. De prince van Orangen oock daer sijnde, met sijn adel, ende staten generael, ontfangen voor den armen 71 gulden. Wt de predicatie comende, de prince na de statencamer gegaen met de staten by hem hebbende⁽⁴⁾, daer gebleven van 11 uren tot 1 uur toe. Den 29. July we-⁺

+ Jul. 22. 23.

+ Jul. 24.

+ Jul. 25.

(1) Zie de bepalingen hieromtrent. Utr. Plakaatb. III. 96. 182.

(2) Nic. van Berck, raad in de vroedschap, en tweede burgemeester, hij overleed den 27. Aug. 1619.

+ Jul. 26.

+ Jul. 27.

+ Jul. 28.

(3) Men vindt eenige belangrijke bijzonderheden over deze eerste prediking der Contra-Remonstranten in Baudartius Memorien op 1618. bladz. 57.

(4) Sijn gecommitteert, om Syne Doorl. furst gen. ende de heeren gecommitteerden der Ho. ende Mo. HH. staten generael te gaen conduiseren op dese vergaderinge, d'heeren Ploos, Geresteyn, ende de borgemeester van de Pol. Raadsbesl. 28 July 1618.

+ Jul. 29

[p. 88]

der in de statencamer geweest, van nademiddach ten half 5 tot over 8 uren. Gestoort daer⁺ wtcomende, heeft Ledenberch gecasseert, ende in sijn plaets gestelt Hilten. Den 30. July sijn alle de staten vergadert geweest, oock de vroetschappen in 't stadthuys den heelen dach.⁺ Den 31. July de prince weder in de statencamer geweest, van 11 uur tot half 2 toe, by de Wtrechtsche staten, ende noch omtrent 8 staten daerby gedaen, ende gestelt op nieu.⁺ Den 1. Augusty een pensionaris gestelt wt de vroetschap, ende was advocaet Anselium.⁺ Den 2. Augusty op sondach de tweede predicatie door Roeloff Petersoon, op voordemiddach, wt Lucas IX:26. De prince daer sijnde, na de sermoon ouderlingen ende diakenen⁺ gecoren, ende nademiddach voorgestelt eerste reyse, voor den armen 103 gulden. Den 3. Augusty, op maendach, 's morgens ten 5 uren, Syne Excellentie de edele prince van Orangen vertrocken naer den Haghe, stil, sonder wtgeleyde, latende graeff Ernst Casimier in sijn stede als hooft, ende gouverneur, in den Hulck gelogeert blyvende, tot dat hem bisschopshoff bereydt worde. Desen dach de schutters capiteynen verandert; in Nyhoff's steê Medenblick, in de Gooyer's Cornelis van Weet; oock de Wtrechtsche admiraliteyt, ende⁺ ontfangers van 's landts penningen verandert. Den 10. Augusty, op maendach, hebben de oude gereformeerde Walen een remonstrantie gepresenteert aen de vroedschap, om een openbaer kerck, ende leeraer te mogen vercrygen, ende waren op de plaets vergadert in de 40 Walen,⁺ manspersonen, ende vercregen een kerck, de Reguliers, ende preekten den 16. Augusty⁺ door Bassecourt van Amsterdam. Den 19. Augusty 1 vendel van graeff Ernst wtgetrocken na den Haghe, 's avonts ten 8 uren, ende 's avonts ten 6 uren Ledenberch in sijn huys⁺ beset, ende bewaert met 12 soldaten van graeff Ernst volck. Den 21 op vrydach, is Taurijn duergegaen⁽¹⁾. Desen dach graeff Ernst met de gecommitteerden staten tot Ledenberch⁺ geweest, die daechs te voren gecoren waren. Den 25. Augusty Brederoô's vendel wtgetrocken⁺ 's morgens ten 5 uren, na Schoonhoven, ende alle met stille trom. Den 24. Augusty⁺ de schuttery in de stadtspoorten de laatste wacht gedaen by dach. Den 27. is graeff Ernst met 50 musketiers gereden na Schoonhoven, daer Syne Excellentie oock quam. Den⁺ 28. Augusty is Van Leeuwen de procureur generael⁽²⁾ weder in sijn staet ende officie gesedt,

+ Jul. 30.

+ Jul. 31.

+ Aug. 1.

+ Aug. 2.

+ Aug. 3.

+ Aug. 10.

+ Aug. 16.

+ Aug. 19.

+ Aug. 21.

(1) Baudartius geeft, in zijne Memorien op 1618, nog eenige bijzonderheden omtrent de bemoeijingen van dezen predikant, in de zaak der Remonstranten, zoo ook over zijne vlucht uit Utrecht; doch hij stelt dit niet, gelijk in onze Kronijk op den 21. Augustus, maar op den 28. dier maand, stylo veteri, zie aldaar bladz. 65.

+ Aug. 25.

+ Aug. 24.

+ Aug. 27.

+ Aug. 28.

(2) Mr. Pieter van Leeuwen werd, den 27. Sept. 1589 ordinaris raad en procureur generaal in den hove van Utrecht, doch op den 29. Mei 1611, uit naam van de staten, door Mr. Gerard Hamel adv. der staten bedankt en ontslagen. Onze Kronijk vermeldt dit op den 30. Mei, waarschijnlijk eene kleine onnaauwkeurigheid des schrijvers. - Van Leeuwen is evenwel den 28. Aug. 1618 wederom in zijne betrekking hersteld, mits dat hy niet soude mogen praesent sijn by 't lesen ende opinieeren van saken, sijn ampt rakende, of ook by het examineren van getuygen, soo by hem, als by partye geproduceert. Den 4. Sept. 1621 werd hij gecommitteerd gedurende de vacature van de respective maarschalk-ampten van het Neder-quartier Eemlant, en het Over-quartier; alsmede den 8. Febr. 1622 gecommitteerd tot het stellen van de galg bij Schoonhoven.
Pieter van Leeuwen overleed in 1630. Zie Utr. Plakaatb. III. 1054. 1058.

[p. 89]

daer hy anno 1611 den 30. May wtgestelt werd met den president Radelant⁽¹⁾; oock Vincent Drillenborch ontslagen van sijn bannissement, dat hy creech den 25. November 1613. Den 30. Augusty graeff Ernst weder comen van Schoonhoven. Den lesten Augusty is hy⁺ weder tot Ledenberch geweest, met de gecommitteerde staten, 4 uren lanck, met den pensionaris ende 2 schepens, den onderschout, ende een secretaris. Den 1. September de heeren⁺ tot Taurijn de stuedium opgeschreven⁽²⁾. Den 6. September op sondach avont, ten 10⁺ uren, is Ledenberch na den Haghe gebrocht met 40 musketiers, geconvoyeert van graeff Ernst volck, met schuyten na die vaert. Den 17. September is een gerucht gecomen, dat⁺ Taurijn doodt was, ende 's middaechs ten 11 uren is hy met de banclock ingeluydt, om te compareren den 29., op dijnsdach, ter oorsaecke van de Waech-Schaele, maer bleeff achter. Den 19. September over de 100 soldaten de Weerpoort afgevaren na Hoorn, ende Alcmaer,⁺ de prince haer te Muyen wachtende. Desen selven dach 's avonts, in de voorbereydinge in den Dom, is tyding comen, dat Ledenberch hem selven den hals heeft afgesneden, ende in den buyck gesteeken, op 't bed, in de gevanckenis sijnde; ende men seyde: dat Taurijn hem selven vergeven hadde, gelijk Saul dede, I. Samuel XXXI, om niet te vallen in andere handen. Den 26. September twee stadtsdienaers tot Ledenberch in huys gestelt,⁺ ende de soldaten daer wt genomen. Den 28. September graeff Ernst vrouw een wooning comen⁺ kiesen, ende koos Bisschopshoff. Den 29. ende 30. een provinciale vergaderinge gehou-⁺

(1) Willem van Radelant, den 4. October 1580 aangesteld tot ordinaris raad in den hove van Utrecht; (Matthaeus de Jure Glad. c. XIX. p. 329,) werd in 1598 op den 8. Junij, in plaats van Mr. J. Bellechier, tot president verkoren. In ditzelfde jaar besloot men, den president eens zoo veel tractement toe te leggen, als een raadsheer.
Gelijk wij hierboven bladz. 41 zagen, werd Radelant in 1611 tegelijk met van Leeuwen in zijne bediening gecasseerd. - Min naauwkeurig is hieromtrent Scheltema, Staatk. Nederl. II. 211; hij meent dat Radelant tot zijn overlijden (28 Aug 1612) in deze betrekking bleef. - Dit is evenwel onmogelijk, immers besloot men bij de cassatie van Radelant, dat de presidents-plaats bij voorraad zou bekleed en bewaard worden, door den voorzitter van H.E.M. vergadering, met adsistentie van 's lands advokaat; hetwelk geduurd heeft tot 21 Augustus 1618, toen er bepaald werd, dat de ordinaris raden per vices zouden presideeren, ieder eene maand. Dit gebruik bleef tot 1674 in stand.
Zie verder: hierboven bladz. 41; Utr. Plakaatb. II. 1048. 1053; Val. Andreas, Biblioth. Belgic. p. 333; Foppens, p. 420; Graevius, Orat. in L. Acad. Traj. Nat.; Matthaeus, Rerum Amiss. Script. p. 38; Burman, Traj. Erud. p. 275; Paulus, Verkl. der Unie, IV. 26; Scheltema, Staatk. Nederl. II. 210, 211.

+ Aug. 30.

+ Sept. 1.

(2) Jacobus Taurinus was den 28. Augustus, tegen den avond, uit Utrecht vertrokken, vreezende (zoo hij zeide) dat hem zeker libel, ten titel voerende: Waech-Schaele, zou ten laste gelegd worden. Uit onze Kronijk blijkt, dat hij ter oorzake van dit boekjen werd ingeluid. Zie verder over Taurijn en zijn spoedig overlijden Baudartius, Memorien op 1618, bladz. 65, en hierachter in de Bijlagen.

+ Sept. 6.

+ Sept. 17.

+ Sept. 19.

+ Sept. 26.

+ Sept. 28.

+ Sept. 29. 30.

[p. 90]

den in de statencamer, daer 2 committeerden waren, Leeuwen ende Mandama, ende graeff Ernst.⁺ Den 3. October Ogley na den (Haghe) getrocken bleeff vier weken. Den 9. October graeff Ernst vendels met 33 wagens de Katrynen poort wtgereden, na Leyden, Haerlem, ende tot⁺ Rotterdam, ende Goude, met den prince, ende quamen weder den 23. October, 's avonts ten 5 uren. In desen tijt maeckte men de cortegaerde op Bisschopshoff, voor graeff Ernst.⁺ Den 3. November 2 vendels wtgetrocken, Ogley ende Brock, na Rotterdam, in garnisoen⁺ blyvende. Den 17. November weder 8 borgers capiteyns gecoren wt de vroetschap⁽¹⁾, als: Cornelis van Deuverden, Cornelis van Wee, Cornelis Knijff, Peter Cornelissen van der Lingen, Jacob Woutersz. Lieftinck, Jacob van Medenblick, Jacob Hendricksz. Wijnhem, Jacob⁺ van Wijck, ende begonden te waken den 24. November, op de manier als de schutters;⁺ Deuverden eerst. Den 25. graeff Ernst huysvrouw, de hertoginne van Bronswijck, gecomen ter woon op Bisschopshoff, ende 's avonts de soldaten daer gewaeckt in de nieuw cortegaerde.⁺ Den 3. December de 12 vendels gemonstert, oock de ruyters. Desen dach de gouverneur Ogley na den Haghe getrocken ter woon⁽²⁾.

⁺ Den 9. December sijn gecommitteerde staten in Wtrecht gecomen, ende hebben van ons staten in arrest geslegen, als: tresorier de Goyer, Baeckx, Meydrecht, Rysenborch⁽³⁾, comende over haer als den coninck Adony-Bezek, Judicium I. 5-7.

⁺ Den 11. graeff Ernst vendel na den Haghe gevaren, in 3 schietschuyten. Den 28. December op maendach, 's avonts ten 7 uren, is Maurits, prince van Orangen, weder in Wtrecht gekomen, sonder inhalen van yemant in de wapen, met sijn broeder graeff Hendrick Fredrick, ende den prince van Poortugael, ende andere heeren; van ons 8 capiteyns

+ Oct. 9.

+ Oct. 23.

+ Nov. 3

+ Nov. 17.

(1) Zie den eed voor de hoofdmannen en gemeene schutterij in dato 23 Novemb. Utr. Plakaatb. III. 275.

+ Nov. 24.

+ Nov. 25.

+ Dec. 3.

(2) Nadat prins Maurits de waardgelders afgedankt en de orde binnen Utrecht hersteld had, liet hij graaf Ernst Casimier aldaar, met goedvinden, of liever op verzoek der magistraat van Utrecht, achter, ten einde deze op alle voorkomende zaken, binnen de provincie, een wakend oog zou kunnen houden. Toen nu sir Johan Ogle, colonel en gouverneur, vernam, dat de magistraat van Utrecht bij de staten generaal en Maurits, ernstig aanhielden om graaf Ernst binnen Utrecht zijne residentie te doen nemen, en hem het gebied als gouverneur op te dragen, diende Ogle zijn ontslag in, na gedurende 9 jaren in Utrecht het bevel waardig gevoerd te hebben.
Tijders de afdanking der waardgelders, legde Ogle eene edele trouw voor Maurits en de staten aan den dag. Immers toen Maurits tegen den zin der Utrechtschen, den 15. Jul. 1618 O.S., binnen de stad gekomen was, werden eenigen uit de regering tot Ogle gezonden, om hem te vragen, of hij wilde beloven met zijn krijgsvolk, den magistraat benevens de waardgelders te onderstennen. Ogle sloeg dit af, antwoordende, dat hij, behoudens eed en eer, zich niet tegen de staten generaal, zijn betaalsheeren, noch tegen Maurits, zijn veldoversten, mogt verzetten, maar hen in alles zou gehoorzamen; terwijl hij Ledenberch en de andere heeren het gevaar voor oogen stelde, waarin zij zich, door eenen dwazen wederstand, zouden wikkelen. - Baudartius, Memorien, 1618, bladz. 56. 59.

+ Dec. 9.

(3) Zie de Resolutie van Haar Ed. Mo. betreffende de verwijdering van eenige heeren uit de regering op den 29., 30. en 31. Dec. Utr. Plakaatb. I. 194, 197.

+ Dec. 11. 28.

[p. 91]

gewelcommeseert, ende oock van den raet. Is binnencomen, rydende twee trompetten voor wt, blasende Wilhelmus, de straten behangen met lanteernen, ende toortsen, ende heerpannen, dat lust was om te sien; desen nacht 7 vendel soldaten gewaeckt. 's Anderdaechs ten 11 uren na de statencamer gegaen, ende daer gecasseert hebbende tresorier de Goyer, Frederick Baeckx, Rysenborch, Grovesteyn, Moersbergen, Meydrecht; ende 's avonts de wacht op sien trecken, 4 vendels op ende 4 aff, ende tot graeff Ernst 's avonts ten eten geweeest op Bisschopshoff. Den 30. December op woensdach niet in de camer geweest. Den 31. graeff Hendrick⁺ na Amersfoort gereden, 's avonts wedercomende.

In desen tijt is een genaemt Boodt, gevangen in den Haghe gesedt.

Eynde des jaers anno 1618.

+ Dec. 30. 31.