Logo DBNL
Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 6 (1846)

Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 6

(1846)–Johannes Jacobus Dodt–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Copien van de sententien, ofte vonnissen binnen Wtrecht gewezen, teghens verscheyden persoonen, die gecomplotteert, ende voorgenomen hadden, omme den heere commandeur ende krijchsvolck, deur ordre van de Ho. ende Mo. Heeren die Staten Generael van de vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Exc. binnen de voorschreven stadt commanderende, ende garnisoen houdende, te vermeesteren, ende de E. Heeren Staten 's landts van Wtrecht te overvallen, om te brenghen, ende meer andere grouwelicheyden te pleghen, ende haer selven, ende andere van hunne factie, met gewelt in de regieringhe, ende des Lants Officien te stellen(1).

Alsoo Jan Ruysch, bastaert, schoenmaecker alhier binnen Wtrecht, jegenwoordich gevangen opten huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat hy gevangen nae dat Syne Gen. graeff Ernst van Nassau den magistraet verandert heeft, tot verscheyden reysen geweest is, ten huyse van Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, ende oock op andere plaetsen als daer van aenslagen gesproken worden, vergeseltschapt met de voorsz. Claes Evertsz., Tyman van Wee, Willem van Aucoop, Mr. Andries coster ende schoolmeester S. Nicolaes, Merten Gerritsz., Jacob Aertsz. ende anderen, dat ten huyse van Claes Evertsz. voorsz. principalijck gemaeckt is den schrickelijcken ende boosen aenslach, om het krijchsvolck door ordere van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Exc. binnen de stadt Wtrecht garnisoen houdende, te vermeysteren, de magistraet weder af te setten, noemende deselve te wesen een deel quidams, ende seggende, dat Kanter ende Helsdingen haer overicheyt waren, ende deselve met gewelt weder in te dringen, ende der statencamere, als die heeren staten op een beschrijvinge ofte generaele dachvaert vergadert souden wesen, om dat men se dan al te samen by den anderen soude hebben, op schoonen middach omtrent 12 uren, met geweldt te besetten, daer toe in den hoff van Lambert Kanter 200 musquettiers souden geleyt worden, ende in de Swarte Clock oock eenige borgerye, ende in de vergaderinge van de heeren staten, doen comen tien ofte twaelf mannen met lange mantels, hebbende daer onder een cort roer met een sabel, die seggen souden jegens de heeren staten: Geeft ons onse privilegien ofte dat gaetter door; dat sy de heeren staten alsdan vast houden, doen reeckenen, ende wel soo tracteren souden, dat sy niet weder in den Haghe souden loopen clagen, ende in heurluyder plaetse anderen, daer van eenige in de informatie genoemt worden, in de regeringe stellen, ende dat sy aldaer in de statencamer door een oudt manneken toegemaect ende gedeguiseerd als een statenbode, den heere commandeur over het krijchsvolck souden ontbieden, cito, cito, ende hem by de cop vatten ende afdwingen patente om de soldaten te doen vertrecken; dat Willem van Aucoop presenteerde voor te gaen, seggende: soo ick wijcke, soo doorschiet my, welcken aenslach hy gevangen ende sijn complicen al voor hadden om in 't werc te stellen, op de leste voorgaende beschrijvinge. Item dat hy gevangen daer na op een ander tijt was geweest ten huyse van Claes Pauwelsz. Verriet, in de Rydende Bode, met Claes Evertsz., Tyman van Wee ende andere omtrent 16 ofte 17 persoonen sterck, ende dat Tyman van Wee haer aldaer voorgehouden hadde dese woorden, ende afgenomen hadde den navolgenden godloosen, grouwelijcken ende den execrabelen eedt: Goede mannen, 't gene dat ick u lieden hier voordragen sal, dat moet secreet blyven, ende wy mosten

malcanderen trouwelijck helpen, by last, by brant, by noot, ende getrouwelijck bystaen, ende die geene die het uytbrengt ofte seyt, al waer het jegens sijn eygen wijff, die sal duyvels eygen wesen, ende dat hy gevangen ende anderen daer op seyden: jae, verclarende hy gevangen, dat de voorsz. grouwelijcken ende godloosen eedt strecte om by alle voorvallende occasien haren abominablen, moordadigen aenslach op de soldaten, de magistraet, ende de heeren staten in 't werck te stellen, ende dat alle de gene, die by het doen van denselven eedt geweest sijn, ende oock hy gevangen van dier meeninge waren, seggende Tyman van Wee voorder na gedanen eedt: Ick, Jacob Aertsz. ende Herman Henricsz. Backer, sullen u seggen wat gylieden doen sult, ende op alles ordre stellen, verclarende hy gevangen voorts, dat dese drye by Claes Evertsz. voornoemt beraemt waren, om te wesen de hoofden in 't neder-eynt van de stadt, ende dat sy in 't over-eynt van de stadt oock wel hoofden vinden souden; dat Claes Evertsz., Gerrit Gerritsz. Backer ende meer anderen, hem gevangen wel geseyt hebben, dat Jacob Aertsz. ende Merten Gerritsz. dicwijls by Kanter ende Helsdingen geweest sijn, ende met haer gesproken hebben; dat Claes Evertsz. hem gevangen oock selfs geseyt heeft, dat hy tot verscheyden reysen by Kanter geweest is, ende hem selfs, oock noch nae de Ossemerct lestleden gesproken hadde, dat hy Claes Evertsz. wel raet wiste om de clock S. Nicolaes te doen trecken, door Mr. Andries coster aldaer, ende S. Geert door Mr. Dirck coster aldaer, dat voorder gebleecken is, dat de voorsz. Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer ende andere op S. Nicolaes avondt, (als de voorgenoemde Claes Evertsz. ontboden sijnde voor de magistraet te comen, 't selve geweygert, ende den officier ende schepenen commende om hem te halen, geresisteert hadde) alle mogelicke debvoir hebben gedaen om hare complicen op te been te crygen, ende 't gene sy jegens den commandeur ende de soldaten, mitsgaders de magistraet ende de heeren staten voor hadden, by avondt, emmers voor twaelf uren des nachts, hadden willen attenteren, aleer de compagnie ruyter van Syne Princel. Exc., ende de compagnien voetvolck, by de heeren staten van Wtrecht ontboden, soude connen aencomen. Dat oock desen gevangen met Meester Andries coster ende schoolmeester Sinte Nicolaes, ende andere syne complicen, daer naer beducht sijnde, dat haer boos voornemen ende schrickelijcken aenslach ontdeckt soude worden, by malcanderen sijn geweest, ten huyse van Claes Henricksz., kistmaecker ende biertapper aen de Vyebrugh, alwaer syluyden gelijcken godtloosen, grouwelijcken ende execrabelen eedt malcanderen voorhielden ende hebben gedaen, te weten: dat hy duyvels eygen soude wesen, die yet van haren aenslach ende eedt in de Rydende Bode gedaen, soude openbaren ofte belijden, ende dat hy gevangen ende andere syne complicen daer op geseyt hadden: jae wel, alles niet tegenstaende dat hy gevangen onlangs te vooren beneffens andere goede ende vrome edelen burgeren ende ingesetenen deser stadt, den behoorlijcken eedt van getrouwicheyt aen Godt, ende de heeren staten ende de magistraet hare wettige overicheyt hadde gedaen. De voortganck van welcken sediteusen ende moortdadigen aenslach, ten waere die door Godts sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleen veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, midtsgaders van de soldaten ter ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Exc., binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene rust, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke authoriteit, mitsgaders van den welstant van de vereenichde Nederlanden in 't generael, ende daeromme aen den principale autheurs, complicen ende participanten van dien, ende sulcx aen desen gevangen, anderen ten exemple, behoort gestraft te worden, te meer om dat hy gevangen in de voorgaende schrickelijcke muyterye hem oock groffelijck heeft misbruyct: Soo

is 't, dat die gecommitteerden der Hooge ende Mogende heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden als by de selve met advyse van Syne Princel. Exc., ende des raedts van state specialijcken tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hier van aen hare Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die E.E. heeren staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt:

Verclaert hebben ende verclaeren by desen, dat de voorschreve Johan Ruysch begaen heeft Crimen laesae Majestatis, ende daer over verbeurt lijf ende goet, condemneren oversulcx den voorschreven gevangen gebracht te worden ter plaetse daer men gewoonlijck is justitie te doen, ende aldaer geëxecuteert te worden met den sweerde datter de doot nae volcht, verclarende syne goederen geconfisqueert tot behouf van den heere van den lande.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alhoewel Jan Ruysch, schoenmaecker gevangen, volgende die sententie jegens hem alreede gepronuntieert, ten exempele van andere, behoorde metter doot gestraft te worden: Soo is 't nochtans, dat die gecommitteerden van de Ho. ende Mo. heeren die staten generael van de vereenichde Nederlanden, die heeren staten 's landts van Wtrecht, ende die van den gerechte der stadt Wtrecht, gelet hebbende op de ernstige bede ende intercessie van de borgemeesteren, mitsgaders van den eersamen ende godtvruchtigen kercken-dienaren met den kercken-raedt, ende eenige andere goede ende vrome burgeren deser stadt, meer genegen wesende om te gebruycken genade dan rigeur van justitie, hebben de lijfstraffe in de bovengeschreven sententie geroert, gemitigeert ende versacht, gelijck sy die mitigeren ende versachten mits desen, ende bannen oversulcx den voorschreven gevangen ten eeuwigen dagen uyt alle de geuniëerde Nederlanden, landtschappen ende steden aen deselve behoorende, sonder daerinne wederomme te mogen comen, op pene van aen het leven gestraft te worden; te ruymen de stadt, steden ende landen van Wtrecht, binnen den tijdt van vierentwintich uren, ende d' andere landen binnen acht dagen daer na, verclarende syne goederen vervallen ende verbeurt te sijn aen den heere van den lande.

Gegeven t' Wtrecht op den negenden May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Mr. Andries Hendricksz., schoolmeester ende coster van S. Nicolaes kercke alhier binnen Wtrecht, jegenwoordelijck gevangen opten huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat hy gevangen nae dat Syne Gen. graeff Ernst van Nassau, de magistraet verandert heeft, tot verscheyden reysen geweest is ten huyse van Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, als daer van aenslagen gesproken worden, vergeseltschapt met de voorschreven Claes Evertsz., Tyman van Wee, Willem van Aucoop, Jan Ruysch schoenmaker, Merten Gerritsz., Jacob Aertsz., ende meer anderen, ende dat aldaer ten huyse van Claes Evertsz. voorsz. principalijck gemaect is, den schrickelijcken ende boosen aenslach, om het krijchsvolck door ordere van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, ende Syne Princelijcke Excellentie binnen de stadt Wtrecht garnisoen houdende, te vermeysteren, de magistraet weder af te setten, noemende deselve te wesen maer een deel quidams ende seggende dat Kanter ende Helsdingen haer overicheydt waren, ende deselve weder in de magistraet te setten,

ende der statencamere, als die heeren staten op een beschrijvinge ofte generaele dachvaert vergadert souden wesen, op schoonen middach omtrent 12 uren, met geweldt te besetten, daer toe men in den hof van Lambert Kanter 200 musquettiers moeste leggen ende in de Swarte Clock oock eenige borgerye, ende in de vergaderinge van de heeren staten doen comen tien ofte twaelf mannen met lange mantels, daer onder hebbende een cort roer met een sabel, die seggen souden jegens die heeren staten: Geeft ons onse privilegien ofte dat gaetter door, ende dat sy aldaer in de statencamer door een oudt manneken toegemaeckt ende gedeguiseert als een statenbode, de heere commandeur over het krijchsvolck souden ontbieden cito cito, ende hem afdwingen patente om de soldaten te doen vertrecken, ende dat de voorschreven Claes Evertsz., Willem van Aucoop, ende een jongman met een lang aensicht, die hy gevangen aen den Steenwech wel hadde sien staen, dan sijnen naeme niet en wiste, seyden dat het geen muyterye en was, dat de heeren geen wettelijcke overheydt en waren, dat hy Aucoop wilde eenen voorganger sijn, ende den voorschreven Jacob Aertszen. Dat hy met sijn vendel eerst soude uytcomen, welcken aenslach hy gevangen ende sijn complicen al voor hadden om in 't werc te stellen op de leste voorgaende beschryvinge. Item dat hy gevangen daer nae op een ander tijdt was geweest ten huyse van Claes Pauwelsz. Verriet, in de Rijdende Bode, met Claes Evertsz. voorschreven, Tyman van Wee ende andere, ende dat Tyman van Wee haer aldaer voorgehouden hadde dese woorden, ende afgenomen den naevolgenden godtloosen, grouwelijcken ende execrabelen eedt: Goede mannen, 't geen dat hier geschiet dat moet secreet blyven, ende wy mosten malcanderen trouwelijck bystaen, ende die geene die het uytbrengt ofte seyt, al waer het jegens sijn eygen wijff, die sal duyvels eygen wesen: ende dat hy gevangen ende anderen daer op haer vingeren hebben opgesteecken, verclarende hy gevangen, dat de voorschreven grouwelijcken ende godtloosen eedt streckte om by alle voorvallende occasien haren abominablen moordadigen aenslach op de soldaten, de magistraet ende de heeren staten in 't werck te stellen, ende dat alle de gene, die by het doen van den selven eedt geweest sijn, daer van kennisse hadden. Dat oock hy gevangen bekent heeft, dat hy over desen aenslach tweemael hadde gecommuniceert met Dirck Kanter, te weten, eerst t' syne Kanters huysinge, door begeerte van Claes Evertszen voorsz. ende andere sijne complicen doen ter tijdt ten huyse van den selven Claes Evertsz. in merckelijcken getale vergadert sijnde, ende daernae noch eens op 't kerckhof van Sinter Nicolaes. Dat hy gevangen van Claes Evertsz. voornoemt gevraecht sijnde, of hy geen raedt en wist om die clock te trecken? geseydt heeft, dat hy daer wel een toe wiste te crygen. Dat voorders gebleken is dat de voorsz. Willem van Aucoop, Hendrick Janszen den Boer ende andere op S. Nicolaes avont (als de voornoemde Claes Evertsz. ontboden sijnde voor de magistraet te comen 't selve geweygert ende den officier ende schepenen, comende om hem te haelen, geresisteert hadde) alle mogelijck debvoir hebben gedaen om hare complicen op te been te crijghen, ende 't gene sy jegens den commandeur ende soldaten, mitsgaders de magistraet ende de heeren staten voor hadden, by avont, emmers voor twaelf uren des nachts hadden willen attenteren, al eer de compagnie ruyter van Syne Princel. Excell. ende de compaengien voetvolck by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen aencomen. Item dat Johan Jansz. de soon in 't Vliegende Vercken, hem gevangen, in sijn school op S. Nicolaes avondt ofte omtrent de selve tijdt nae sijn beste onthout, hadde comen seggen: Mijn is daer geseyt, het sal van daech aengaen, ick wil mijn laecken afhalen, ende passen op mijn geweer, past gy oock op u geweer. Dat oock desen gevangen met Johan Ruysch ende andere syne complicen daer naer beducht sijnde, dat haer boos voornemen ende schrickelijcken aenslach ontdeckt soude worden, malcanderen ten huyse van Claes Heyndricsz., kistemaker ende biertapper aen de Vyebrug, by gelijcken godtloosen

ende grouwelijcken eedt van duyvels eygen te sullen wesen belooft hebben haren aenslach secreet te houden, ende niet te belyden, (alles niet tegenstaende dat hy onlangs te vooren, beneffens andere goede ende vrome edelen burgeren ende ingesetenen deser stadt, den behoorlijcken eedt van getrouwicheydt aen Godt ende de heeren staten ende magistraet hare wettige overicheydt hadde gedaen. De voortganck van welcken seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Gods sonderlinge genaede ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleen veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, mitsgaders van de soldaten ter ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden ende Syne Princel. Excell. binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene ruste, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publycke authoriteit, mitsgaders van den welstandt van de vereenichde Nederlanden in 't generael. Ende daeromme aen de principale autheurs, complicen ende participanten van dien, ende sulcx aen desen gevangen, anderen ten exempele, behoort gestraft te worden: Soo is 't, dat die gecommitteerden van de Ho. ende Mo. heeren staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende rade van state specialijcken tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hier van aen haere Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die heeren staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerechte der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt: Verclaert hebben ende verclaeren by desen, dat de voorschreve Meester Andries begaen heeft Crimen laesae Majestatis, ende daer over verbeurt lijf ende goet, condemneren over sulcx den voorschreven gevangen gebrocht te worden ter plaetse daer men gewoonlijck is justitie te doen, ende aldaer geëxecuteert te worden met den sweerde datter de doodt nae volcht, verclarende syne goederen geconfisqueert, tot behouf van den heere van den lande.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alhoewel Mr. Andries, coster ende schoolmeester van S. Nicolaes, gevangen, volgende die sententie jegens hem alreede gepronuntieert, ten exempele van andere, behoorden metter doot gestraft te worden: Soo is 't nochtans, dat die gecommitteerden van de Hooge ende Mogende heeren die staten generael van de vereenichde Nederlanden, die heeren staten 's landts van Wtrecht, ende die van den gerechte der stadt Wtrecht, gelet hebbende op de ernstige bede ende intercessie van de borgemeesteren, mitsgaders van den eersamen ende godtvruchtigen kercken-dienaren met den kercken-raedt, ende eenige andere goede ende vrome burgeren deser stadt, meer genegen wesende om te gebruycken genade dan rigeur van justitie, hebben de lijfstraffe in de bovengeschreven sententie geroert, gemitigeert ende versacht, gelijck sy die mitigeren ende versachten mits desen, ende bannen oversulcx den voorschreven gevangen ten eeuwigen dagen uyt alle de geuniëerde Nederlanden, landtschappen ende steden aen deselve behoorende, sonder daerinne wederomme te mogen comen, op pene van aen het leven gestraft te worden, te ruymen de stadt, steden ende landen van Wtrecht, binnen den tijdt van vierentwintich uren, ende d'andere landen binnen acht dagen daernae, verclarende syne goederen vervallen ende verbeurt te sijn aen den heere van den lande. - Gegeven t' Wtrecht op den 9. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

Alsoo Johan Gerritsz. Clincket, laymaker, geboren van Ludickhuysen in 't sticht van Munster, woonende alhier binnen Wtrecht, jegenwoordelijck gevangen op den huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat hy gevanghen nae dat Syne Gen. graeff Ernst van Nassau de magistraet verandert heeft, tot verscheyden reysen geweest is ten huyse van Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, ende oock op andere plaetsen als daer van aenslagen gesprocken worden, vergeseltschapt met de voorschreven Claes Evertsz., Tyman van Wee, Willem van Aucoop, Mr. Andries, coster ende schoolmeester van S. Nicolaes kerk, Jan Ruysch, schoenmaker, Merten Gerritsz., Jacob Aertsz., ende meer anderen, ende dat aldaer ten huyse van Claes Evertszen voorschreven, principalijck gemaeckt is, den schrickelijcken ende boosen aenslach, om het krijchsvolck door ordere van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Excell. binnen de stadt Wtrecht garnisoen houdende, te vermeysteren; de magistraet weder af te setten, noemende deselve maer te wesen een deel quidams, ende seggende, dat Kanter ende Helsdingen haer overicheydt waren, ende deselve met gewelt weder in te dringen, ende der statencamere, als die heeren staten op een beschrijvinge ofte generale dachvaert vergadert souden wesen, op schoonen middach omtrent twaelf uren, met gewelt te besetten, daer toe men in den hoff van Lambert Kanter 200 musquettiers soude leggen, ende in de Swarte Klock oock eenige borgerye, ende als die statencamer soo beset soude wesen, dat dan Kanter ende Helsdingen die staten tot de rekeningen wel souden dwingen, welcken aenslach hy gevangen ende sijn complicen al voor hadden om in 't werck te stellen op de leste voorgaende beschrijvinge. Item dat Claes Evertsz. voorschreven hem gevangen ende meer anderen van syne complicen daer nae op een ander tijt hadde doen vergaderen ten huyse van Claes Pauwelsz. Verriet, in de Rydende Bode, alwaer deselve Claes Evertsz., Tyman van Wee, hy gevangen ende anderen tot achttien ofte negentien in getaele vergadert sijn geweest, ende dat Tyman van Wee haer aldaer voorgehouden heeft dese woorden ende den naevolgenden godtloosen grouwelijcken ende execrabelen eedt: Goede mannen 't geene dat ick seggen sal dat moet secreet blijven, ende wy moesten malcanderen trouwelijck helpen, by last, by brant, by noot, ende getrouwelijck bystaen, ende die gene die het uytbrengt ofte seyt, al waer het jegens sijn eygen wijff, die sal duyvels eygen wesen, ende dat hy gevangen ende anderen daer op den eedt hebben gedaen ende geseyt: jae, verclarende hy gevangen dat den voorschreven grouwelijcken ende godtloosen eedt strecte om by alle voorvallende occasien haren abominablen moordadigen aenslach op de soldaten, de magistraet ende de heeren staten in 't werck te stellen, ende dat alle de gene, die by het doen van denselven eedt waren, daer inne consenteerden, ende dat sy sich met die woorden dat by last of by brandt syluyden malcanderen souden bystaen beholpen, maer die meeninge was die soldaten uyt te jagen, ende dan die heeren wederom op te doen staen, ende setten die ander, die graeff Ernst gecasseert hadde, wederom in haer volle possessie, ende dat sy vermaenden van brant of last, dat men alsdan malcanderen soude bystaen, dat was maer dat sy sorgden, dat het yemant van henluyden soude uytbrengen, ende dat sy sich dan daer mede souden verantwoorden: dat Tyman van Wee, Herman den Backer ende Jacob Aertsz resolutie soude nemen, hoe men de saecke soude in 't werck stellen om de soldaten uyt de stadt te crijgen, ende soo sy het met haer dryen niet vinden en conden, soo souden sy noch drie tot haer nemen, namentlijck Claes Evertsz. voorsz., Hendric Peterssen ende Meester Andries voornoemt, dat hy wel gehoort heeft dat Jacob Aertsz. veel tot Kanters ginc, ende Claes Evertsz. tot Hendrick van Helsdingen, dat voorders hy gevangen Johan Feyt, ende Coenraet Willemsz. coperslagers, met Claes van Royesteyn op S. Nicolaes avont (als de voornoemde Claes Evertsz. ontboden synde voor de magistraet geweygert hadde te comen,

ende den officier ende schepenen, comende om hem te haelen, geresisteert hadde, Willem van Aucoop ende Hendrick Jansz. den Boer alle mogelijcke debvoir deden om haer complicen op te been te crijgen, ende 't gene sy jegens den commandeur ende soldaten, mitsgaders de magistraet ende de heeren staten voor hadden, by avont immers voor twaelf uren des nachts hadden willen attenteren aleer de compagnie ruyter van Syne Princel. Excell. ende de compagnie voetvolck, by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen aencomen) in den avontstont gegaen sijn boven in de stadt, om te sien hoe het daer al stont, ende comende ontrent de Smeebrug gesproken hebben Aert van Dijck, die henluyden seyde, onse borst sijn allegader by malcanderen, elc past op sijn geweer, ende ick op het mijn oock, het mijn staet hier al gereet, ick en denck niet of daer sal haest wat vallen, dat sy van daer gegaen sijn in de Massegarst, by Jacob Hendricz. mutsemaecker, die in de voorgaende muyterye corporael geweest is, ende hem geseyt, 't gene sy van Aert van Dijck verstaen hadden, hoe het boven in de stadt stont, die daer op seyde, dat hy het wel wiste, ende dat hy ende anderen daer omtrent geresolveert waren haer buerte te bewaeren ende niemant door te laten, dat sy van daer voortgegaen sijn voor de deur van Aert Willemz. van Laeckenvelt, snijder ofte cleermaecker, oock woonende in de Marssegarst, ende geweest sijnde in de voorgaende muyterye provoost, dat die terstont uyt sijn deur quam bersten, ende vraechde: sal 't haest aengaen? ende gaf goede courage, ende seyde als 't daer op aencomt wy sullen met een tree, met een vaert de sleutels van de Buyrkercktoorn halen, ende luyden de clock, t' welck sy alle toestemmende, sijn naer huys gegaen om haer geweer gereet te maken, ende op den haspel te passen, soo sy dat noemden, dat een weynich tijts daer naer by hem gevangen gecomen sijn, Willem van Aucoop ende Hendrick Janszen den Boer, ende hem seyden, dat sy quamen uyt Tyman van Wee's quartier, ende aldaer hadden hooren seggen, dat die borst daer oock op haer geweer pasten, daer byvoegende dese woorden: boven in de stadt is de borst al lustig ende couragieus, elck past op sijn geweer, de borst wilde wel dat sy daer al aen waren, het moet in de voornacht geschieden eer het volck aencomt, ende dit alles niet tegenstaende dat hy gevangen onlangs te voren, beneffens andere goede ende vrome edelen, borgeren ende ingesetenen deser stadt, den behoorlijcken eedt van getrouwicheit aen Godt ende de heeren staten ende de magistraet haer wettighe overicheydt hadde gedaen. De voortganck van welcken seditieusen ende oproerigen aenslach, ten waere die door Godts sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleen veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, mitsgaders van de soldaten, ter ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden ende Syne Princel. Exc. binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene rust, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den landen van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke authoriteit, mitsgaders van den welstant van de vereenichde Nederlanden in 't generael, ende daeromme aen de principale autheurs complicen ende participanten van dien, ende sulcx aen desen gevangen, anderen ten exemple, behoort gestraft te worden, te meer om dat hy gevangen in de voorgaende schrickelijcke muyterye hem oock seer groffelijck heeft misbruyckt: Soo is 't, dat de gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advsye van Syne Princel. Excell. ende des raets van state specialijck tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast, ende geauthoriseert sijnde, ende hier van aen haere Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die heeren staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt:

Verclaert hebben ende verclaeren by desen, dat de voorsz. Johan Gerritz. begaen heeft Crimen laesae Majestatis, ende daer over verbeurt lijf ende goet, condemneren oversulcx den voorsz. gevangen gebracht te worden ter plaetse daer men gewoonlijck is justitie te doen, ende aldaer geëxecuteert te worden met den sweerde datter de doot naevolcht, verclarende syne goederen geconfisqueert tot behouf van den heere van den lande.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

De gecommitteerden van de Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, mitsgaders die Ed. heeren staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck 't gerecht der stadt Wtrecht, gesien de ootmoedige supplicatie van Johan Gerritsz. Clincket gecondemneerde, daer by hy te kennen geeft, dat hy de waerheyt van syne forfaicten ende delicten goetwillichlijck geseyt ende bekent, van deselve sonderlinge leetweesen ende berouw heeft. Dat hem oock ten aensiene van syne goetwillige bekentenisse, niet alleene van sijn misbruycken ende delicten, maer oock omdat hy te kennen gegeven ende geopenbaert heeft 't secreet van den aenslach, ende den eedt in de Rydende Bode gedaen, by den voorsz. gerechte hope van gratie gegeven is: biddende ende versoeckende daeromme ootmoedelijck om gratie ende genade. Hierop alvoorens gehoort hebbende, 't advys van den schout der stadt Wtrecht, ende meer genegen wesende tot clementie ende genade, als tot rigeur van justitie, oock begeerende den suppliant volcomentlijck ende effectuelijck te laten genieten de gratie, daer van hem by den voorsz. gerechte hope gegeven is, quyt gescholden ende geperdonneert, schelden quyt ende perdonneren by desen, alle syne forfaicten ende delicten mette penen ende straffen in de bovengeschreven sententie geroert, ontslaen hem uytter apprehensie, ende imponeren allen officiers ende justiciers, daer over een swygen ende silentium, mits dat hy suppliant hem voortaen drage in stilheyt ende obedientie, als een goet ende getrouw ondersaet behoort.

Gegeven t' Wtrecht op den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Gerrit Obijn, gewesene postmeester van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, residerende alhier binnen Wtrecht, jegenwoordich gevangen opten huyse van Hasenberch, buiten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat Jacob Aertsz. ende hy gevangen, nae dat Syne Gen. graeff Ernst van Nassau den magistraet verandert heeft, tot verscheyden reysen t' samen gesproocken ende beraetslaecht hebben over den schrickelijcken ende boosen aenslach, om den heere commandeur ende het krijchsvolck, door ordre van de Ho. Mo. heeren die staten generael voornoemt ende Syne Princel. Excell. binnen de stadt Wtrecht commanderende ende garnisoen houdende, te vermeysteren, de magistraet weder af te setten, Kanter ende Helsdingen met den anderen weder in te voeren, de statencamer te verseeckeren, ende de heeren staten af te setten ende te veranderen, dat Jacob Aertsz. wel raet wiste om 700 ofte 800 mannen by den anderen te crygen, ende tegens hem gevangen geseyt heeft: hadden wy de staten doot geslagen soo en hadden wy dese swaricheyt niet gehadt, ende dat Bartholomeus van Wee tegens hem gevangen oock wel geseyt heeft, hadden wy daer mede voortgegaen het hadde best geweest, seggende hy gevangen daerby, dat Bartholomeus van Wee die gene is, die hem in dese swaricheyt gebrocht heeft. Dat oock hy gevangen gedachvaert sijnde om te comen ten huyse van Claes Pauwelsz. Verriet, in de Ry-

dende Bode, hy gevangen aldaer geweest is met Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, Tyman van Wee, Jacob Aertsz. ende meer andere syne complicen in merckelijcken getale, alwaer, nae dat Tyman van Wee syne propoosten totten voorsz. aenslach dienende geseyt hadde, hy, Tyman van Wee, ginck staen aen de schoorsteen, ende dat Gerrit de Backer aleer Tyman van Wee voort begonst te spreken, vraegde, of de camer oock dicht was, ende ofte daer geen glippers ofte verclickers en waren, ende dat Gerrit de Backer, om daer van seecker te wesen uyt de camer ginck om te besien ofte daer yemant was, die het mocht horen ofte luysteren, ende dat hy weder incomende seyde in effect datter niemant en was. Dat Tyman van Wee hemluyden doen voorhielt dese woorden, ende den navolgenden godtlosen, grouwelijcken ende execrabelen eedt: Goede mannen, 't gene dat hier geschiet dat moet secreet blyven, ende wy mosten malcanderen trouwelijck helpen by last, by brant, by noot, ende getrouwelijck bystaen, ende die geene, die het uytbrengt ofte seyt, al waer het tegens sijn eygen wijff, die sal duyvels eygen wesen, ende dat hy gevangen ende andere daerop hare vingeren hebben opgesteecken, verclaerende hy gevangen, dat de voorsz. grouwelijcken ende godtloosen eedt strecte om by alle voorvallende occasien haren abominabelen moordadigen aenslach op de soldaten, de magistraet ende de heeren staten in 't werck te stellen. Dat voorders gebleecken is, dat de voorsz. Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer ende andere, op S. Nicolaes avont, (als die voorn. Claes Evertsz. ontboden sijnde voor den magistraet te comen, 't selve geweygert, ende den officier ende schepenen, comende om hem te halen, geresisteert hadde) alle mogelijcke debvoir hebben gedaen, om hare complicen opte been te crijgen, ende 't gene sy tegens den commandeur ende soldaten, mitsgaders de magistraet ende de heeren staten voorhadden, by avont, emmers voor twaelf uren des nachts hadden willen attenteren, aleer de compagnie ruyteren van Syne Princel. Excell. ende de compagnien voetvolck by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen aencomen. Alles niet tegenstaende dat hy gevangen onlancx te voren, beneffens andere goede ende vrome, edelen burgeren ende ingesetenen deser stadt, den behoorlijcken eedt van getrouwicheyt aen Godt ende de heeren staten ende de magistraet hare wettige overicheyt hadde gedaen. De voortganck van welcken seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Gods sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleen veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede borgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, mitsgaders van de soldaten ter ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Excell. binnen deser stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene ruste, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot krenckinge van de publijcke authoriteyt, mitsgaders van den welstant van de vereenichde Nederlanden in 't generael, ende daeromme aen de principaele autheurs, complicen ende participanten van dien, ende sulcx aen desen gevangen ende anderen ten exempele behoort gestraft te worden, meer om dat desen gevangen hem niet alleene dese reyse, maer oock in de voorgaende schrickelijcke muyterye tegens synen schuldigen plicht ende eedt, als wesende in dienst van den lande, troulooselijck heeft misbruyckt: Soo is 't, dat de gecommitteerde der Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raedts van state, specialijck tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hiervan aen haere Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt: Verclaert hebben ende verclaeren by desen, dat de voorsz. Gerrit Obijn begaen heeft

Crimen laesae Majestatis, ende daer over verbeurt lijf ende goet, condemneren oversulcx den voorsz. gevangen gebrocht te worden ter plaetse daer men gewoonlijck is justitie te doen, ende aldaer geëxecuteert te worden met den sweerde datter de doodt naevolcht, verclarende syne goederen geconfisqueert tot behouf van den heere van den lande.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alhoewel Gerrit Obijn gevangen, volgende die sententie jegens hem alreede gepronuntieert, ten exempele van andere, behoorde metter doodt gestraft te worden: Soo is 't nochtans, dat die gecommitteerden van de Ho. ende Mo. heeren die staten generael van de vereenichde Nederlanden, de heeren staten 's landts van Wtrecht, ende die van den gerechte der stadt Wtrecht, gelet hebbende op de ernstige bede ende intercessie van de borgemeesteren, mitsgaders van den eersamen ende godtvruchtigen kercken-dienaren met den kercken-raet, ende eenige andere goede ende vrome burgeren deser stadt, meer genegen wesende om te gebruycken genade dan rigeur van justitie, hebben de lijfstraffe in de bovengeschreven sententie geroert, gemitigeert ende versacht, gelijck sy die mitigeren ende versachten mits desen, ende bannen oversulcx den voorschreven gevangen, ten eeuwigen dage uit alle de geunieërde Nederlanden, landtschappen ende steden aen deselve behoorende, sonder daer inne wederomme te mogen comen, op pene van aen het leven gestraft te worden; te ruymen der stadt, steden ende landen van Wtrecht, binnen den tijdt van vierentwintich uren, ende d'andere landen binnen acht dagen daernae, verclarende syne goederen vervallen ende verbeurt te sijn aen den heere van den lande.

Gegeven t' Wtrecht den 9. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Dirck Kanter, jegenwoordich gevangen op den huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat Jacob Aertsz. van Wijckersloot hem gevangen eerst t' synen huyse ontdeckt ende te kennen gegeven heeft den aenslach, by denselven Jacob Aertsz. ende syne complicen beraempt ende voorgenomen, omme 't wachthuys op de Neude te overrompelen, die soldaten van den anderen te separeren, ende te beletten dat sy by den anderen niet en souden connen versamelen, hem gevangen ende Hendrick van Helsdingen tot borgemeesters te herstellen, ende voorts die camere van de heeren staten 's landts van Wtrecht te besetten, ende dat sy aldaer in de statencamere deur een oudt manneken, toegemaeckt ende gedeguiseert als een statenbode, den heere commandeur over 't krijchsvolck souden ontbieden, ende hem afdwingen patente omme die soldaten te doen vertrecken, oock dat men eenige mannen soude uytmaken, omme die tot haer boos ende quaet voornemen aldaer te employeren. Dat oock denselven gevangen aengenomen heeft, 't selve met den voornoemde Helsdingen te sullen communiceren, dienvolgende hy gevangen, anderhalven dach daernae, ten huyse van Helsdingen is gecomen, dat aldaer den gemelden aenslach by Jacob Aertsz. ende Merten Gerritsz. wederom is verhaelt, ende daerover by denselven, mitsgaders desen gevangen ende Hendrick van Helsdingen beraedtslaecht, dat oock den schrickelijcken ende boosen aenslach hem gevangen by Andries Hendrickszen, schoolmeester ende coster van S. Nicolaes kercke alhier binnen Wtrecht op twee verscheyden reysen voorgehouden is, namentlijck: eerst t' synes gevangens huyse met dese woorden in forma: Borgemeester, ick come altemet hier ende daer ende hoore de borgers spreecken, souden sy wat beginnen, het is nu tijdt, sy hebben

het soo wel overleyt, sy souden wel tot haer voornemen comen, ende daer naer op S. Nicolaes kerckhof met dese woorden in forma: Die borgers souden wel wat beginnen, maer vreesen voor een belegeringe; daer op hy gevangen geantwoort heeft: Voor een belegeringe en vreese ick niet, sonder dat hy gevangen gelijck hy (oock volgende den eedt by hem gedaen) schuldich was, deselve aen de magistraet deser stadt te kennen gegeven heeft, ende dat de voortganck van denselven seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Godes sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleenlijck veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, als oock van de soldaten, door ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Excell. binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestrect soude hebben tot perturbatie van de gemeene ruste, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier ende tot crenckinge van de publijcke authoriteyt, mitsgaders van den welstandt van de vereenigde Nederlanden in 't generael, mits 't welcke deselve aen de principale autheurs, complicen, participanten, beraedtslagers van dien, ende sulcx aen desen gevangen ten exempele van anderen behoort gestraft te worden, te meer, overmits hy van de voorgaende schrickelijcke muyterye ende factie, tegens syne wettige overicheyt ende den staet van den lande aengevangen, is geweest een sonderlinch instigateur ende directeur, ende hem in deselve mede als een hooft heeft gebruickt ende laten gebruicken, ende dat hy niet jegenstaende hem 't selve was gepardonneert, onder conditie van dat hy hem in stilheyt ende sonder oproer voorts aen soude dragen, op peyne van als perturbateur van de gemeene ruste aen lijff ende goet gestraft te worden, hem heeft onderstaen onder andere verscheyden overtredingen, oock nopende den voorseyden moordadigen ende bloedigen aenslach conventicul te houden, ende daer over te delibereren ende beraetslagen: Soo is 't, dat de gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state, specialijck tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hiervan aen hare Ho. ende Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, de Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck 't gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt: Hebben den voorschreven gevangen, oock uyt crachte van speciale consent ende authorisatie van de Ho. Mo. heeren staten generael van de vereenichde Nederlanden, met advys van Syne Princel. Excell. ende van den raet van state, gegeven den lesten Marty lestleden, gebannen ende bannen mits desen sijn leven lanck geduerende, uyt alle de vereenichde provincien, landtschappen ende steden daeraen behoorende, te ruymen de stadt, steden ende landen van Wtrecht, binnen den tijdt van vierentwintich uren, ende d' ander landen binnen den tijdt van acht dagen, sonder daer inne weder te comen, op pene van aen 't leven gestraft te worden, anderen ten exempele, verclaerende syne goederen vervallen te wesen aen den heere van den lande.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht op den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Hendrick van Helsdingen, jegenwoordich gevangen op den huyse van Hasenberch; buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat eerst Jacob Aertsz. van Wijckersloot, met hem raedts gepleecht heeft, hoe den borger (die hy seyde dat seer ontstelt was) hem dragen soude, ende daernae die selve Jacob Aertsz. ende Merten Gerritsz., hem gevangen

t' synen huyse ontdeckt heeft, ende te kennen gegeven hebben den aenslach, by denselven Jacob Aertsz. ende syne complicen beraempt ende voorgenomen, om 't wachthuys op de Neude te overrompelen, die soldaten van den anderen te separeren ende van den anderen te houden, Dirck Kanter ende hem gevangen tot borgemeesters te herstellen, ende het voorts op een ander voet te brengen; dat over denselven schrickelijcken ende boosen aenslach in sijns gevangens huys, by Dirck Kanter, hem gevangen, Jacob Aertsz. ende Merten Gerritsz. beraetslaecht is geweest, sonder dat hy gevangen (gelijck hy oock volgende den eedt by hem gedaen schuldich was) 't selve aen de magistraet deser stadt te kennen gegeven heeft, ende dat de voortganck van denselven seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Godes sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleen veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, als oock van de soldaten, door ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Excell. binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene ruste, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke, authoriteyt, mitsgaders van den welstandt van de vereenichde Nederlanden in 't generael, mits 't welcke deselve aen de principale autheurs, complicen, participanten ende beraetslagers van dien, ende sulcx aen desen gevangen, ten exempele van anderen, behoort gestraft te worden, te meer, overmits hy van de voorgaende schrickelijcke muyterye ende factie, tegens syne wettige overicheit ende den staet van den lande aengevangen, is geweest een sonderling directeur ende hem seer trouweloselijcken, dewyle hy noch was in den dienst, eedt ende gagie van de heeren staten van den lande van Wtrecht, tegens syne instructie, schuldigen plicht ende gedaenen eedt, in deselve muyterye ende factie, mede als een hooft heeft gebruyckt ende laten gebruycken, ende dat hy niet jegenstaende hem al 't selve was gepardonneert, onder conditie van dat hy in stilheyt ende sonder oproer, hem voortsaen soude dragen, op pene van als perturbateur van de gemeene ruste, aen lijff ende goet gestraft te worden, hem heeft onderstaen onder andere verscheyden overtredingen, oock nopende de voorseyden moordadigen ende bloedigen aenslach, in sijn huys conventicul te houden, ende daer over te delibereren ende beraetslagen: Soo is 't, dat de gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state, specialijcken tot die kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hiervan aen hare Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, de Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck 't gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt: Hebben den voorsz. gevangen, oock uyt crachte van speciael consent ende authorisatie van de Ho. Mo. heeren staten generael van de geunieerde Nederlanden, met advys van Syne Princel. Excell. ende den raet van state, gegeven den lesten Marty lestleden, gebannen ende bannen mits desen sijn leven lanck geduerende, uyt alle de vereenichde provincien, landtschappen ende steden, daeraen behoorende, te ruymen de stadt, steden ende landen van Wtrecht binnen den tijdt van vierentwintich uren, ende d' ander landen binnen den tijdt van acht dagen, sonder daer weder inne te comen, op pene van aen het leven gestraft te worden, anderen ten exempele, verclarende die helfte van syne goederen vervallen te wesen aen den heere van den lande.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht op den 7. May 1611

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

Alsoo Cors Corssz., droochscheerder, sone van eenen dachhuerder van den dorpe Odick, gelegen in den lande van Wtrecht, jegenwoordich gevangen op den huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat hy gevangen, naedat Syne Gen. graeff Ernst van Nassau de magistraet verandert heeft, ende oock daer te voren, tot verscheyden tyden geweest is, ten huyse van Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, d'een reyse met meerder, d'ander reyse met minder geseltschap, by Tyman van Wee, Willem van Aucoop, Mr. Adriaen Strick, Aert van Schulenburch, Mr. Baltus chirurgijn, Mr. Andries, schoolmeester S. Nicolaes ende Johan Ruysch; dat Willem van Aucoop veele tijdts het woort voerde ende seyde: Hadde men de staten in 't beginne met ten eersten by de cop genomen, soo soude men wel tot rekeninge gecomen hebben, ende had men se doen teeckenen, 't en soude dus verre niet gecomen hebben, ende noch omtrent drie maenden voor de aufugie van den voornoemden Claes Evertsz. voorsz. dese oproerige propoosten voorhielt: Sullen wy aldus by de soldaten gebruyt sijn, (met reverentie gesproken) ende de burgers dit lyden ende alsoo getyranniseert worden, laetse ons uyt de stadt brodsen; seggende de voorsz. Willem van Aucoop voorts: Wy hebben daer in ons quartier een capiteyn, dat is een leeuw sonder tanden, ick sal selfs voor gaen, ende soo ick het niet en doe soo schiet my doot; dat men de staten soude by den cop vatten ende maecken hem aenclager, hy wilde wel aenclager wesen, ende dat sy de soldaten met een uyt de stadt wilden smyten; dat hy gevangen daernae op 't versoeck van Johan Ruysch, Aelbert Dier gesocht heeft om hem te waerschouwen, dat hy hem soude wech packen, alsoo hy van den officier gesocht was, dat voorders gebleecken is: dat Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer ende anderen, op S. Nicolaes avont, (als Claes Evertsz. voorsz. ontboden sijnde om voor de magistraet te comen, 't selve geweigert, ende den officier comende om hem te halen geresisteert hadde,) alle mogelijcke debvoir hebben gedaen om hare complicen op te been te crygen, ende haren schrickelijcken ende moordadigen aenslach, die sy jegens den heere commandeur ende soldaten, mitsgaders jegens de magistraet ende de heeren staten voor hadden, noch dien avont in de voornacht, aleer de compagnien ruyteren van Syne Princel. Excell. ende de compagnien voetvolck, by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen aencomen, hadden willen attenteren, sonder dat hy gevangen gelijck hy oock, volgende den eedt by hem onlancx te vooren beneffens andere goede ende vrome edelen, burgeren ende ingesetenen deser stadt gedaen schuldich was, deselve aen de magistraet te kennen gegeven heeft, ende dat de voortganck van den voorschreven seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Godes sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleenlijck veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, als oock van de soldaten, door ordonnantie van de Ho. ende Mo. heeren die staten generael van de vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Excell. binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene rust, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke authoriteit, mitsgaders van den welstant van de vereenichde Nederlanden in 't generael, mits 't welcken deselve auteurs, cooperateurs, fauteurs ende heelders van dien, ende sulcx aen desen gevangen behoort gestraft te worden, te meer overmits hy gevangen hem in de voorgaende schrickelijcke muyterye oock heeft misbruyckt: Soo is 't, dat die gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state specialijcken tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hiervan aen hare Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht,

eensamentlijck 't gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt: Hebben den voornoemden Cors Corssz. gevangen, oock uyt speciael consent ende authorisatie van de Ho. Mo. heeren staten generael van de geunieerde Nederlanden, met advyse van Syne Princel. Excell. ende den raet van state gegeven, den lesten Marty lestleden, gebannen ende bannen mits desen uyt de geunieerde provincien, steden ende landtschappen daer aen behoorende, sijn leven lanck geduerende, te ruymen de stadt, steden ende landen van Wtrecht, binnen vierentwintich uren, ende d'andere landen binnen acht dagen, sonder daer weder inne te mogen comen, op pene van aen den lyve gestraft te worden. - Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht op den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Aert Willemsz. van Laeckevelt, geboren van Culenborch, snyder ofte cleermaecker binnen Wtrecht, jegenwoordich gevangen op den huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent ende verclaert heeft, dat voorgenomen is geweest de aenslach te beginnen op S. Nicolaes avont lestleden; dat op denselven tijt des avonts by doncker, volck voor sijn deure stont daer hy by gegaen is, ende onder deselve kende Johan Gerritsz., laeymaecker, ende Jacob Hendricksz., mutsemaecker, sijn buyrman; dat sy overleyden of men geen middel soude connen vinden om de clock te trecken; dat Johan Gerritsz. laeymaecker hem vraechde, of men de sleutelen van de Buerkerck-toorn niet en soude connen becomen. Ende dat hy gevangen daerop antwoordde: jae, dat de sleutelen waren tot twee plaetsen in sijne buerte, dewelck is de Marssegarst, te weten: tot de coster ende de waeck-clockluyder: dat Reynier Rockloffsz., metselaer, op den voorsz. tijdt des avondts tusschen ses ende seven uren, gecomen is tot sijns gevangens huyse, ende hem geseyt heeft, dat de aenslach dien selven avont binnen drye uren ende een halve soude aengaen, ende dat se boven in de stadt al in de wapenen waren. Dat Jacob Hendricksz., mutsemaecker, twee ofte drye dagen voor sijns gevangens apprehensie tegens hem gevangen geseyt heeft, dat sy, denoterende Johan de laymaecker ende andere syne complicen, hem Jacob Heynricksz. voorgehouden hadden veele grouwelijcke dingen, oock sulcke, dat sy wel souden mogen moortbranders geweest sijn. Dat voorders gebleecken is, dat Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer ende anderen, op S. Nicolaes avondt (als Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, ontboden sijnde om voor de magistraet te comen, hetselve geweigert, ende den officier comende om hem te halen geresisteert hadde,) alle mogelijcke debvoir hebben gedaen om hare complicen op te been te crygen, ende haren schrickelijcken ende moordadigen aenslach, die sy jegens den heere commandeur ende soldaten, mitsgaders jegens de magistraet ende de heeren staten voorhadden, noch dien avondt in de voornacht, aleer de compagnie ruyter van Syne Princel. Excell., ende de compagnien voetvolck by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen aencomen, hadden willen attenteren, sonder dat hy gevangen, gelijck hy oock volgende den eedt by hem onlancx te vooren beneffens andere goede edelen, burgeren ende ingesetenen deser stadt gedaen, schuldich was, deselve aen de magistraet te kennen gegeven heeft. Ende dat de voortganck van de voorsz. seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Godes sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleenlijck veroorsaeck en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van den goeden borgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, als oock van de soldaten door ordonnantie van de Ho. ende Mo. heeren die staten generael van de vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Excell. binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot pertur-

batie van de gemeene rust, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke authoriteyt, mitsgaders van den welstant van de vereenichde Nederlanden in 't generael; mits t'welcke deselve aen de autheurs, coöperateurs, fauteurs ende heelders van dien, ende sulcx aen desen gevangen behoort gestraft te worden, te meer overmits hy gevangen hem in de voorgaende schrickelijcke muyterye oock heeft misbruyckt: Soo is 't, dat die gecommitteerden van de Ho. ende Mo. heeren staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende rade van state specialijcken tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hiervan aen hare Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die Ed. heeren staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt, hebben den voorsz. gevangen oock uyt speciael consent ende authorisatie van de Ho. Mo. heeren staten generael van de geunieerde Nederlanden, met advys van Syne Princel. Excell. ende raedt van state, gegeven den lesten Marty lestleden, gebannen ende bannen mits desen uyt de geunieerde provincien, steden ende landtschappen daeraen behoorende, sijn leven lanck geduerende, te ruymen de stadt, steden ende landen van Wtrecht binnen vierentwintich uren, ende d'ander landen binnen acht dagen, sonder daer inne wederom te mogen comen, op pene van aen den lyve gestraft te worden, condemnerende voorts denselven gevangen in de costen ende misen van justitie.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Die gecommitteerden van de Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, mitsgaders die Ed. heeren staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck 't gerecht der stadt Wtrecht, gesien de ootmoedige supplicatie van Aert Willemsz. van Laeckevelt, snyder ofte cleermaecker binnen Wtrecht, gecondemneerde, daerby hy bidt ende versoeckt quytscheldinge ende remissie van delicten ende bannissement in de bovengesz. sententie geroert, sonderlinge ten aensien hy op S. Nicolaes avont aen sekere vrome ende getrouwe borgeren te kennen gegeven heeft, het boos ende quaet voornemen van het trecken van de clocke in de Buyrkerck-toren, ende van den aenslach dien avont alsoo te attenteren; hierop alvorens gehoort hebbende 't advys van den schout der stadt Wtrecht, regard nemende op 't geen voorsz. is, hebben den voornoemden Aert Willemsz. van Laeckevelt de delicten ende bannissement in de bovengesz. sententie geroert, quyt gescholden ende geremitteert, schelden quyt ende remitteren by desen, ontslaen hem uyt der apprehensie, ende imponeren allen officiers ende justiciers daer over een swygen ende silentium, mits dat hy suppliant hem voortaen drage in stilheyt ende obedientie, als een goet ende getrouw ondersaet behoort.

Gegeven t' Wtrecht op den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Coenraet Willemsz., coperslager, jegenwoordich gevangen op den huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat hy op den vijfden Decembris, ofte op S. Nicolaes avont lestleden, in den avontstont tusschen vijf ende ses uren uyt synen huyse door de stadt gegaen sijnde, hem geseyt was, dat boven in de stadt groot gerucht was: dat hy 't selve verstaen hebbende, terstont gegaen is naar Jan Gerritsz., laeymaecker, een van syne complicen, ende comende by sijns Jan Gerritsz. wooninge, aldaer ge-

vonden heeft hem Johan Gerritsz., Johan Feyt ende Claes van Royensteyn, ende d'selve gesolliciteert om met hem boven in de stadt te gaen, ende te besien hoe het daer stonde, ende t' samen gegaen ende gecomen sijnde omtrent de Smeebrugh, ende aldaer siende voor de deure staen eenen Aert van Dijck, denselven gevraecht hebbende, hoe het boven in de stadt al stonde? ende dat Aert van Dijck daerop geantwoort hebbende: onse borst sijn allegader by malcanderen ende elck past op sijn geweer, ende ick op 't mijn; het mijn staet al gereet, hy gevangen met die van sijn geselschap voornoemt terstont tegens malcanderen seyden: wy mogen oock gaen naer ons quartier, ende sien watter vallen wil; dat Aert van Dijck 't selve hoorende, seyde: ick en denck niet ofte daer sal haest wat vallen, dat hy gevangen mette andere van sijn geselschap van daer gaende, begeert heeft te gaen by syne corporael, (denoterende Jacob Hendricksz., mutsemaecker,) seggende dat is een liefhebber: dat hy gevangen met sijn voornoemde geselschap daer comende den voorsz. Jacob Hendricksz. uyt den huyse riep ende seyde, dat sy Aert van Dijck gesproken hadden, dat de borst boven in de stadt al by malcanderen ende in haer geweer waren, begerende hy gevangen op Jacob Hendricksz, mutsemaecker, (die hy noemde synen corporael) dat hy het sijn borst oock soude laten weten, dat hy gevangen ende andere syne complicen, naer eenich bespreck vorder metten anderen gehouden, seyden, laet ons naer huys gaen ende maecken ons geweer oock gereet, hy gevangen daer op seyde, het myne is al gereet; dat voorders gebleken is, dat Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer ende andere op S. Nicolaes avont, als Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, ontboden sijnde om voor de magistraet te comen, hetselve geweygert, ende den officier comende om hem te halen, geresisteert hadde, alle mogelijcke debvoir hebben gedaen om hare complicen op te been te crygen, ende haren schrickelijcken ende moordadigen aenslach, die sy tegens den heere commandeur ende soldaten, mitsgaders tegens de magistraet ende de heeren staten voorhadden, noch dien avont in de voornacht, (aleer de compagnie ruyteren van Syne Princel. Excell. ende de compagnien voetvolcx by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen aencomen) hadden willen attenteren, sonder dat hy gevangen, gelijck hy oock (volgende den eedt by hem onlancx te voren, beneffens andere goede ende vrome edelen, burgeren ende ingesetenen derselver stadt gedaen, schuldich was deselve aen de magistraet te kennen heeft gegeven, ende dat de voortganck van den voorsz. seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Godes sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleenlijck veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt onder malcanderen, als oock van de soldaten, ter ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden ende Syne Princel. Excell. binnen deser stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene rust, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke authoriteyt, mitsgaders van den welstant van de vereenichde Nederlanden in 't generael; mits 't welcken deselve aen de autheurs, coöperateurs, fauteurs ende heelders van dien, ende sulcx aen desen gevangen behoort gestraft te worden, te meer overmits hy gevangen hem in de voorgaende schrickelijcke muyterye oock heeft misbruyckt: Soo is 't, dat de gecommitteerden der Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state, specialijck tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hiervan aen hare Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt, hebben den voorn. gevangen oock

by speciale consent ende autorisatie van de Ho. Mo. heeren staten generael van de geunieerde Nederlanden, met advyse van Syne Princel. Excell. ende van den raet van state gegeven, den lesten Marty lestleden, gebannen ende bannen mits desen uyt de geunieerde provincien, steden ende landtschappen daer aen behoorende, sijn leven lanck geduerende, te ruymen de stadt, steden ende landen van Wtrecht, binnen den tijdt van vierentwintich uren, ende d'andere landen binnen den tijdt van acht dagen, sonder daer inne weder te mogen comen, op pene van aen 't leven gestraft te worden.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht op den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Jacob Hendricksz. Noest genaemt mutsemaker, eerst geaufugeert sijnde tot Amsterdam, ende aldaer eenen geruymen tijdt gelatiteert hebbende, ten laetste nae de derde citatie, by clocluyding jegens hem gedaen, gecompareert ende jegenwoordich op den huyse van Hasenberch gevangen sijnde, buyten pyne ende banden van ysere bekent heeft, dat op S. Nicolaes avont hem gevraecht is nae de sleutel van de clock, daer by waren Jan Gerritsz., laymaker, Coenraet Willemsz., coperslager, Gillis Symonsz., glaesmaker, Jan Joosten, cuyper in den Gulden Baers, Claes van Royensteyn, ende Johan Feyt, dat de voornoemde Coenraet Willemsz., hem gevangen op S. Nicolaes avont omtrent ses uren in den avontstont heeft geroepen van sijn werck, seggende, hy woude hem een woort spreken. Ende hy gevangen voor de deure gecomen sijnde, worde hem by een van de voorsz. persoonen gevraecht of hy niet gehoort en hadde, ofte nieuwers van en wiste? Dat hy doen ter tijdt daer op antwoorde nergens af te weten ofte niet gehoort te hebben; dat sy doen jegens hem gevangen seyden, die soldaten hebben cruydt ende loot gecregen, wy moeten de vier poorten innemen, ende versochten, dat hy gevangen als rotmeester (d'welck hy geweest is in de voorgaende schrickelijcke muyterye) sijn borst soude willen aenspreken om by haer te commen, dat de voornoemde Coenraet Willemsz. oock doen ter tijdt jegens hem gevangen seyde, dat sy Aert van Dijck boven in de stadt gesproken hadden, ende dat die borst van Aert van Dijck al gereet was, ende dat sijn (Aert van Dijck's) geweer oock al gereet was; begerende de voornoemde Coenraet Willemsz. van hem gevangen, dat hy het sijn borst oock soude laten weten, ende dat sy hem gevangen sulcke grouwelijcke dingen hebben voorgehouden, dat hy haer wel soude dorven schelden voor moordt-branders; dat voorders gebleecken is, dat Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer ende andere op S. Nicolaes avont, als Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, ontboden sijnde om voor de magistraet te comen, hetselve geweigert ende den officier comende om hem te halen geresisteert hadde, alle mogelijcke debvoir hebben gedaen om hare complicen op te been te crijgen, ende haren schrickelijcken ende moordadigen aenslach, die sy jegens den heere commandeur ende soldaten, mitsgaders tegens de magistraet ende de heeren staten voorhadden, noch dien avont in de voornacht (aleer de compagnien ruyteren van Syne Princel. Excell. ende de compagnien voetvolcx, by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen aencomen) hadden willen attenteren, sonder dat hy gevangen, gelijck hy oock (volgende den eedt by hem onlangs te voren, beneffens andere goede edelen, burgeren ende ingesetenen deser stadt gedaen, schuldich was deselve aen de magistraet te kennen gegeven heeft; ende dat den voortganck van den voorsz. seditieusen ende oproerigen aenslach, ten ware die door Godes sonderlinge genaede ontdeckt ende verhindert ware geweest, niet alleenlijck veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede burgeren ende ingesetenen deser stadt

onder malcanderen, als oock van de soldaten ter ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden ende Syne Princel. Excell. binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene rust, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke authoriteit, mitsgaders van den welstandt van de vereenichde Nederlanden in 't generael; mits t' welcken deselve aen de autheurs, coöperateurs, fauteurs ende heelders van dien, ende sulcx aen desen gevangen behoort gestraft te worden, te meer overmits hy gevangen hem in de voorgaende schrickelijcke muyterye oock heeft misbruickt: Soo is 't, dat de gecommitteerde der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state, specialijcken tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hier van aen haere Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, de Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerechte der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte ende conclusie van den schout derselver stadt, hebben den voorsz. Jacob Hendricksz. Noest, gevangen, oock uit speciael consent ende authorisatie van de Ho. Mo. heeren staten generael van de geunieerde Nederlanden, met advyse van Syne Princel. Excell. ende den raet van state, gegeven den lesten Marty lestleden, gebannen ende bannen mits desen uit de geunieerde provincien, steden ende lantschappen daer aen behoorende, voor den tijdt van vijftien jaren, te ruimen de stadt, steden ende landen van Wtrecht, binnen vierentwintich uren, ende d'andere landen binnen acht dagen, sonder daer inne wederom te mogen comen binnen den voorsz. tijdt, op pene van aen den lyve gestraft te worden.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alsoo Reinier Roelofsz., metselaer, geboren van Varic in Gelderlandt, jegenwoordich gevangen op den huyse van Hasenberch, buyten pyne ende banden van ysere bekent ende verclaert heeft, dat hy op S. Nicolaes avont geweest is ten huyse van Aert Willemsz. van Laeckenvelt, snijder, hem vragende, wat hy al goets hadde, ende ofte hy wel gehoort hadde dat Claes Evertsz. van Geyn, in de wandelinge genaemt de Goyer, den schout ende den gerechte hadde geresisteert? Dat Johan Gerritsz., laymaecker, denselven avont tusschen ses ende seven uren, tot sijns gevangens huys gecomen is, hem gevangen vragende nae de sleutel van de Buerkercktoorn? Dat hy gevangen daerop antwoorde, dat de sleutel daer in de buerte was, ten huyse van Faes Aertsz., luyder van de poortclock, ende dat Johan Gerritsz., laymaecker, jegens hem gevangen doen seyde, souder yet beginnen van oproer, ofte eenich rumoer, dat sal boven in de stadt eerst aengaen door Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer, ende anderen, die tot Claes Evertsz. voorsz. by den anderen waren, ende 't gerecht geresisteert hebben; dat vorders gebleecken is, dat Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer, ende anderen op S. Nicolaes avont den voorsz. Claes Evertsz. ontboden sijnde om voor de magistraet te comen, hetselve geweigert, ende den officier comende om hem te halen, geresisteert hadde, alle mogelijcke debvoir hebben gedaen, om hare complicen op te been te crijgen, ende haren schrickelijcken ende moordadigen aenslach, die sy jegens den heere commandeur ende soldaten, mitsgaders jegens de magistraet ende de heeren staten voorhadden, noch dien avont in de voornacht (aleer de compagnie ruyteren van Sijne Princel. Excell. ende de compagnie voetvolcx by de heeren staten van Wtrecht ontboden, souden connen

aencomen) hadden willen attenteren, sonder dat hy gevangen, gelijck hy oock volgende den eedt, by hem onlancx te voren, beneffens andere goede edelen borgeren ende ingesetenen deser stadt gedaen, schuldich was d'selve aen de magistraet te kennen gegeven heeft. Ende dat de voortganck van den voorsz. sediteusen ende oproerigen aenslach, (ten waere die door Godes sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest) niet alleen veroorsaeckt en soude hebben een groote bloetstortinge, soo van de goede borgeren ende ingetenen deser stadt onder malcanderen, als oock van de soldaten, door ordonnantie van de Ho. Mo. heeren die staten generael van de vereenichde Nederlanden, ende Syne Princel. Exc., binnen dese stadt garnisoen houdende, maer oock gestreckt soude hebben tot perturbatie van de gemeene rust, ruine, oppressie ende onderganck van de stadt, mitsgaders van den geheelen staet van den lande van Wtrecht in 't particulier, ende tot crenckinge van de publijcke authoriteyt, mitsgaders van den welstant van de vereenichde Nederlanden in 't generael, mits t' welcke d'selve aen de autheurs, coöperateurs, fauteurs ende heelders van dien, ende sulcx aen desen gevangen behoort gestraft te worden, te meer overmits hy gevangen hem in de voorgaende schrickelijcke muyterye oock heeft misbruyckt: Soo is 't, dat de gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren, die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell., ende des raets van state specialijcken tot de kennisse ende judicature deser saecke mede gelast ende geauthoriseert sijnde, ende hier van aen haere Ho. Mo. communicatie ende openinge gedaen hebbende, die Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, doende recht op de aenclachte, ende conclusie van den schout derselver stadt, hebben den voorn. Reynier Roelofsz., gevangen, gecondemneert ende condemneren mits desen in een amende van 50 gulden, mitsgaders in de costen ende misen van justitie.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht den 7. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Gesien by de gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state specialijcken tot de kennisse ende judicature deser sake mede gecommitteert ende geauthoriseert sijnde, die Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, de schrifturen van intendit overgegeven, uyt den naem ende van wegen Joncker Johan van Zuylen van der Haer, heere van der Zevender, etc. schout der stadt Wtrecht nomine officij eysscher, op ende jegens Tyman van Wee, Claes Evertsz. van Geyn, alias de Goyer, Willem van Aucoop, Hendrick Jansz. den Boer, Jacob Aertsz. van Wijckersloot, Aert van Dijck, Hendrick Petersz. mandemaecker, Johan Aertsz., hoedemaecker, Cornelis van Voorst, ebbewercker, Gerrit Gerritsz. Backer geboren van Deventer, Herman Henricksz. backer, Marten Gerritsz. ende Cornelis Jansz. van Royen, coorncooper, gedaechden in persoon ende defaillanten, midtsgaders de citatien by edicte gedaen, d'informatien, verificatien, acten ende munimenten by den eisscher geexhibeert. De voornoemde heeren gecommitteerden hier van aen de hoochgemelte heeren staten generael communicatie ende openinge gedaen hebbende, ende die Ed. heeren die staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck het gerechte der stadt Wtrecht, doende recht, hebben versteken ende versteken by desen den voorsz. gedaechden ende defaillanten van allen exceptien declinatoir, dilatoir, peremptoir, weeren ende defensien, die sy eenichsins hadden mogen proponeren, bannende, gelijck sy bannen by desen, in crachte van speciale authorisatie der Hoochgemelte Mo. heeren staten generael, met advyse van Syne Princel. Excell. ende raet van state, gegeven in 's Gravenhage op den lesten Marty lestleden stilo novo, den selven gedaechden ende deffaillanten, omme de quade machinatien, conspiratien, conjuratien schrickelijcke ende moordadige aenslagen by henluyden respectivelick

jegens den gemeene welstant, ruste ende verseeckertheyt van den staet van de geunieerde landen in 't generael, ende van de stadt, steden ende lande van Wtrecht in 't particulier gecomplotteerd, uyt alle de geunieerde Nederlanden, landtschappen ende steden aen deselve behorende, haer leven lanck, sonder daer inne te mogen commen, op pene van aen 't leven gestraft te worden anderen ten exemple: verclarende voorts alle haerluyder goederen, ende van een yegelick van hemluyden, verbeurt ende vervallen te wezen aen den fisque ofte heere van den lande.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht op den 8. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Gesien by de gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren de staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Exc. ende des raets van state, specialijck tot die kennisse ende judicature deser sake gecommitteert ende geauthoriseert sijnde, die Ed. heeren staten 's lants van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, die schrifture van intendit overgegeven, uyt den naem ende van wegen Jonckheer Johan van Zuylen van der Haer, heer van Zevender etc. schout der stadt Wtrecht nomine officij eysscher, op ende tegens Aert van Schuylenburch gedaechde ende defaillant, mitsgaders de citatien by edicte gedaen, d'informatien, verificatien, acten ende munimenten by den eyscher geexhibeert, de voornoemde heeren gecommitteerden hier van aen de hoochgemelte heeren staten generael communicatie ende openinge gedaen hebben, ende die Ed. heeren die staten 's lants van Wtrecht, eensamentlijck het gerechte der stadt Wtrecht doende recht, hebben versteken ende versteken by desen den voorsz. gedaechde ende defaillant van allen exceptien declinatoir, dilatoir, peremptoir, weren ende defensien, die hy eenichsins hadde mogen proponeren, ende over syne gedane feytelijcke resistentie met een bloot rapier ten huyse van Claes Eversz. van Geyn alias de Goyer den 5. Decemb. 1610 jegens den heere officier ende twee schepenen van de magistraet der stadt Wtrecht, mitsgaders sijne quade machinatien ende conspiratien aldaer voorgeslagen tot nieuwe oproerte tegens den gemeenen welstant, ruste ende versekertheyt van den staet van de geunieerde Nederlanden in 't generael, ende van de stadt, steden ende landen van Wtrecht in 't particulier, ende dat hy hen in de voorgaende schrickelijcke muyterye oock groffelijcken heeft misbruyckt: hebben gebannen, gelijck sy bannen mits desen in crachte van de speciale authorisatie der Hoochgemelte Mo. heeren staten generael, met advyse van Syne Princel. Excell. ende raet van state, gegeven in 's Gravenhage op den lesten Marty lestleden stilo novo, denselven gedaechde ende deffaillant uyt alle de geunieerde Nederlanden, landtschappen ende steden aen deselve behorende sijn leven lanck, sonder daer inne te mogen comen, op pene van aen den lyve gestraft te worden.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht op den 8. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Gesien by de gecommitteerde der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state specialijcken tot die kennisse ende judicature deser sake mede gecommitteert, ende geauthoriseert sijnde, die Ed. heeren die staten 's lants van Wtrecht, eensamentlijck het gerechte der stadt Wtrecht, die schrifturen van intendit, overgegeven uyt den naem ende van wegen Joncheer Johan van Zuylen van der Haer, heer van Sevender, schout der stadt Wtrecht, nomine officij eysscher, op ende jegens Wolphert Jacobsz. timmerman gedaechde in persoon, mitsgaders de citatien by edicte gedaen, d'informatien, verificatien, acten ende munimenten by den eyscher geproduccert, de voornoemde heeren gecommitteerden hier van aen de Hoochgemelte heeren staten generael communicatie ende openinge gedaen hebbende. Ende die staten 's lants van Wtrecht, eensamentlijcke 't gerecht der stadt Wtrecht, doendé recht, hebben versteken ende verstekén mits desen, den voorn. gedaechde ende deffaillant, van allen exceptien declinatoir, dilatoir, peremptoir, weeren

ende defensien, die hy eenichsins hadde mogen proponeren, ende over de feytelijcke resistentie by den gedaechde met syne complicen ten huyse van Claes Evertsz. van Geyn alias de Goyer gedaen, den officier ende twee schepenen van de magistraet der stadt Wtrecht, den 5. Decemb. 1610, ende dat hy hem in de voorgaende schrickelijcke muyterye, oock groffelijcken heeft ontgaen, als sijnde geweest een van de nachtschieters: hebben gebannen gelijck sy bannen mits desen in crachte van de speciale authorisatie der Hoochgemelte Mo. heeren staten generael, met advyse van Syne Princel. Excell. ende raet van staten, gegeven in 's Gravenhage op den lesten Marty lestleden stilo novo, den selven gedaechde ende deffaillant uyt alle de geunieerde Nederlanden, lantschappen ende steden aen denselve behoorende, sijn leven lanck, sonder daer inne te mogen comen, op pene van aen den lyve gestraft te worden.

Aldus gedaen ende gearresteert t' Wtrecht op den 8. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Gesien by de gecommitteerden der Ho. ende Mo. heeren die staten generael der vereenichde Nederlanden, als by deselve met advyse van Syne Princel. Excell. ende des raets van state specialijck tot de kennisse ende judicature deser sake mede gecommitteert ende geauthoriseert sijnde, die Ed. heeren die staten 's lants van Wtrecht, eensamentlijck het gerecht der stadt Wtrecht, de schrifture van intendit overgegeven, uyt den naem ende van wegen Joncheer Johan van Zuylen van der Haer, heer van Zevender etc., schout der stadt Wtrecht nomine officij, eisscher op ende jegens Ernst Gerritsz. van Meerwijck gedaechde in persoon ende defaillant, mitsgaders de citatien by edicte gedaen, d'informatien, acten ende munimenten by den eisscher geexhibeert. De voornoemde heeren gecommitteerden hier van aen de Hoochgemelte heeren staten generael communicatie ende openinge gedaen hebbende, ende de heeren staten 's landts van Wtrecht, eensamentlijck 't gerecht der stadt Wtrecht, doende recht, hebben versteecken, ende versteecken by desen, den voornoemden gedaechde ende deffaillant van alle exceptien declinatoir, dilatoir, peremptoir, weeren ende defensien, die hy eenichsins hadde mogen proponeren, ende over 't copieren ende verbreyden van sekere schandeleuse ende seditieusé pasquille, beginnende, o Wtrecht, Wtrecht, streckende tot oproerte ende schandelijcke diffamatie van veel vrome ende eerlijcke personen, omme daer mede de aengevangen conspiratie te meer te foueren, dewelcke hoewel hy daer van geen autheur en was, hy op hem genomen heeft, daer voor genoten hebbende sekere somme gelts: hebben gebannen gelijck sy bannen mits desen, in crachte van de speciale authorisatie der Hoochgemelte Mo. heeren staten generael met advyse van Syne Princel. Excell. ende den raedt van state, gegeven in 's Gravenhage op den lesten Marty lestleden stilo novo, denselven gedaechde ende deffaillant uyt alle de geunieerde Nederlanden, lantschappen ende steden aen deselve behoorende sijn leven lanck, sonder daer inne wederomme te mogen comen, op pene van aen den lyve gestraft te worden.

Aldus gedaen ende gearresteort t' Wtrecht op den 8. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Die gecommitteerde van de Ho. ende Mo. heeren staten generael der vereenichde Nederlanden, uyt crachte van de specialen last van haere Ho. Mo. mitsgaders Syne Excell. ende de staten 's landts van Wtrecht, doen te weten, dat alsoo onlancx geleden, binnen dese stadt Wtrecht sekere muyterye, ende oproerte, ende daer na eenen schrickelijcken ende moordadigen aenslach voorgenomen is geweest, by eenige oproerige ende boose menschen, den staet ende regeringe deser landen, benijdende ende hatende, den voortganck van dewelcke (ten ware die door Godes sonderlinge genade ontdeckt ende verhindert ware geweest) veroorsaeckt soude hebben verscheyden inconvenienten, tot nadeel van den gemeenen welstant, ruste ende versekertheyt van den staet der geunieerde Nederlanden in 't generael, ende van de stadt, steden ende lande van Wtrecht

in 't particulier, mitsgaders tot eene groote bloetstortinge, van den goeden borgeren ende inwoonderen der stadt Wtrecht, onder malcanderen, ende den krijchsvolck daer binnen door ordre van de Hooggemelte Mo. heeren staten generael, ende Syne Princel. Excell. garnisoen houdende, ende de voornoemde heeren gecommitteerden, Syne Excell. ende staten 's landts van Wtrecht geinformeert synde, dat verscheyden goede borgeren ende inwoonderen, by sinistre practijcke ende verscheyde loose ende valsche persuasien, verleyt ende geabuseert syn, omme daer aen de hant te houden, die oock door misverstant 't selve of toegestaen of afgeslagen hebbende, naergelaten hebben, de magistraet deser stadt aen te geven. Ende al is 't soo, dat naer rigeur van rechten, alle die gene, die de voorsz. oproerten, seditie, muyterye ofte aenslach toegestaen, ofte daer van eenige kennisse hebben gehadt, ende d'selve niet tijtlijck (gelijck sy schuldich waren) aen de magistraet geopenbaert en hebben, strafbaer sijn: Soo is 't nochthans, dat de voornoemde heeren gecommitteerden, Syne Excell. ende staten 's landts van Wtrecht ter ernstiger requisitie, ende begeerte van de borgemeesteren ende regeerders der voorsz. stadt, voor haere borgeren ende inwoonderen intercederende, niet meer voor oogen hebbende, als de behoudenisse van den welstant, ruste, versekertheyt ende eenicheyt van de landen, steden ende leeden van dien, mitsgaders den goeden ingesetenen derselver, uyt sonderlinge gratie gepardonneert, ende quytgescholden, hebben, pardonneren ende quytschelden mits desen, alle 't gunt by de voorseyde borgeren, inwoonderen ende anderen den voorsz. saecke aengaende eenichsints misdaen is, imponerende daer op den officiers der voornoemde steden ende landen, ende sonderlinge dien van de stadt, steden ende landen van Wtrecht, een swijgen, ende silentium, ten ware eenige van hemluyden hen naermaels met oproericheyden, muyteryen ofte seditien weder bemoeyden, ofte daer van yet wetende, 't selve niet en weerden, ende volgende den eedt, de magistraet niet tijtlicken aen en brochten, sonder dat men nochtans verstaet, met dese gratie yet te derogueren van de appoinctementen ende sententien, straffen ende penen daer inne begrepen hier te voorens tegens verscheyden van de autheurs, coöperateurs, beraetslagers, fauteurs ende heelders van de voorschreven muyteryen, oproerten, schrickelijcken ende moordadigen aenslach, gepronuncieert ende gedecreteert, maer dat deselve alomme sullen worden geëxecuteert, naer hare forme ende inhouden. Ende en sullen dese gratie oock niet mogen genieten maer daer van geëxcludeert sijn, die gene, die noch bevonden sullen worden geweest te sijn by het doen van de godtloose, grouwelijcke ende execrabele eeden, in de Rydende Bode, ende tot Claes Hendricsz biertapper aen de Vyebrug, ofte by een van beyden, noch oock die by edicte gedachfaert sijn.

Aldus gedaen binnen de stadt Wtrecht, op den 9. May 1611.

Ende was onderteyckent,

G. Hamel.

 

Alle de voorsz. sententien ende brieven van pardoen(1), sijn op huyden den 9. May 1611, nae voorgaende clockluydinge binnen de stadt Wtrecht voor den volcke tot dien eynde vergadert sijnde, gepronuncieert, afgelesen ende gepubliceert, ter presentie van de voornoemde heeren gecommitteerden van de Ho. Mo. heeren staten generael, van de Ed. heeren staten 's landts van Wtrecht, ende van den schout, borgemeesteren ende schepenen der stadt Wtrecht.

By mijn, ende was onderteyckent,

G. Hamel.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums