Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 5

XXV. Dictum sententiae Marini Everswaert, hactenus vicepastoris novae ecclesiae parochialis Dordrac., prout sequitur, (XV^C LIII).

Et quia compertum nobis est, cum ex confessione dicti rei, tum ex revocatione praefatorum articulorum, quam coram nobis judicialiter fecit, quod in praedictis erroribus non est pertinax; et quod paratus sit, modo praedicto, praedictas erroneas praedicationes revocare, abjurare, declarare, reformare et retractare, in locis, ubi easdem praedicavit. Ideo absolventes eundem reum ab omnibus censuris, quas propterea potuit incurrisse; et restituens eum unioni matris ecclesiae, prohibemus eundem, ne de cetero officio pastorali uspiam deserviat, aut sese intromittat, aliquorum sacramentorum administrationi, vel verbi Dei praedicationi, condemnantes eundem ad hoc, ut modo et forma sibi praescripta, revocet,

[p. 323]

declaret, retractet, abjuret eosdem suos errores et scandolosas et offensuras praedicationes, in sua sententia expressas, primum hoc loco statim post pronuntiatam sententiam, deinde in nova ecclesia Dordracensi, die arbitrio judicis deputando, populo ibidem ad audiendum convocato; Et statim post dictam revocationem ante solis occasum discedat ab eodem oppido Dordracensi, et a Zuytlandia ante xv dies a data hujus, atque deinceps nec in Dordraco, nec in Zuythollandio, nec in dominiis de Voorn aut Putten, aut Vierkerkerwaert, aut Strielandt habitet; Et ubicunque alibi habitaverit, regnificabit nobis per literas, singulis mensibus Maji, locum, ubi tunc degat, et superioribus mensibus habitaverit; Et quod statim post revocationem, comparabit sibi librum Reverendi et Doctissimi Viri Joannis Episcopi Roffeneis contra assertiones Lutheri atque illum singulis annis bis perleget, et ante finem biennii sua manu transscribet et transscriptum nobis transmittet, et haec omnia sub poena relapsi, condemnantes praeterea eundem presbyterum in expensas hujus instantiae, taxatione earundem nobis reservata. Actum et pronuntiatum publice, Hagis in curia Hollandiae, in praesentia D. praesidis et consilii Caes. Maj. ibidem tanquam causae hujusmodi assessorum, etiamque multorum advocatorum et procuratorum aliorumque officiatorum ejusdem curiae, ibidem in magna copia congregatorum, hora quasi decima ante meridiem, die Veneris, ultima Junii, anno xv^C quinquagesimo tercio.

Subsignatum: Vesenhaghen.

Revocatie ende abjuratie van H. Marino Ewerswaert, vicepastoor eertyts vander nywer kerk tot Dortrecht, als hyer nae volcht.

Ick Marynus Everswaert, priester, nu vicepastoor in Zuytlant ende eertyts vicepastoor in de nywe kerken tot Dortrecht, staende alhyer voor Godt ende justitie, gae aff, revoceere ende versaecke alle die erreuren ende valsche leeringen, die welcke ick gepredict ende geleert hebbe binnen der stadt van Dordrecht, of andere plaetsen, die gespecificeert staen in myn sententie, te weten, dat in 't waerdich heylighe sacrament des altaers onder die substantie des broots besloten es 't waerachtich lichaem Christi.

Item, dat alle deuchdelicke wercken, dye wy doen moghen, in wat schyne sy gedaen worden, nyet en syn voor God dan pannus menstruati, ende en moghen ons nyet tot onser salicheyt helpen, noch voor den ooghen Godts nyet behaghelyck maecken.

Item, datter veel heylige leggen ende barnen inder hellen, dye wy houden voor heylighen.

Item, dat sy alle zamen qualicken doen, die de heylighen aenbidden oft aenroepen, want sy ons nyet helpen en moghen.

Item, dat qualicken doen alle die ghene, die keersen oft licht voor de beelden in de kerken ontsteeken.

Item, dat die beelden der heylighen anders nyet en doen, dan die kerken en versieren, gelyck tinne, coper, metael ofte andere huysraet 't huys en versieren.

Item, dat pelgrimagie te gaen nyet te achten en es, want Godt ist alleen, die ons helpen mach.

Item, dat alle oerden der religien valsch syn, ende dat Augustinus, Franciscus, Dominicus ende meer andere hebben nu die werelt soo breet ende weyt inne, dat Christus bynae wter werelt gestoten is.

Item, dat ons gheloof ende die heylighe schrifture nyet en mentioneren ofte en leeren van 't vagevuer.

[p. 324]

Alle welcke ketterlyke erreuren met alle andere enichsins wesende tegens het heylighe christel. gheloeff, ick verswere ende verlate by mynen priesterlyken eedt, soe helpt my Godt, Maria die moeder ende alle Godts heylighen.

Hyerenboven verklaer ick openbaerlic myn ghelooff te syn, datter nu ter tyt is ende syn sal totten wtersten oordeel toe een zeekere plaetse, die men noemt het vagevuer, waerinne sommige zyelen, die inder gracien Godts sterven, heur scult betalen ende gesuvert worden, nyetteghenstaende datter Matthei VII^e gescreven staet van twe weghen; want daer spreekt Christus vande twee weghen, die daer syn opter werelt, die eene enge ende es den wech der deuchden, die andere breet ende es den wech der sonden; ende en spreeckt daer nyet vande wegen, dye de zyelen ingaen nader doot. Oock nyetjeghenstaende van 't gunt datter geschyen sal in d'uyterste oerdeel Mathei XXV: gaet vermaledyt ende compt gebenedyt; want daer spreect die schriftuur van twee plaetsen ofte weghen, die nae 't uyterste oordeel ten ewighen daghen sonder enighe veranderinghe dueren sullen.

Noch verclaer ick, dat de Pauws, bisschoppen ende priesteren moghen die sonden vergheven ofte absolveren ende oock moghen aflaet geven als stathouders van Godt almachtich, nyetteghenstaende, dat Godt principalyck ende by aucthoriteyt die sonden vergheeft ende aflaet der sonden verleent.

Item, verclaer noch my hertelicken leet te syn, dat ick valschelyck ende calumnieuselyck opte preekstoel gesproken hebbe teghens die cloesterlycke religie ende geprofesside religieusen.

Oick ghae ik aff ende versaecke alle valsche leeraers, als Luther, Melanchthon, Bucerum ende alle andere gereprobeerde autheurs met alle heure valsche boucken ende leringhen, belovende ende zwerende by den zelven mynen voorgaenden eedt, diezelve altyt te verlaten ende te scouwen, mitsgaders alle dyeghene, dye ick weten sal, befaempt oft besmet te zyn van heresye.

Ende soe verde ick hyer namaels bevonden sal worden yet ter contrarye gedaen te hebben met woorden of met werken, off oock deur conversatien met bekende ketters, off den gebruyck met valsche ende verboden boecken, soo verbinde ick my van nu aff tot strenchicheyt van rechten ende totte punitie der ghene, die relaps syn. In kennisse der waerheyt zoe hebbe ick dit met myn eygen handt onderteykent.

Ende was onderteykent aldus: Dns Marinus Everswaert.

Onder stont noch gescreven aldus: Actum, declaratum et abjuratum publice Hagis in curia Hollandiae per praenominatum D. Marinum, in praesentia D. praes. et consilii Caes. Maj. ibidem, etc. Die Veneris, ultima Junii anno liii, similiter et in nova ecclesia oppidi Dordracensis post concionem, ibidem per doctorem Sonnium, commissar. etc. cum maximo populi confluxu, factam die dominica subsequente, ipso visitat. Mariae ii Julii, anno quo supra, me utrobique praesente.

Subsignatum: Wesenhaghen.

Subscriptum: Concordat praesens copia cum suo originali, per me

Subsignatum: Wesenhaghen.

(Naar gelijkt. kopij).