Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 5

[p. 319]

XXII. Commissie voor Fra. Sonnius, etc. als visitateurs der verboden boeken etc. (1550).

Kaerle, by der gracie Gods etc.

Alsoe by onse leste ordinancie ende placcaten, gemaect op't stuck vande quaden secten, dwalinghen ende ketteryen, over langen tyt tot onsen groten verdriete gesaayt ende gestrooyt inde kerstenheyt teghens onsen kerstel. ghelove, ende den ordinancien ende constitutien van onse moeder der heiligher kercken. Wy hebben onder anderen geordonneert ende gestatueert ghehadt, dat die printers by ons geadmitteert synde, omme te printen, nyet en sullen moeghen printen off doen printen in onsen landen ende heerlicheden, eenighe boucken, referrynen, baladen, liedekens, epistelen, prognosticatien, almanaken, noch eenighe andere saken, 't sy oude ofte nyeuwe, vanden heylighen scrifture off enighe andere materie, ende in wat sprake dattet sy, tensy dat deselve eerst gevisiteert syn by den ordinaris vander plaetse, ofte yemant, die wy daertoe gecommitteert hebben off committeren sullen, ende dat sy van ons verworven hebben oorloff, octroy ende sonderlinghe privilegie, verleent ende gegeven naer de voorn. visitatie, omme die voorn. saken te moghen printen; ende aengaende den bouckverkoopers ende librayriers by ons ofte die van onsen rade geadmitteert ende geapprobeert, omme boucken ende andere printingen te vercopen; wy hebben insgelycx geordonneert, dat sy deselve niet en sullen moghen vercopen in onsen voorsz. landen, ten sy dat die geprint syn by gesworen ende geadmitteerde printers, ende en sullen oic niet moghen vercopen noch te koope stellen enighe boucken ofte andere saken, buyten onsen voorsz. landen geprint wesende, sonder daeraff geadverteert te hebben den gecommitteerden, eer sy heur balen ontpacken ende opdoen sullen, op dat hy off yemant anders by hem daertoe ghedeputeert, jegenwoordich sy in 't opendoen ende visiteren vande boucken, die daerinne syn sullen, om deselve te visiteren, eer men die sal moghen vercoopen off te cope stellen, opten peynen, begrepen in onse voorsz. ordonnancie. Ende het sy zoo, dat, omme ten effecte ende executie te brengen die voorsz. ordonnantie, van node werdt te committeren totter voorsz. visitatie eenighe goede, gheleerde ende bequame personen, gegradueert inder faculteyt vande Godtheyt, ons aenghenaem synde, Doen te weten, dat wy, begeerende mit alle onse harten d'extirpatie vande voorsz. ketteryen, volcomelyck betrouwende inde wysheydt, gheleerdtheydt, discretie ende getrouwicheyt vanden weerdighen ende welbeminden mr. Franchois Zon, docteur inde godheydt, canonick inde cathedrale kerk vanden Dom in onse stede van Utrecht, ende inquisiteur van onsen heilighen kersten gheloove in onsen lande van Hollandt, Zeelandt ende Vrieslandt, broeder Bernaert Grouwel, oock docteur inde godheidt, prior vanden convente vande predikaren binnen onse stadt van Zwoll, oic inquisiteur vanden kersten ghelove in onsen lande van Utrecht, mr. Claes de Castro, licentiaet inde godheydt, mr. Martin Donck, pastoer in Wormer by onse stadt van Amstelredam, Florys van Haerlem, vicecuryt vande oude kerke binnen onser stede van Amstelredam, Bokel Cornelisz., pastoer op 't Wout by onse stadt van Delft, Marten van Montfoort, pastoer ende canonick tot Naeldwyck, alle baccalarysen inde godheydt, ende broeder Dirc Jansz., prior vanden cloester vande predikaren inden Haghe in onse voorsz. lande van Hollant; wy hebben den voorsz. personen ende elken van heml. gesamenderhandt ende elck van hem bysonder, gecommitteert ende gedeputeert etc., omme van nu voortaen ende gedurende tot onsen wederroepen, te visiteren, examineren ende ordeelen binnen onsen voorsz. landen van Hollant, Zeelant, Vrieslant, stadt, steden ende landen van Utrecht, alle ende een yeghelycken, exemplaren, boucken, volumen, refereynen, baladen, liedekens, epistelen, prognosticatien, almanaken ende andere diergelyke, die geprint syn ende sullen wesen, ende

[p. 320]

die men aldaer sal willen brengen ende vercopen, het sy dat dieselve van buiten ende van binnen onsen landen comen, van wat quartier dattet sy, ende d'voorsz. visitatie en examenen wel ende deuchdelyck gedaen synde, de voorsz. boucken, exemplaren ende andere dinghen ende prekinghen (!) voorsz. te approberen of reproberen ende condempneren, ghelyck sy in heuren conscientie ende volgende den cathalogue, begrepen in onsen voorsz. ordonancie bevinden sullen behorende, deselve heure consciencie daer mede belastende, ende indien faulte daerinne bevonden worde, sy sullen des verantwoordende worden, mitsgaders gehouden wesen te achtervolgen de voorsz. ordonantie, soe verre die heml. aengaet, behoudelyck heuren redelycken salaris ter cause vande voorsz. visitatie, tot coste vande printers ende vercopers, die hemluyden te wercke stellen sullen. Ontbieden daeromme ende bevelen onsen lieven ende getrouwen, die stadhouders etc., wien dat aengaen sal moghen etc., dat sy onsen voorscr. gecommitteerden etc., ter executie etc. van heure lasten ende commissie, doen ende geven alle addresse, die sy van nooden hebben sullen etc., cesserende alle beletten ende wedersegghen ter contrarien. Ende want men van desen onsen brief van doen sal moeghen hebben in diversche plaetsen, wy willen, dat tot den vidimus van dien ofte copie authentyck gecollationeert ende geteekent by eenen van onse secretarissen, volcomen gelove gegeven sy, ghelyck tot desen originalen brieve, want ons alsoe belieft. Des t'oirconde, soe hebben wy onsen seghel hieraen doen hanghen.

Gegeven in onse stadt van Bruessele, den 9. dach van Sept., in 't jaer ons Heren xv^C l (1550) etc.

Besegelt met des Keysers groote zeghel in 't root was gedruct, ende aen een pergament start uythangende.

Ende dese brief was op de plycque gheteykent: By den Keyser,

L. de Zoete.

Ende in de copie van desen stont gescreven:

Ghecoll. met syne originale, gheteyckent ende besegelt, ende es met denselven bevonden t'accorderen, by my

Ondert.: Anthonis Wolff, nts. subst.

(Naar het Memoriaal, als voren, fol. 374).