Archief voor kerkelijke en wereldsche geschiedenissen, inzonderheid van Utrecht. Deel 5

(1846)–Johannes Jacobus Dodt– rechtenstatus

Aanteekeningen uit de besluiten des raads, genomen gedurende de eerste helft der XV. eeuw.

1403.

Pensie van Holland. Vrydaghes na Brixii: By wille 's raets gaf Jacob Wolfsz. over, dat hem Lamberts soen van Amersfoerde boren sal van Jacobs weghen vanden ghelde, dat hem die stadt sculdich is xxxi gulden, daer die dach of wesen sal korsavont over twee jaren, ende dit ghelt is die stat Jacob sculdich voor sinen schade vander pensie van Hollant.

Logentaal. In 't jaer ons Heren m. cccc. ende dre, des manendaghes na S. Aechten dach, toe quam voor den raet opter stat huys Alyt Willam, grote Willam soens dochter, ende verzac aldaer alsulke woerde, alse sy Tyman, Aernt Hals soen opgheseyt hadde van trouwen, die si hem aengheteghen hadde, ende gheloofde aldaer, dat si den voorsz. Tyman nummermeer ghenen hinder nochte aensprake doen en sel, heymlic noch openbaer, van enigher trouwen.

Idem. Willam, Peter Herborts soen, quam bloots hoofts voor den menen scepenen, raet ende oudermans opter stat huys ende bat hem allen verghiffenisse, vandat hi Lodewyck den Walen ende den menen gherechte onrecht aengetegen hadde. Ende daertoe sel hi gheven te beteringhe: den scepenen vii^M steens, den rade vii^M steens, den oudermans vii^M steens, te betalen tot Paeschen naestcomende. Datum op S. Peters avont ad cathedram, anno xiiii^C ende dre.

Ongeval. In 't jaer xiiii^C ende dre, des vridaghes nae S. Bonifaes dach, doe gheviel een ongheval bi der stat van Utrecht, opten dyc aen Perrecaterscamp, also dat daer een waghen gheladen stont mit volcke, die bi onghevalle storte inden sloet, daer een vrouwennaem dootbleef, gheheten Margriete, die Marten Tors wyf was. Aldaer de raet vander stat voorsz. twe mannen van haren rade toe setten, ende die dat ter waerheit wtghinghen, ende den rade dat weder bibrochten; alzoe dat de schepenen, raet ende oudermans eendrachtelyken sleten ende overdroeghen, dat Vrederic, Jan Claessoens soen, die een waghenman vanden voorsz. waghen was, onbelast wesen sel vanden onghevalle voorgen., want hi bi den waghen niet en was, doe dat ongheval gheschiede.

Dievery. Overdroeghen die schepene, raet ende oudermans, dat Jacob van Liesvelt leggen sal beneden inden roden toorn, een jaer lanc, ende eten water ende broet. Ende waert, dat men tot enigher tyt vonde, dat hi scout hadde aen der diefte, daer hi of beruft gheweest heeft, ofte van der moort, ofte van anderen enighen onstanteliken saken, dat ment dan rechten soude aen syn lyf, boven deser sententien voorsz.

1404.

Meensteghe. Woensdach na Jaersdach: de husinge ende cameren opten zuytoosthoec van der Meensteghe.

Buurkerk. De raet vande stat, out ende nywe, hebben overdraghen, dat alsulc rwm ende nywe graeven, alse nu after in der Buerkerc ghesleghen syn, nummermeer met stoelen beset worden en sellen, mer altyt onbesleghen bliven ter meenten behoef, dat is te weten, tusschen daer ende die oude toorn te staen plach, ende daer die nye toorn nu staet, ende is lanc aen die zutzide drie roeden ende twe voet; item, aen die noertzide iii roeden ende een half voet, ende is wyd vyf roeden ende een vierendeel van eenre roeden.

Mishandeling. Want Jan Roelofssoon van Tyel, boven dat hem van 's raets weghen verboden was, dat hi enen vroukyn niet misdoen en soude, ende daerenboven haer enen rinc ghenomen ende dat vroukyn ghesteken heeft, daerom heeft hi opt Vleyshuys gheleghen ende sel comen ter clocken, in hemde ende in broec, ende bidden den rade verghiffenisse, ende gheven den rade te beteringhe x^M steens. Voert sel hi der vroukyn haren rinc wedergheven, horen meyster ofdoen ende te betering gheven vier gelr. gulden.

Verboden spel. Want Steven van Dolre mit vordel mit quaertspuel ghespuelt heeft, ende oic mit quaden teerningen bevonden is, ende oec een doer bi nacht upgelopen heeft, ende eens vroukyns cleder daerwt ghenomen ende die ontwe gesneden, daerom heeft hy opt Vleyshuys gheleghen ende heeft den rade verghiffenisse ghebeden, ende heeft gewilcoert, dat hi nummermeer met quaertspuele of met quaden teerninghen ofte gheen ander morellinghen spuelen en sel, ofte ontstantelike dinghen doen, ende waert, dat hi dat ummermeer dede, soe sel hi een jaer lanc beneden inden roden toern leggen, ende eten water ende broet, also dicke alse hyt dede, ende daer toe selt staen tot 's raets goetduncken, ende hy sel den wyfkyn horen scade beteren biden viven, ende daervoor heeft gheloeft bi x gulden Florens Bitter.

1405.

Onstantelike dinghen. Jan Passay, anders gheheten van Sinte Truden, waert, dat hy ummermeer onstantelike dinghen dede, bi daghe of bi nacht, so sel hi legghen een jaer lanc beneden inden roden toern, ende eten water ende broet. Ende hi sel Meechtelt van Utrecht, horen meyster ofdoen, van dat hi se ghesteken heeft, ende te beteringhe gheven iv nye gulden, te betalen een meydaghe of binnen xiv daghen daerna.

Sieck van enen oevel. Item, een wyf opt Zant, die sieck is van enen oevel, ende heet grote Griete Scoemakers, sel vyf jaer vter stat wesen.

Keynt ghesleghen. Hense, die Bertout Henricx soens keynt ghesleghen heeft op Sinte Janskerchof, verbiet men die stat twe jaer lanc.

Onredelyke wanderinghe. Want Gheryt Janssoen, die men heet Jonker Gheryt, onredelike binnen der stat ghewandert heeft ende die lude ghetasseert, daerom sel men scuppen ende men verbiet hem die stat l jaer lanc, ende een mile vander stat.

Vechtery op S. Jans kerchof. Overdroeghen scepen, rade ende oudermans, want Henric Janssoen, Gheryt Molken neve, vechtelic op Sinte Jans kerchof, aen heer Gheryt Vrenck, canonic Sinte Jans, ende aen den scoelmeyster ende aenden scoelkynderen aldaer gemaect heeft, daert kerchof om ontwiet was, ende tessatie inder stat om was, dat Henric voorsz. niet inder stat comen en sel, hi en sel eerst in 't Vleyshuys gaen, ende van daen niet comen, hi en hebbe Gode, den rade ende de heren van Sinte Jan ende der wederpartye gebetert by den rade.

Idem. Item, die vyf knechten, die op Sinte Jans kerchof vochten, alse Lambrecht vander Kwl, Jan van Risenborch, Willem Jacob Hermansz. Jan Goestsoen ende Rytskyn stillegancmaker Jacop syn brueder teghen heer Gheryt Vrenc, den scoelmeyster ende den scoelkynderen, sellen blootshoofts voer den raet komen vanden Vleyshuse, ende elc van hem sel den rade te beteringe geven iii^M steens, ende daermede sellen si qwyt wesen vanden cost vander wyinge van Sint Janskerchof,

voert sellen si een Sonnendaghe ende acht daghen te Sinte Jan komen onder der homisse, ende elc daer offeren een keerse van een half pont was, ende bidden vergiffenisse den deken ende den heren.

1406.

Zoen. Dit is die soene, die Jan Steen doen sel van Jan Buys doet:

Inden eersten, sel Jan Steen cloesterwinge doen nader gewoenten, ende voetval etc.

Voert sel hi des doden maghen ter zuen geven lxxx guld ix botdraghers of xiii Vleemsche gulden voor elken gulden, een derden deel Mitvasten, een derden deel Jacobi ende een derden deel Korsavont.

Idem. Meyster Jan, die steensnyder, heetf verborcht aen 's raets hant, den dootslach te soenen, die hy ende Jan Arentsz. deden te Gheyn, bi eenre penen van lxxx oude scilden.

Idem. Des Vrydaghes na Sinte Simon Juden dach zeyde die raet dese zuen nabescreven:

In deser maniere is die zuene gheseyt biden raden vander stat, tusschen Eerst van Roden, Ghisebrecht van Roden ende Jacob v. Roden, ende horen maghen op die een zide, ende Dirc Noteboem ende syn mage op die andere zide, roerende van Jacob Noteboems doot, ende alle saken die daerof rueren.

In den eersten, sellen Eerst Ghisebrecht ende Jacob van Roden voorsz. lyflic ten heylighen sweren, dat sy 's raets, daets ende alre weten onsculdich syn van Jacob Noteboems doet.

Item, want Dirc Noteboem ende syn vrende op Eerst, Ghisebrecht ende Jacob vaste misselyke woerden gheseyt hebben, daerom sel Dirc voorsz. Eerst, Ghisebrecht ende Jacob voorsz. bidden, off hi hem ergent in missproken hadde, dat zy hem dat om Gods wille vergeven willen.

Item, sel men die voorsz. partien, alse Eerst, Ghisebrecht ende Jacob op die een side, ende Dirc op die andere side, een jaer lanc in enen gansen vreden geseten.

Ende waert, dat eenich vande voorsz. partyen der anderen boven deser suenen misdede, dat woude die raet aen hem rechten scherpelic, tot horen goetduncken.

Desen vrede gaf Eerst, Ghisebrecht ende Jacob op die een side, ende Dirk Noteboem op die andere side, in tegenwoordicheit 's raets, voor hem ende alle hoer magen.

Item, des Vrydaghes na Alreheilighen dach dede Jacob v. Roden die onstont (!) alse voorsz. is, ende gaf den vrede in alre maten, alse voorsz. is.

Eens twchs misseken. Jan die Hase, die sel verghiffenisse bidden den rade ende Timan Half, want die raet ter waerheit ghevonden heeft, dat hi ghetwcht heeft, dat hem Timan enen tabbert gheloeft soude hebben, welks twchs hi misseken had voirde rade, ende hi sel den rade te beteringe geven iiii^M steens. Actum 's Manendaghes na Pontiani.

1407.

Localiteiten. In het nederste van S. Katryne poort. - Die husinge ende hofstede, die gelegen syn after S. Pieter, inden Regenboge, tussen Passertsteghe ende 's Heren herberghe van Abcoude.

Niet wonen opte poorte. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen, dat gheen man in of op enighen van onser stat poorten wonen en sal, ten si bi wille ende consente 's raets vander stat, out ende nywe.

Stoel vd. Weide inde Klaeskerk. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen, dat men den kerckstoel in Sinte Klaeskerc, die den stoel vander Weyde heet, weder setten sel op syn oude stede, also groot ende also cleyn, als hy te voren was, dat is te verstaen, vyf voet ende enen dwm lanck ende vier voete breet. Dit geschiedde int jaer ons Heren xiiii^C ende zeven, Vridaghes voor onser Vrouwen daghe te Lichtmisse.

Kwade paternosters. Elias Janssoen van Heren Arentsberghe heeft ghewilcoert, waert, dat hi met quaden paternosters omghinghe ofte enighe onstantelike saken bedreve, soo

soude hi een maent lanc legghen beneden in den rooden toorn, ende eten water ende broot.

Bedrog. Scepen, raet ende oudermans syn overdraghen, dat Gheryt vander Wyerse weder geven sal Jan Henricxsoen, die men Jan Copal heet, ende sinen wive die 3 Vra. cronen, die hi hem heymelic ofghenomen heeft, ende voert al sulc ghelt, alse hi den ghevanghen mit onrecht afghenomen heeft, ende hi sel wilcoren, waert, dat hi dat of desghelycx ummermeer dede, dat hi dan syns ambochts quyt is.

Voert is de raet overdraghen mitten scepen ende oudermans, dat Gheryt voorsz. van deser tyt voort niet meer inder stat rade komen en sel, also langhe als hi steenwaerder is. Ende desghelycken sel gheen steenwaerder meer in den rade comen.

Dit wert Gheryt vande Wyerse verdraghen biden rade out ende nywe, int jaer xiv^C ende ix, 's Donredaghes na Ponciaen, ende om syns willige dienste wille is hem dese gracie ghedaen.

Overspel. Roelof, Jan Bontvoerts soen, die wever, heeft ghewilcoert, waert, dat hi immer onstantelike saken dede, ofte dat hi bi Alyt, Willam Draghers wyf quaem, dat hi dan beneden inden roden toern leggen sal een maent lanc ende eten water ende broet.

Schultbekentenis & afbidden. Aldus hebben scepen, rade ende oudermans ghesleten, dat Henric Schade comen sel voor onsen Heer van Utrecht, 't eerst hi binnen synre stat van Utrecht coemt ende recht hout bi onsen rade, ende vallen hem te voeten, ende hi sel daer bekennen, dat hi syn lyf verbuert heeft, ende bidden onsen Heer van Utrecht verghiffenisse ende om ghenade syns lyfs, ende desghelyx sel hi voor onsen rade doen, ende hi sel te beteringe geven cc^M steens, ende daerof sel hebben onse Heer van Utrecht c^M steens ende de stat c^M steens. Voert want Henric Schaden knecht syn hant sloech an onser stat knecht, daerom sel hi voor onsen rade desghelycx bekennen, ende bidden om ghenade, ende die knecht sel den rade te beteringe geven l dusent steens, ende men sel den enen niet verborgen buten den anderen. Voirt sellen si oirvede doen, ende Henric sel den viven betalen alsulck ghelt, alse hy voer ghepant was opter Vaert, ende mede vernuegen met goede borgen, eer sy ofgaen sellen die cc l^M steens te betalen, die eene helfte tot Sinte Jacobs daghe, ende die ander helfte op Sinte Laurens daghe naestcomende.

Dieften. De raet verbiet Griete Bambruys van Zierczee die stat vyftich jaer van dieften, daer haer 't oir om gesneden is.

1408.

Vanden keersen. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen, dat nyemant in 't crwswerc inder Buerkerc sitten en sel met keersen te vercopen, also alse die raet dat voortyts overdraghen heeft.

Voert, waer yemant, die vander stede ghinghe sitten met keersen te vercopen, daer hi op gheloet ofte gheset waer, die en soude in enen jaer in die kerke niet zitten mit keersen te vercopen, nochte nyemant van synre weghen sonder arch.

Voert en sel niemant mit keersen te verkopen indie kerke voorsz. ommeghaen, bi den selven koer.

Ongeoorloofde pandneming. Alyt Noddersse, Wouter Ghyskyns soens dochter, verbiet men die stat tien jaer lanc, want sy der lude pande, die sy ontfangen hadde, buten des lude weten, heymelic vercoft heeft; dit geschiede des Donredaghes na Pynsterdach.

Onredelyke woorden boven vrede. Want Lauwerens van Hamersteyn, Timan van Hamersteyn ende Aelbrecht van Hamersteyn, boven dat sy in vreden staen, onredelike woorden, alse Laurens op d'een syde, Timan ende Aelbert op d'ander side, malkandren gegeven hebben, ende Laurens seyde, hy gaver hondert nobelen om, dat hy met Timan in genen vrede en stonde, daer Tyman op seyde, dat hy synre nobels wel anders behoefde, ende Timan Lauwerens den vrede opsloech in Lauwerens hant, daerom syn sy voor den raet ghecomen alle 3 ende bidden den rade

verghiffenisse, ende Laurens ende Timan sellen elc den rade te beteringe geven xxv^M steens.

Valsche segelen. Want Claes Dircsoen, die men Bisschop heet, die scheere, een laken besegelt heeft by hem selven, buten den seghelaer daer toe ghesworen, ende dat laken niet segelbaer en was, daerom sel hi voor der klocke komen bloets hoefts, ende bidden den rade verghiffenisse; ende die raet neempt hem syn borgherschap.

Schadevergoeding. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen ende hebben ghesleten van Andries Witten peert, dat sinen knecht te machtich wert ende ontliep, ende overreet een vroukyn, gheheten Gheertrwt, Roelofs cupers dochter, die daer of lam ghebleven is, dat Andries, want dat peert syn was, den vrouwkyn te zuen ende ter beteringhe gheven sel, boven dat het Andries gecost heeft, noch sestich gulden, ende den meyster ofdoen, ende dese 60 gulden sel Andries betalen aen 's raets handen, ende dat eerst des vroukyns drie brueder voer onsen rade comen ende hem bekennen, dat si met deser beteringhe liden willen. Ende en mochten si of enich van hem niet comen binnen onser stat, dat si dan van eenre stat van rechte, een betoen besegelt senden sellen, dat si met des raets slitinghe voorsz. liden willen, soe sel men den vrouwkyn dat ghelt wtreicken ende betalen, ende tot dese tyt toe sel dat ghelt in 's raets handen bliven leggen, dat gheschiet is, alse voorsz. is.

Doodslag. Des Donredaghes na Paul conversio overdroech die raet vande stat, dat Willem Pauwelssoen ende Ghysebrecht Pauwelssoen geven sellen voer hoer soenen, die gheboren waren, eer si borger worden van elken aftersuster kynde enen halven gulden, also na alse si gheboren syn inder kriekinger verndeel, ghelyck die ander maghe ghegheven hebben, die inden lande gheseten syn biden den heer vande landen ende den rade vande stat ruerende vanden dootslach, die Aelbert Knwt hoer neve ghedaen heeft aen Peter Clinckert.

1409.

Die scermer Lubbrecht.

Spotterny. Want Koppyn quaet Jock dobbelde opten Witten Donredach, ende zeyde, al lage daer Got op zynen crws, hi soude daer op dobbelen, des hi daer also veel rwms vonde, daerom selmen met roeden slaen ende dan sel men scuppen, ende die raet verbiet hem thien jaer die stat ende een mile vander stat.

Geld ofghetwischet. Want Bolwerc der lude kynderen daer toe ghehouden heeft, dat si horen ouderen hoer ghelt ghenomen hebben, ende dat heeft hi voert den kinderen ofghetwischet, daerom is hi ghescuppet, ende men verbiet hem die stat vyf jaer lanc.

Dieften. Wouter Janssoen van Brug is mit roeden geslaghen, ende men verbiet hem die stat van dieften vyf jaer lanc.

Onredelike terninghen. Men verbiet Hannekyn v. Oye, die men jonge Paeds heet, die stat vyf jaer lanc van onredelike terninghen.

Poycierscap. Jan Victoris vander Goude verbiet men die stat vyf jaer lanc van poycierscap (!), ende omdat hi een licht wyf ghecoft hadde.

Geld snoeyen. Want Loef, Jans Roden soen, ghemunt ghelt, gout ende sulver, bescroden heeft, mer die weerde daerof also groet niet ghevonden en is, dat men dat aen syn lyf rechten mach, daerom verbiet men hem die stat 25 jaer lanc naestcomende, op syn lyf, ende een myle vander stat te wesen, ende hi en sel met genen nyen heer binnen komen.

1410.

Vanden wynscroederen In deser manieren sullen die scroeders den kraen hebben ende bewaren, ende daer off betalen hoer pensie onser stat, alse elcx jaers hondert pont stat paye.

Inden eersten, heeft die stat hem den kraen ghelevert, voltimmert ende mit nyewen touwe, mit voerwaerden, dat si den kraen also hou-

den sullen, ende alsse syem opleveren willen, sellen sy dyen opleveren mit enen nywen touwe.

Voert sellen sy hebben ende sellen totten kraen horen alle wyn, die van buten binnen onser stat comen. Ende alle wyn, die van binnen wt onser stat ghevoert sellen werden, behoudelic dat onse borgeren hem selven, of die een mitten anderen hoer winen wel wt den enen kelnaer ofte vander eenre stellinghe op der ander, ofte inden anderen moghen doen brenghen, so wes twe mannen met enen boem draghen moghen, sonder den scroders ende onbesproken van hem, ende niet meer.

Item, sellen die scroders hebben van elken voeder wyns, dat si werken van allen kelnaren, die opter graften gheleghen syn, ende Pallaes ende Brandenborch (mette zidelwoninninghen) daer mede ingherekent, alse van opte wentelen ofte opte striken vier placken, ende mitten kraen te werken vyf placken; ende elc voeder wyns voorsz. dat sal houden vyfdehalve aem tien take min tot acht aem toe.

Item, een half voeder, dat is te verstaen vier aem ende tien taken tot derdehalf aem toe tien taken min, daeraf sel men gheven metten kraen te wercken drie plaggen, ofte wentelen ofte striken twe plaggen.

Item, wat beneden is derdehalf aem tien taken min drie stucken voer een voeder, behalve die tonnen.

Item, die tonne elc stuc dat beneden een aem is, enen groten.

Item, van elken voeder wyns zes plaggen, nae den beloep alse voorseyde is, dat men stryckt wten enen kelner inden anderen vanden kelren voorsz.

Voert, soe wat winen dat komen op waghen, op kerren of op sleden in den kelnaren te slaen, elc voeder ses plaggen, nae den beloep alse voorsz. is, mer die op den kelner blyven legghen, drie plaggen.

Item, so wat winen dat si wter graften wentelen voor Sinte Martins misse, voor den kelner op die stellinghe, daerof sel men gheven van elc voeder zes plaggen.

Item, inden Lichtennap, inden huse ten Weerde, inden Witten haen, van elc voeder ses plaggen, nader forme voorsz., ende enighe wyn, die men wt den drien kelnaren slaen soude inde grafte, gasten ofte ander luden, van elken voeder neghen plaggen, ende op waghen, kerren ofte sleden ses plaggen.

Item, enighe wyn, die men verkoopt, die men buten der stat voert ofte binnen blyft, het sy cleyn ofte groet, dat sellen die wynscroders werken na der manieren voorsz., na dat het groot is.

Ende alle dese winen te werken alse voorsz. is, daer sellen die scroeders toe leveren scuten ende alle reescap ende werken op horen kost ende anxt binnen Utrecht. Ende alle dese plaggen voorsz. sellen wesen Dortrechtsche plaggen oft eene Vleemsche botdragher, nu laesten ghesleghen, voer twe plagghen gherekent.

Voert en sellen die scroders voorscr. niet meer nemen van enighe coopman van buten dan van onsen borgheren van binnen, alse voorsz. is, bi horen ambocht.

Item, so wanneer lude tot alre tyt, alse die scroders of enich vanhem van yemant van binnen of van buten toegesproken worden om enighen wyn te werken, groot ofte cleyn, soe sellen si hem binnen twee uren daer na rede maken, ende die wine werken wt der hant, behoudelic die voor aen den kraen inden werke waer, dat men dien voerwerken sel; ende en deden si des niet, so mach die coper of vercoper die wyn selve werken of doen werken op der scroder cost, van wyen dat hi wil, onbesproken vanden scroderen voorsz.; ende dat loen sullen die scroders betalen, rechtevoert tot vermaninghe des gheens, die de winen deden werken. Ende en deden sy des niet, so verboerden si alle daghen ii pont; ende dien koer sellen hebben, die eene helft die ghene, die den wyn hadde doen scroden, ende die andere helfte die busmeyster vanden rade, ende die sellen bi horen eede den geenen dit wtrechten, onbewoocht (!), die de wyn sal doen wercken.

Voert waer yemant, die hierenboven ofte anders inder scroder werck trade ofte hem des onderwonde, dan inder manieren voorsz., die

soude verboren vyf pont of een maent wter stat te wesen, ende dien koer sellen hebben die busmeysters voorsz., die een helfte ende die scroders voorsz. die andere helfte. Ende dat sellen die busmeysters wt rechten bi horen eeden, inder maniere voorscr.

Gevangen-wachter gecorrigeert. Gheryt vander Wyerse heeft opter poorten gheleghen, om det hem syn gevangen ontlopen syn, ende sal comen bloots hoofts vander poorten voor den raet, ende den rade verghiffenisse ende om ghenade bidden, ende hi sel wilcoeren, waert, dat hi hem immermeer syn ghevanghen ontlopen liet, in wat mate of hoe dattet toe quaem, die op hoer lyf laghen, dat men dat rechten soude aen syn lyf. Voert sel Gheryt voersz. Aelkyn van Diest, syn vrindinne van hem doen, ende gheen gheselschap met hoer hebben, so dat sy opten Vleyshuse of opder poerten niet woenen noch wesen en sal. Ende waert, dat hi dat verbrake, so soutmen hem syn ambocht nemen.

Aldus sal diegene wilkoeren, die 't Vleyshuys hebben sal. Hi sel comen in tegenwoordicheyt scepen, rade ende oudermans, ende sel wilcoren op syn lyf ende op syn goet, der stat gevangen te verwaren inder stat vangenisse, so dat si hem bi syner versumenisse niet en ontlopen.

1412.

Rekenaer van Gent. Huge die Rekenaer van Gente ende Peter die Rekenaer van Gente, hebben machtich gemaect Lauwerens die poorter alle die erfnisse op te boren, in te winnen ende te heffen, die hem bestorven is van dode Peter die Rekenaer, den houtsagher, ende die mit allen rechte te vervolgen. Actum 's Manendaghes op S. Benedictus dach.

Wanthuys-armblok. Biden rade, out ende nywe, 's Manendaghes na S. Agnieten dach:

Dat men alle die gootspenninghen, die in onser stat wanthws vanden lakenen ghegheven sullen werden, gheliken gaderen sel ende comen sellen in dat bloc, dat inden huse voorsz. staet, tot behoef der zyeker melacen, also die oude ghewoente hier off gheweest heeft. Ende dit sel men jaerlic gebieden ende bevelen den wantsysmeesters ende de gesworen.

Grafstede te Buerkerc. Want die raet der stat ter waerheit ghevonden hebben, dat Dirc de Jonghe ende Katherine syn wyf een grafstede ghecoft hebben, teghens den kerkmeysteren van Buerkerc, die gheleghen is opt nywe coer tusschen grafstede der kerke voorsz. aen die zutside ende tusschen grafstede Ghiseberts van Loen, aen die noortside, nae inhout horer brieven, die sy daer van hebben, in welken grafstede begreven is Dirc die Jonge ende Jan die Jonge, syn broeder. Ende daerna heeft Henric de Jonge Deyne syn wyf in derselver grafsteden doen begreven mit sulker voorwaerden, dat Katheryn, die Dircs Jongen wyf was, die ierste openinghe inde voorsz. grafstede hebben sel, behoudeliken elckermalc syns rechts nae inhout hore brieve nader openinghe van Catherine voorsz.

Lichte wiven. Des Manendaechs na Sinte Pontiaen overdroegen scepen, rade ende oudermans van Utrecht, op Henric Stamers cameren, die hi had van Ghisebrecht van Beesde, gheleghen biden putte inde Vyesteghe, dat die lichte wiven, die daer nu wonen, van daen ende ewech varen sellen, tusschen dit ende Vastelavont naestcomende, ende daer voert meer gheen lichte wiven wonen en sellen, dat is te verstaen, die men om ghelt minnet.

Overspel. Willem de Koc heeft ghewilkoert, dat hi nimmermeer comen ende sitten en sel by Glorien, Willams wyf van Schoenbrenck, ende waert dat hi dit verbrake, soe sel hi een jaer wter stat wesen, also dicke, alse hi dat dede.

Verghiffenisse bidden. Wolf sel blootshoefts voorden rade komen, den rade verghiffenisse bidden, ende Dirc Brwnkyn sinen mester ofdoen, ende hem te beteringe geven xx^M steens.

Die schieter metten pater noster. Ghisebr. Janssoen, die schieter metten pater noster, heeft gewillcourt, waert dat hy ummermeer onstantelike sake dede, dat hi dan een half jaer inden roden toern leggen sal beneden, ende eten water ende broot.

Soen. Jan van Bunnic sel den rade ende Dirc Grawert verghiffenisse bidden ende te beteringhe brengen in 's raets handen vier keersen, elc van enen halven ponde was, ende daermede sellen claerliken versoent wesen.

Mishandeling. Henric Peterssoen, anders geheten Henric Ockerssoen, die scoenemaker, sel Claes de Goyer sinen meyster ofdoen, bidden bi den rade vander stat, ende hi sel Claes te beteringhe gheven voor der qwetsinghe ende smarte aen synre hant, twalef gulden, alse vier gulden Victor, vier gulden Korsavont ende vier gulden Lichtmisse. Dit wert overdraghen Fridaghes na Sinte Matheeus dach.

Segghen vd Spiegels ende Sabels Dit is segghen Vrederix vanden Spieghel ende Claes Sabels, also alse si daertoe gheset syn van 's raets weghen van Utrecht ende Jan Valc van Goudenberch, ende Henric Haec Hubrechtssoen, alse heer Peter vander Proest hem tot desen seggen gheordineert ende gheset heeft, ende verfolcht heeft, om dat selve segghen te segghen ende wt te spreken. Ende want die raet vander stat ons daertoe gedwonghen heeft, dat segghen tusschen heren Peter voorsz. aen die een side, ende Gheertrwt, Steven Jans Vresen dochter aen die ander side te vten ende te segghen; so is onse segghen eendrachtelic in alre maten alse hiernae bescreven staet, by eenre penen van xxv oude scilden, tot 's raets behoef:

Inden eersten, vanden een ende twyntich gulden, die Gheertrwt heren Peter eyschet van gherekenden ghelde, ende wy dat vonden bi eeden, dat hi hier(!) dat ghelt gheven woude, alsoe verre alse syt hielde, dat hyt hoer sculdich waer, soe segghen wy, dat hi hoer dat ghelt betalen sel, doet si daer toe alse voorsz. is.

Item, heeft heer Peter voorsz. ons vier seggers bevolen, dat wy spreken souden Metkyn van Deventer, die met Gheertrwden plach te wonen ende kynt bi heren Peter draecht, soe wat Metkyn seyde bi horen eede, dat Gheertrwt hoer ende heren Peter verleit heeft, dat hyt betalen soude, soo seggen wy dat heren Peter Gheertrwden gheven sel vier gulden ende zeventhien witte.

Voert, vanden half jaer houdens, dat Gheertrwt Metkyn ghehouden heeft in horen cost ende ghegheven heeft t'eten, drincken, onder ende overs, ende hoer hoer hantwerc gheleert heeft, daer of sel heer Peter Gheertrwden gheven twyntich gulden.

Voert, van sulcken cleinoet, alse heer Peter seyt, dat Trude van hem hebben soude, ende Trude of seyt, dat heer Peter, Jutten hore dochter gaf, doe hi tot Romen riden soude, daerof segghen wy, dat si hem van den voorsz. ghelde corten sal, voer dat cleynoet voorsz. neghen gulden; ende si sel hem mede overgheven den brief vanden tweehondert gulden, die hi Jutten hore dochter ghegheven ende besegelt heeft, ende mit syner hant gescreven.

Ende heer Peter voorsz. sel hoer dit voorsz. betalen, alse die een helfte tot Korsavent nu naestcomende ende d'ander helfte tot Sinte Peters misse ad cathedram daernaest comende.

Voert segghen wy van allen cost ende onraet, die si op malcandere hebben ghedaen, het si met gheestelike recht off mit weerliken recht, claerlic die een teghen den anderen, queyt ende doet.

Deser cedelen syn drie alleens sprekende, die een wter andere gesneden. Des hebben die seggers een eedt, ende elc van here Peter ende Truden voorsz. hebben een eedde ghegheven. Int jaer ons Heren xiv^C ende xii, op Sunte Thomas avont.

1413.

Oudemunster. Die scoelmeester van Oudemunster.

Dragen van wapenen. Voirt verbiet die raet, out ende nywe, dat nyemant gheen panseren, zweerden of onredelike wapenen en drage bynnen onser stat ofte statvryheit, dan by oorlove onser oversten, out ende nywe, by enen koer van 5 pont, alsoe dicke alst yemant dede.

Burgerschap behouden. De raet van onser stat, out ende nywe, hebben overdraghen, dat Hubert van Hollant ghesondert wesen sal

van sinen vader, gelike Benink Sloyer dat is, te weten, dat Hubrecht syn borgerscap hebben ende behouden sel, want den rade kenliken is, dat Hubert van Hollant (hem wel bewyst heeft) op Rodenborger brugge bider meente was ende gheen ghemeenscap in langen tiden mit sinen vader of mit sinen bruederen ghehadt en heeft.

Valsch spel. Lammekyn Sproots soen heeft ghewilkoert, dat hi nummermeer op pucyerscap of met quade terningen omme ghinghe of enighe onstantelike saken bedreve, dat hy dan een half jaer leggen sel binnen in den roden toern ende eeten water ende broot. Dit geschiede opten dach voorsz.

1414.

Afsettery. Want Jan de Witte, de oude cleermaker, onredelike met enen knecht omme gegaen heeft ende denselven knecht gedruct heeft, dat hy hem bier geven moste, ende schyn dede denselven noch naer te gaen om gouts ende gelts wille, dat hi aen den kneeht sach; ende want Jan Witte voert op syn lyf verwilcoert heeft, daerom sal hy in den roden toorn leggen een jaer lanc. Dit is hem verlaten biden rade out ende nye, mer hy heeft oorvede gedaen x gulden.

Grafsteden in S. Jacobs kerk etc. In 't jaer ons Heren xiv^C xiiii, des Manendaechs na Galli, overdroeghen ende sleten scepenen, raet ende oudermans, alse van sulken twist ende schele, alse was tusschen der Proysinger maesscap op d'een side ende Gertrwt Wessels ende haer kinderen op d'ander side, alse van tween grafsteden, geleghen in Sinte Jacops kerke t'Utrecht, voor den predicstoel, ende van enen stoel, gelegen inder Jacopine kerke after dat oflaet, alse dat Gertrunt Wessels ende haer kynderen daer geen recht nochte toeseggen aen en hebben sonder arge list.

1415.

Kynt ontfuert. Sander Zuermont, aen Sint Katharine velt, heeft geloeft te beteren onsen rade, bi der penen van xx oude scilden vanden kynde, dat ontfuert was.

Dootslach. Want Vrederic, quade Nyesen soen, dootghestoken heeft Michielkyn den pynre, daerom verbiet men Vrederic die stat, ende soo verre de stat horen sys neemt, c jaer op syn lyf.

Overspel. Mechtelt, Lubbert Andries soens dochter, heeft gewilcoert dat sy met jonge Jan Pyl, daer sy die 3 kynderen by heeft, en geen gheselschap ende gemeenschap mede hebben en sel, met eeten, met drincken, mit bislapen of anders in enigher wys, op twe jaer wter stat te wesen ende een mile vander stat.

1416.

Trap inden Regenboghe. In 't jaer ons Heren xiv^C xvi, den xxiii. daghe in Meerte, overdroegen die rade out ende nywe, alsoe heer Jan van Langenhorst, vicaris S. Peter, die trappe heeft doen maken inden Regenboghe, tegens Sinte Peters steghe, dat sy die buer soe voert houden sullen.

Servituut. Des Woensdaghes nae Sint Martensdach Translacio, sleten ende overdroeghen scepen, rade ende oudermans: Want sy by horen gesworen mede gevonden hebben, dat die brouwerie, die Margueriet Bertouts Wilden wyf nu heeft inden kelre inder Helmichs buerte, voer Aelbrechts Leuwen duer Margueriet voorsz. te houden plach in eener andere kelre Sinte Servaes waert, ende geen roick wten kelre veynster voir Aelberts duer, te gaen en plach, dan men daer den helre wt luchtede, ende Mergueriet voorsz. oick geen brieve of betoen en heeft, dat sy haren roick daerwt leiden mach; ende Margueriet nu met diere brouwerien groten onredelyken roick wt dien kelre veynster maect, daer Aelberts huys ende huysraet kenliken bi verderflic is, dat daerom Aelbert voorsz. opten kelre veynster gaet een heel veynster sal moghen maken ende houden, ende tot alre tyt alse die roick daer op gaet, dat venster opten gate

sluten ende gesloten houden mach, alsoe lange die roick duurt, also dat Aelbert ende syn huys dan vanden roick geen gebrek en lyden, mer anders tot alre tyt sal ende mag Margueriet voorsz. horen kelre luchten door den gate, geliken si te voren plach, sonder arch.

Die weerdynne in Luchtensteyn, Otteke van Soemeren.

Zoen. Een zoen van Willems knaep van Colveschoten.

Te beteringe geven. Ghisebrecht Gheryt soen vander Steghe, Peter Lambrechtsz. Gheryt stiefsoen voorsz. ende Gheryt Ghisebrechtssoen van Zeyst, sellen Jan van Twillaer den meyster ofdoen biden rade van onse stadt, ende Jan te beteringhe geven xx nobelen, te betalen Sint Maertens misse inden winter naestcomende, ende onser stat te beteringe geven xlv^M steens. Voert, want Willems wyf van Colveschoten ende syn dochter Jans wyf van Amerongen Eersts soens vanden drien voorscr. zeer gevreest waren, daerom sellen sy drie voorsz. tot 's Hertogenbosche bedevaert gaen, tusschen dit ende Sinte Mertensdaghe voorscr. ende den goeden wiven voorsz. vergiffenisse bidden ende te beteringe geven ende brengen in onser stat of tot Woudenberch, daer die goede wive willen, elc van hem drien een keerse van enen ponde was.

Grafstt. Minrebr. kerk. Want die Minrebruederen binnen onser stat in voorleden tyden begeerden van onsen rade by hem te setten, om den Minrebruederkerke te vorderen, des onse raet van hore raden daer by gevueget hebben, dien die Minrebruederen geloefden, dae sy daer en gheen stoelen noch grafsteden vercopen en souden, then waer byden rade van onser stadt, daerom hebben die rade van onser stat voorscr. by hare scepen, raden ende oudermans eendrachtelike overdragen, dat men inden crwswere inder Minrebruederkerke en geen stoelen noch tymeringhe maken en sel, mer datselve crwswerc sal rwm bliven onbecommert van enighe tymeringe.

Dansluse. Des Woensdaghes op S. Pontiaens avont sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Aernt van Abburen onse burgeren ende ondersaten ende horen lantsaten ongemoeyt sell laten tot diere tyt toe, dat hy se mit rechten rechte verwonnen heeft, ruerende vander slusen by Broecleder kerck, gheheten Dansluse.

Lofte ende wilcour Jan Tolls. Johan Toll, die smit, loeft ende wilcoert aen 's raets hant, dat hi Oeden, syn echte wyff, met hem nemen sall in sinen huse ende in sinen coste, ende hoer een meecht houden, ende redelic mit hoer leven ende ommegaen, als een goet man met sinen wive sculdich is te doen. Ende waer dat sake, dat Johan Toll voorscr. tot enigher tyt onredelike met Oeden sinen wive voorscr. leefde, ofte hoer misdede, dat die raet ter waerheit vonde, soe sell Jan Toll voorsz. rechtevoert acht daghe lanc legghen opter poerten, ende van daer dan nyet scheiden, hy en hadde dat gebetert, tot 's raets goetduncken. Ende soe moghen Claes Gheritsz., hoer vader ende syn erfnamen, ghebrake syns, Oeden voerscr. na hem nemen, off sy willen, ende in horen coste houden ende hoer behoefte hoer doen sonder arch. Ende soe sall Jan Toll voorscr., alsoe dit geschiet waer, Claes Gherytsz., ofte sinen erfnamen voorscr. wtreiken ende betalen, bynnen enen halven jaer daer nae, 200 gulden, alse neghende halve goede Vleemsche botdraghers voor elken voorsz. gulden; ende Claes ofte syn erfnamen voorsz. sellen dan mede obboren ende hebben die xix pont 's jaers lyfrenten, die Oede voorsz. tot horen live heeft, aender stat van Utrecht. Ende om die xix ponden 's jaers lyfrenten, ende tghewen vanden ii^C gulden ende daervoer sellen Claes ende syn erfnamen voerscr. Oeden voorsz. dan bi hem hebben ende houden, gheliken voerscr. staet. Voert soe sel Johan Toll voorsz. gheen onredelike plechten doen, sonder arch. Ende ghevielt, dat Jan Toll ende Oeden syn wyff voerscr. dan daer nae met sulken gunsten overdraghen, dats hem beiden ghenuechte weder by malcanderen te comen ende te bliven, soe sellen Claes Gherytsz. ende sinen erfnamen voerscr., Jan Toll ende Oeden, sinen wive voersz., weder wtreiken ende ghe-

ven bynnen enen halven jaer daer nae die ii^C gulden payements voerscr., ende soe sall Oeden voerscr. mede opboren hoer lyfrente voersz. Voert soe sall Jan Toll bidden Claes Gherytsz. ende Margriet, sinen wive voersz., wes hi hem misdaen heeft, dat si hem dat om Gods wille vergeven willen. Ende Johan Toll voersz. sal rechtevoirt brenghen in 's raets handen een was keerse van enen ponde wegens, die men gheven sal ter Mynrebroeders, in der kerk ons Heren Godts. Voert, voer dat Oede, Johan Tolls wyf, gheweest heeft bi Claes horen vader, daervoer sal Jan Toll voersz. gheven, den voersz. Claes Gheritsz. bynnen eenre maent naestcomende, alse voer horen coste, nae den beloep vanden jaer gerekent, voor xxv gulden.

1417.

Onsedigheden. Want Gheryt Quynt veel onsedicheden bedreven tot Bliderstein inden zael, daerom heeft hi langhe beneden in 't Vleyshuys gelegen etc.

Sloot voor S. Pieter. Want Joris vander Weyde, Goykyn Dircx knecht van Zulen ende Philipskyn Spierinc den groten steen voor S. Peterskerc inden sloot worpen, ende onsedicheit bi nacht bedreven hebben, daerom hebben si opt Vleyshuys gelegen ende sellen den rade verghiffenisse bidden, alse Joris ende Goykyn blootshoofts, ende Philips slechts gedecten hoofts, omdat hy clerc is. Voorts sellen Joris ende Goykyn selver ende Philipskyn een, die hy bidden sal een Sonendaghe inder homissen Sinte Peter inder kerke opten koer comen, ende elc daer der kerke te beteringhe geven een keerse van eene halven ponde was.

Toverie. Want Ysoye, die vroedemoeder, onredelike saken, alse toverie ende andere onstantelike dinghen bedreven ende gedaen heeft, daerom verbiet men haer de stat l jaer lanc naestcomende, ende een mile vander stat te wesen op hoer lyf.

Huis v. Nyevelt, Pauwels vander Horst is gegunt etc., om der bede wille ons Heren van Utrecht, die hi mit sinen brieven anden rade daerom dede, dat Pauwels opten huse tot Nyevelt wonen mach, behoudelike hem syner burgherscap.

S. Pieters steghe bestraten. 'S Woensdaghes nae Remigii sleten scepenen, raet ende oudermans, dat men die steghe after Sinte Peter, gheheten Sinte Pieters steghe, straten sel.

Onder die soutmarct. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen, dat Pauwels van Obburen, Ghisebrecht Jansz. etc. onder die Soutmarct ende onder die hanschoemakers ende hore nakomelinge van horen husen, die sy nu daer staen hebben, die trappe onder die Soutmarct neffens den drien steen husen opten Doemhoff voertaen in recke houden sellen metten drien steenhusen voerscr. etc.

Onder die Scutemaker. Voert heeft die raet overdraghen, dat men Gheryt van Vronesteyn, waer men vynt, aentasten sell totter tyt toe, dat hy hant ende mont daertoe gedaen heeft, dat hy ende Joncfr. Hase, syn wyf overgegeven hebben, Aernt Willamsz. den eygendom van ii pont 's jaers wter huse ende hofstede, ghelegen onder die Scutemaker, die Aernt Willamsz. toebehoert etc.

Aenspraek en Zeventael. Op S. Pauwels avont conversio, overdroegen scepen, raet ende oudermans eendrachteliken al van sulken aenspraec ende zeventael, als darop vander Slyc doet aen Ghisebert Pauwelssoens arve, gelegen op Maersenveen, ende heren Henricx vander Slyc te wesen plach brueder vander duytscher orden t'Utrecht, alse dat Jacob vander Slyc die aenspraec ende zeventael offlaten sall, ende dat hy noch nymant daer voorder aenspraec off doen en sall van enighen recht, dat heer Henric voorsz. daeraen hebben mocht, of dat hem yemant van heren Henricx wegen daeraen vermeten mocht, want die raet van onser stat dat ter waerheyt gevonden heeft, dat heren Henric dat arve inder voersz. oirden brocht ende dat die comelduer mit dat selve arve Beer Momber vercoft heeft ende met horen brieven hebben doen overgeven ende

Beer Momber dat voort vercoft ende overgegeven heeft Ghysebrecht Pauwelssoen voorsz.

Moirtbranden. Scepen ende raden sleten 's Manendaghes naer Pontiani. Want sy ter waerheit gevonden hebben, dat dese hier nae bescreven, als Vrederic Gheryt Palssoen, Huge Aernt Wedigissoen, Henr. Gherytsz, Peter Stolck, Pyl Gheryt Andries soens soen, Henric Luc, Willam vander Steghe ende Aernt van Zulen drie werven ghelt ghegheven hebben om des wille, dat syt vervolcht hebben, dat Willam Gherytsz., die rademaker, op een rat gheset wart, want hy hem luden ontseit hadden ende hy sy begonst te moirtbranden, hierom hebben scepen, rade ende oudermans overdragen, waert sake, dat hiernae yemant quam, die hem bespraec, dat ruerende waer van deser saken, dat sy daer nyet meer toe geven noch gelden en sellen.

Liefdegift. Want Ave, Johan Goedertierens wyf was, voertyts voer den schoute ende schepenen t'Utrecht, in den gherechte ghegheven ende ghemaect heeft een deel goets den Beghynmeesteren t'Utrecht, daer si voer hemden ende schoen copen souden ende den armen om Gode gheven, bi goetduncken Johans vander Spiegel, daeroff ghecomen is driehondert ende vyf gulden. Ende want die make also inhielt, ende Jan vander Spieghel hier niet en was noch comen en mocht, soe brochten Henric vander Slyc ende Herman die Vroede, als twe Beghynenmeysters, den rade dat aen; aldaer die raet op overdroech eendrachteliken, dat men Johan vanden Spieghel daer een wete of doen soude, dat hi enen persoen, gheestelic ofte weerlic, machtighen soude, daer die beghynmeysters die goet aen hemden ende aen schoen by om Gode gheven mochten, ende want si hierom aen Johan ghescreven hadden, ende Johan voersz. dat niet doen en woude, soe brochtent die beghynmeesteren voersz. dit weder den rade aen. Ende want die raet voersz. ummer woude, dat die Goots eer daerinne gheschiedde ende der vrouwen goeden will daerinne vervollt worden, soe hebben die rade voersz. twe mannen van horen rade daer toe geset, als Matheus Pot ende Will. van Ghent, ende hebben ghesleten ende overdraghen, dat dese vier voergen. dat ghelt aen hemden ende aen schoen om Gode gheven sullen, gheliken of die beghynmeesters ende Jan vander Spiegel zelve waren; ende den rade onser stat wel kenneliken is, dat dese vier rade voersz. dat ghelt voersz. aen hemden ende aen schoenen om Gode ghegheven hebben.

1418.

Quade doytkyns. Want Otte van Laer quade doytkyns binnen onser stadt ghebrocht ende wtghegeven heeft, die op den Huse te Brecht inden lande van Ludic ghesleghen syn op onser stat munt van Utrecht, ende die hi onnoselic voor schout, die men hem sculdich was, ghenomen heeft, als hi seyt; daeromme heeft hi gheloeft aen ons raets bant, bi eene pene van c oude scilden, te beteren, waert, dat hem die raet hierin brokich vonde. Hier voor loefden Pieter van Zulen ende Jan vanden Thoern.

Overspel. Want Hannekyn van Bunnic bi Michiel Janssoen gheleghen heeft ende nae bi Willam Byen gheweest heeft, ende si daerbi was daer Willam Bye Michiel Janssoen doet stac, overmits wanderinghe van Hannekyn voersz., daeromme verbiet men haer die stat v jaer lanc ende een myle vande stat, ende si en sel met geenen nyen heren incomen.

Verwonding. 's Woensdaechs op onser Vr. dach Nativitas. Want Ricout, Pouskyns soen, boven verbode 's raets een vrouwkyn in hoer die ende in horen voet ghewont heeft ende teghens onser stat knaep, die hem aentasten woude, geworstelt ende weer gedaen heeft, daerom sel hy leggen beneden inden roden toern een half jaer lanc ende eten water ende broot, ende sal dan tendens blootshoofts ter elocken comen ende sel den rade verghiffenisse bidden ende sel wilcoeren, waert sake, dat hy tot eeniger tyt enige gelike ofte andere onredelike saken dede, dat hy dan leggen sal beneden inden roden toorn, ende eten water ende broot een jaer lang.

Pellekaen. Den huse ten Pellekaen.

Wilcour. Int jaer ons Heren dusent vier hondert ende achthien, op Sinte Lamberts dach, quam voor de scepen, raden ende gemeene oudermans der stat van Utrecht, Mechtelt, die Dirc Zwans wyf was, ende wilcourde an onse hant, waert sake, dat sy hier namaels tot enigher tyt alsoe onreckelik of alsoe onstantelic hoer regierde, mit woerden of mit wercken, heimelic of openbaer, dat horen bueren, horen magen ofte vrenden, often raden inder stat docht, dat sy hoer alsoe niet en zatichde, als een goet wyf nae enen goet regiment ende nae enen goeden zinne ende leven schuldich is te doen, dat sy dan wter stat wesen sall x jaer lanc. Mer sy verwilcoerde hoer te leven, te wesen ende te regieren ende te doen als een goet wyf schuldich is te leven, buten toedoen van mannen ofte gheselschap, of van anders enighe punten van leven, daer men sy in eniger wys in begripen ofte bevynden mocht.

Voert wilcourt sy, dat sy terstont wten huse ende wt diere bueren metter woenen varen sell, daert sy op deser tyt woent, ende daer niet weder metter woene in comen, then sy by consente 's raets van Utrecht, ende hore vrenden ende maghen.

Voert wilcoert Mechtelt, soe wanneer Alyt haer dochter haer toesprac mit eenre plechten, die Mechtelt haer moeder ghedaen heeft, sprekende om 200 gl. denselven Aleyden ende hare susteren, die Dirc Swans kynderen waren, voor haers vaders arve, dat si hoer met geenrehande rechten nochte dedinck weren en sall, sy en sal die plechte van haren goede, voldoen ende betalen biden voersz. wilcoer. Ende dit gelt sellen dan bueren twe van Aleyde naeste maghen biden rade vander stat, tot Aleyder behoef voorsz.

Ende Aleyt, Dirc Swans dochter, wilcoerde aen 's raets hans vander stat, alse dat sy dese plechte niet vercopen en sel, noch weehgeven noch versetten noch versellen, noch commer daerop maken noch daerinne doen noch laten, then sy bi consente twe hore naeste maghen ende den rade vander stat. Ende soe wanneer dat hare twe naeste maghen ende den rade vander stat nutte ende oirber duncken, mit deser plechte hoer moeder toe te spreken, dat sys dan doen sall.

1419.

Onstantelike saken Want Willam Aerntz. ende Willam Jacobsz. hem selven viven van den rade genoemt hebben, ende enen knecht ghegrepen ende ander stat muer geleit ende hem sin mes ende sinen budel ofgethoghen, daer niet in en was, ende dreichden in een kwl. te steken, daerom, ende want Willam Aerntsoen meest ghebroict heeft, soe sall Willam Aerntsz. een jaer beneden inden roden toorn leggen ende eten water ende broot, ende tenden jaers sel hy in hemde ende in broec ter clocke comen ende den rade verghiffenisse bidden, ende die raet neemt Willam Aerntz. syn borgherscap, ende Will. Jacobsz. voorsz. sel een half jaer binnen inden roden toorn leggen ende eten water ende broot, ende dan sel hy voorder clocke in hemde ende in broec comen ende den rade verghiffenisse bidden, ende Willam Aerntz. ende Willam Jacobsz. voorsz. sellen beyde gader wilcoeren, waert, dat sy tot enigher tyt onstantelike saken bedreven, dat men dat rechten sall aen hoer lyff.

Haermaker (de) Ysebrant sal geven ende betalen meyster Gheryt de cyrurgyn xx gulden, tot Midvasten, alle daghe voort by enen ponde.

Woekerien. Lisebet, Jacop Gherytswyf vander Haer, sal te beteringe geven vier Engelsche nobel, van woekerien. Des sellen hebben die oudermans in hore bussen twe oude schilden, ende dat ander sel die raet hebben totter stat behoeff.

Cyrurgyn Mr. Gheryt vander Sonde.

Ondaft bedreven. Want Rynkyn vander Meer, als een coermeyster, daer lude twisten ende ghescheiden waren, ghecloppet heeft voorder doren, daer d'een partye inne was, om hem te bergen, ende daer seyde, dat hi vreemt was, ende daer nae weder inquam

ende hem d'ander partye volgende mit synre incoempst, daer grote onrust geviel ende ondaft geschiede, daerom sell hi bloots hoofts voorder clocken comen ende den rade verghiffenisse bidden ende te beteringhe geven v^M steens.

Mes ghetoghen bov. vrede. Henric Willem Aven soens soen, de barbier, had syn mes ghetoghen op enen man, daer hy in vreden mede stont. Mer want hi den man nyet en raecte, soe heeft de raet ghesleten, dat Henric voorsz. bloots hoofts voorden rade comen sel ende den rade verghiffenisse bidden ende te beteringhe gheven v^M steens.

1420.

Quade feyten. Dubbelde Dirc sel een jaer lang leggen beneden inden roden toorn ende eten water ende broot, ende men sel hem ander nyet t'eten geven. Ende waert sake dat die raet vander stat enige naere van sinen feyten vernemen konde metter waerheyt, so en soude hem dese leger niet baten. Men soude dat dan rechten aen hem, tot goetduncken 's raets, ende hier houden die vive allike wel op hoer bevelinge vanden rade dese saken te vernemen. Dit geschiedde int jaer van xx, opten Vrydach voer Palm, xxix daghe in Meerte.

Tichelaers. Want scepen, rade ende oudermans ter waerheit gevonden hebben, dat een oude gewoente is, datter stat tichelaers mitten buren buten S. Kathrinen tot horen reysen ende waken te gelden plegen, als sy onser stat dienen of als die buer waken houden, daerom mitten buren voorsz. gelden sellen man mans gelyc, gelike den ander buren, tot horen reysen ende waken. Ende dit sellen die tichelers doen by den weydegraven ende by de buerraden aldaer, behoudeliken, dat sy om haer werken wil selver nyet reysen en dorven, mer by horen werken bliven moegen. Actum des Vrydaghes na Judica.

Vechtelic in dronkenschap. Want Willam die Wael veel onredeliker vechtelic maect ende hem seer verdrenct, daerom sel hy wilcoeren, dat hy en geen messe noch scherpe wapen noch geen weer draghen en sall, dan een broetmes, dat voor plomp ende breet is, ende waert sake, dat hy dit verbrake, dat woude de raet swaerlic aen hem rechten mit sinen voorbruecken.

Onmondicheit. Want die raet vander stat ter waerheit gevonden heeft by juristen ende by geleerde luden, dat Gheertrwt, Willem Keyen dochter, bynen hoer mondige jaren ende also jonc is, dat sy gheen trouwe geven en mach, ten waer, dat Ghertrwt alsoe vroem van live waer, dat si vruchtbaer waer, daerom hebben scepen, rade ende oudermans gesleten van Ghertrwde, Willem Keyen dochter voorsz., dat Gertrwt voorsz. weder komen ende wesen sal in hoer magen ende vrenden handen, also los ende also vry, ende onbesproken als si was, doe si wt den huse geleyt wart, daer Lubbert de Jonge inne woent. Ende konden Coenraet ende syn magen yet goets dedingen mit ghunsten, dat ghonst hem die raet voorscr. Mer alle rechtsvorderinghe, gheestelic ofte weerlic, die Coenraet op yemant van synre wegen daerop gedaen heeft, of doen mach, die sellen of ende doet wesen, ende dat kynt sall daeroff gevryet wesen.

1421.

Voer der baer uitgaen. Die raet vander stat heeft ghevonden ter waerheit, dat Mechtelt, Jan Scrodekyns wyf, voer der baer uytgegaen is, oick dat beverwert had mit goeden konde, all ghinc sy voer Jan inden banne staen, dat si onbehaft wesen woude van enigher schout, hierom heeft die raet Mechtelden quyt gewyst vanden libell vander aensprac, die Aernt van Cleve ende Heymen Gruter op hoer ghedaen hebben.

Vanden koeslach. Tusschen Rutten van Hemert ende Pannert, vanden koeslach, die Pannerts koe hoer dode, heeft die raet ghesleten, want het een kenlic onnosel ongeval is, buten wil ofte schulde Pannerts voorsz., dat Pannert haer verghiffenisse hidden sel ende hoer horen meyster ofdoen by den rade

van onser stat. Actum feria secunda post Pauli conversionem.

Kerc-roof. Want Zuerkyn die kerc ende 't gasthuys t'Ysselsteyn beroeft heeft ende xxxii weken daerom int Vleyshuys gelegen heeft (!).

1422.

Gevangene verstoken. Want Lamme Keys gevangen versteken heeft, ende syn lyf daeraen verbuert hadde, ende daerom twe jaren in onser stat vanghenisse ghelegen heeft, is hy hier gecomen in hemde ende in broec ter clocken, ende sal bekennen dat hy syn lyf verbuert heeft, ende die raet, ont ende nywe, doet hem grote genade, ende hi sel den rade verghiffenisse bidden ende men neemt hem syn borgherscap.

Dootslach. Want Meynert de Keyser over noots hem verweert heeft ende doot gesteken Gheryt van Meurse, daerom heeft hy 6 weken opten roden toorn gelegen ende sel comen in hemde ende in broec ter clocken, ende sel den rade verghiffenisse bidden ende sel borgtocht doen, den doden biden rade vander stat sinen magen te zuenen, ende hy sel der stat te beteringe geven xxv^M steens.

Munt tot Rhenen. Des Woensdaghes nae Thome sleten scepen, rade ende oudermans, dat alsulc ghelt als van Otten wegen van Laer tot Renen inder monten lach, comen sel in handen Jan Trinden etc.

Kercstoringe. Willem Claesz. heeft gewilcoert, waert dat hy tot enigher tyt enighe ondaft of kercstoringe dede of anders enighe onstantelike saken bedreve inder stat oft buten, der stat tegendragende of yemant anders, dat men dat rechten sel mitten sweerde aen syn lyff, ende hy sel der kerken van Polsbroec hoeren schade goeden van sulck reescap, als daer doe verloren wart. Actum Fridaghes nae Pontiani.

Slitinghe. Des Sonnendaghes voer onser Vrouwen lichtmisse byden scepen ende raden is gesleten:

Want Ricout Evertsz. voer onsen rade geliet heeft, dat hi vercoft heeft inden jaer van xxi Petri ad vincula omtrent seventich mutten haveren ende elff mudden garsten, toebehorende Claes Henricxsz., die Henric hadde bi Aechte sinen wive. Ende want Ricout niet bewyst en heeft, so hy hem vermeten heeft, dat Claes een getrouwet wyff houde in sinen laetsten leven, soe is Aechte, Claes moeder, arfnaem van horen soen ende van sinen goede voorscr. Hieromme hebben rade ende scepen ghesleten, dat Ricout deser saken bliven sel anden rade vander stat, ende dat men Ricouts lyf ende goet tueven sel, so waer de raet dat belengen can in hore stat ofte stat vriheyt, thent Ricout deser zaken gebleven is ende die verborcht anden rade onser stat voorsz.

Muntbepaling. Dat asay vanden tunen brochten den rade, out ende nywe, aen: Jan Pot, Jan van Lichtenberch, Pelgrum de Wael, Jacob Vredericxsz., dat sy 't aldus ghevonden hebben:

Die Wilhelmus twn brenggen wt vi P. zulvers ende op die mare wegens lxxviii twn, so werken sy wter marck xvii g. xvi½ witten, die Wilhelmus twn xiii½ doytkyn.

Die twn ducissa houden vi P. coninx zulver, ende diere gaet opter marke lxxxv twn ende sy werken vter marck zulvers xix g. ende iii½ witten, die twn ducissa xii½ doyt.

Den Dortrechtschen twn, daer beneden Hollandia op staet, die marck wegens iii P. ende xvii½ greyn, dat mare iii P. ende xxii½ greyn coninx sulver; ende soo wy naest vynden kunnen, gaet er op die marck wegens lxiiii twn, werken sy wter marck zulvers xxi g. ende x wit, desen twn om xi doyt.

Die Dortrechtsche twn mitten tween scilden hout die marc wegens v P. ende vii greyn conins zulver, ende daer gaet er opter marck wegens lxxvi twn, ende sy werken vter marc xix½ g. ende vii½ witten, desen twn xii doyt.

Die Brabantschen twn mitten corten crws ende daer twsschen dat crws staen lelien ende lewen, daer hout die mare wegens af vi P. ende i greyn coninx sulver, ende daer gater opter marc lxxxiiii twn, ende sy werken vter marc xix g., desen twn xii½ doytkyn.

Den twn mitten corten crwsen sonder lelien

ende lewen bynnen dat crws, houden vi P. ende ix greyn, ende daer gater opter marc wegens lxxxv twn, ende sy werken vter marc xix g. iii½ wit. Dese twn syn goet gheliken Wilhelmus twn xiii½ doyt.

Die Batenborchsche twn brengen wt die marc wegens iii P., ende daer werken sy vter marc xxxvi g.

1423.

Onsedicheit bedreven. Roel Kock sell voer der clocken comen in hemde ende in broec, ende den rade verghiffenisse bidden omder onsedicheit wille, die hy anden wyfkyn gedaen heeft, ende den wyfkyn horen meyster ofdoen biden rade, ende hi sel wilcoeren, waert dat hi ummermeer onstantelike saken bedreve, dat hy dan een half jaer inden roden toorn leggen sel ende eten water ende broet.

1424.

Huis ander Watersteghe. Want wy ter waerheit gevonden hebben, dat Hadewaert Meeuwssoens husinge, opten zwthoec vander Watersteghe, hem offgewonnen is ende ofgeeygent voor de renten, die daer wt gaet, soo hebben Matheus Pot ende Willem Henrixsz., die daer toe geset waren van ons raets wegen, minlic ende vredelic gededingt tusschen Jacob Lieboerts kynderen op die een syde ende Hadewaert Meeuwssoens kynderen op die ander syde, oft sake waer, datter enighe slitinghe oft scrifte inder stads boec gescreven stonde, daer dese husinge mede belast wesen mach van Jacop Lieboerts kynderen wegen, dat dat quyt ende doet is, ende dat die husinghe ende hofstede daeroff vry ende onbelast wesen sall. Dit geschiedde anno xxiiii, Fridaghes nae Pauli Conversio.

Kranksinnig. Want Johan van Tyell by wylen wtsinnich ende synre sinnen onmachtich is ende in sulliker onsinnicheit den luden mit messen ende ander wapen grotelic geanxt, gevreest ende oic gequetst heeft, daerom hebben scepen, rade ende oudermans eendrachtelic overdraghen, oft sake waer, dat yemant van deser tyt voirt syn hande sloeghe in Johan voorsz., ende van live ter doot brachte, dat God verhuede, dat niemant daerom, noch syn lyff, noch de stat, noch syn borgerscop verbueren en sell in eniger wys. Dit gheschiede des Woensdaghes nae alre Apostelen dach, in 't jaer van xiiii^C xxiiii.

Twistsake. Fridaghes na Jacobi. Tusschen Egbrecht van Gruenenberch opte een syde, ende Tyman Janssoen opte ander syde, van alsulken twist ende scele, als si onderlinghe hebben, ruerende vanden huse tot Conraet Bisschop.

Jan Walensteghe. Dit is alsulke lotinge, alse Vrederic v. Drakenborch ende Henr. de Witte Janssoen van 's raets weghen ghedaen hebben vander husinghe ende hofstede, alse ghelegen syn in Jans Walenstege, tusschen Johan de Walen op die een syde ende Claes Gheryts soen op die ander syde.

Inden yersten, soe is Claes Gherytsz. gevallen mitten lote dat hws van der steghen ynne after totten stile toe, daer die doer aen hanghet, dat arve half inden middel ontwe gemeten opten hoic vanden aftersten poirtwech toe te heinden, ende Claes en sel genen wtganc hebben wter afterster poirten, behoudelyken Claes den alen doirganc vander straten inte gaen vanden poirtwech.

Ende Johan de Wale is gevallen vander halve stile afterwaerts voorscr. langhes dat halve arve ontwe gemeten inden middel mitten aftersten poirtwech wt te gaen. Ende behouden Jan alle dat erfkyn, dat daer tenden leit.

1425.

Geschil vanden waterganc. Des Woensdaghes nae Agnetis, anno xxv, sleten ende overdroeghen scepenen, rade ende oudermans tusschen de heren van Vredendael ende de gemeenen lantgenoten int Ghine op die een syde, ende Lodewyck Bouman op die ander side, alse vander schele vanden waterganc, door Lodewichs arve aldaer, dat den heren

ende lantgenoten op doen sellen den damme ende die weteringe greven buten Lodewichs cost, mer die slusen sellen die partyen samenlike maken op hore alre cost, mergen merghens ghelyc. Ende desgelicx sellen si samenliken die kae daer doen maken ende houden met sulken voerwaerden, dat, soe wanneer Lodewichs arve aldaer belast is van enighe water, hetsy van regen of anders, ende Lodewich des begheert, soe sel men ozen zetten inder weteringe voorsz., ende dat water wt doen ozen, soe langhe dat Lodewich drughe is, gheliken sinen buren. Ende dese ozen sellen gelden, alle die gearften, die boven Lodewich hierinne ghearft syn, met Lodewich merghen merghen ghelyc. Ende te alre tyt als men die weteringe ladiken sall, te weten, inden Mey ende inden Herfst, soe sell Lodewich den gearfden een wete laten, ende elke brwcweer sell daerinne seynden enen goeden arbeitsman, die dat ladiken sellen bi eenre penen van eenre ouder. Vleemscher placken, ende die hier versummich inne worde, dien mach Lodewich die placke selver wtpanden. Ende waert sake, dat die heren ende die gearfden voorsz. dese vueghe ende ordonnancie niet en hielden, soe mach Lodewich desen dam toeslaen ende toehouden, thent alle werken voorsz. volmaect syn, alse voorsz. is.

Wilkoer. Willem Goudriaen, d'oude scoemaker, heeft ghewilcoert, sel den rade verghiffenisse bidden ende sinen buren, die hy vertoernt heeft, ende hi heeft ghewilcoert, dat hi sinen wive of anders niemant misdoen en sel noch gheen onsedicheit bedriven. Ende dede hi dat ummermeer, soe soude hi een maent inden roden toern legghen, beneden, ende eten water ende broot, also dicke als hy dat dede.

Afbidde ende wilkoer. Jacop Campert sel bloots hoofts voorden rade comen ende den rade verghiffenisse bidden, ende hi sel terstont gaen t'Sint Servaes ende bidden der Abdissen, horen joncfrouwen, ende Ghisebert Arentsz. verghiffenisse ende hi sell wilcoeren, waert seke, dat hi tot enigher tyt de abdisse, horen joncfrouwen ofte Ghisebert Arentsz. miesprake of misdede mit woorden ofte mit werken, dat hi dan 5 jaer lanc legghen sall beneden inden roden toorn ende eten water ende broot. Actum, xiv^C xxv, Fridaghes nae S. Marcus daghe in April.

Inden Bonten Mantel. Die raet vander stat heeft ghesleten des Manendaghes nae Meydach, dat al dieghene, die wyn ghetappet hebben ofte hebben doen tappen inden Bonten Mantel, by Vrancken tiden van Scherpenborch, die sellen Ywyn van Wely den sys daeraf betalen etc.

Onvroet wyf. Scepenen, rade ende oudermans hebben ghesleten, dat Otte van Coudenhoven ende syn wyff ende joncfr. Bely van Zulen, dat onvroede wyf, van Campen gheboren, wt hore camer ende strate doen sullen tusschen dit ende grote Vastelavont naestcomende. Ende waert, dat des nyet en gheschiede ende daer misval of quame, daer will de raet hoere beraet op hebben aen den drien voorsz.

1426.

Stat ambachten. Aldus syn bezet onser stat ambochten:

2 Cameraers. 2 scutmeesters. Een beghynmeester. 2 bussemeesters vanden rade. 2 vanden oudermans. 6 viven. Totten wichten ende maten 7. 1 kerkmeester van S. Nicolaes. Kerkmeesters tot Buerkerc. Totten bancloc 1. - S. Katrinen poort 2. - Weertpoort 2. - Witvrouwenpoort 2. - Roodentoornpoort 2. - De Westerpoort 2. - De Waterpoort S. Servaes 2. - Dat heck biden Plompentoorn 1. - Waterpoort onder die Louwers 2. - Homans vande 4 vierendeelen, van elc 2, dus 8. - Libelmeesters 2.

Sarcken vercoft. Scepen, rade ende oudermans hebben gesleten, dat Hubert Danielssoen terstont betalen ende wtreicken sel meyster Henric, den steenhouwer, zeven Hollantsche scilden, daer hi meyster Henric sarck om vercoft heeft der abdissen van S. Servaes. Actum 's Manendaechs na S. Jorisdach.

Bedrog. Want Gheryt Broecman, de snider, van sinen vennoot in rechter comanscap ende vennootscap, ontfangen hadde een somme gelts van iii^C gl., omme mede te betalen, dat sy gecoft hadden, ende onderwegen dat gelt in syn wamboys geneyt heeft, ende is wedergecomen ende seyde, dat hem dat ghelt ghenomen was vanden Pykerts, ende want de raet dat loghen ghevonden heeft ende groot deel van denselven ghelde an hem ghevonden heeft, daeromme sal hy bloots hoofts voorder clocken komen, den rade verghiffenisse bidden, ende hy sal der stat te beteringhe geven xl^M steens, ende men neempt hem syn borgherscap. Actum op S. Victoris avont.

Dit wert wtghelesen op alre Sielen dach.

1427.

Vanden kercganc ende van Wyck. Dese hebben ter antwoort gheweest:

Joncfr. Jannen vander Velde, beghyn.

Joncfr. Agniete vander Ameyde, beghyn.

Joncfr. Wendelmoet van Abcouwe, beghyn.

Joncfr. Alyt Sweders, de beghyn.

Alyt Wten Leen.

Agniete de beghyn vander Meer.

Jan Raven, linnewever. Margriet syn wyf. Claes Jans Gherytsz., by x oude sc. Des Woensd. na S. Berth.

Henric Pelgrims meecht sel men ter antwoort setten, ruerende vanden kercganc.

Rechten nae den boeke. Dat wyf, dat Sinte Geert sit after inden toorn, dat sal men rechten nae den boeke.

Stads chirurgyn. By den rade, out ende nywe, eendrachtelic wart gegeven meyster Claes Dircxsoen van Amsterdam, onse surgyn meyster te wesen nae onser gewoenten, ende dat hy onser stadt cleder hebben sal, ende alsulke pensie, als meyster Aelbert Baers van onser stat heeft, te weten elcx jaers vyftich pont stat paye. Des Donred. na Concept. Marie.

1428.

Grote smetenisse. Beatris Bloes verbiet men de stat vyf jaer lanc naestcomende, om grote smetenisse, die sy Gode van hemelrike, der heiligher kerken ende onsen rade mit ontemelike woorden geseit heeft, ende om andere onredelike bewisinghe ende woirden, die onse raet gevonden hebben, dat sy gebesicht heeft, ende een mile vander stat te wesen. Fridaghes na xiii dach.

Onsedicheit inden Domkerk. Des Manendaghes na Jacopi sleten rade ende oudermans, dat Wouter de weldighe, Gheryt v. Heeswyck, Jacop Pot, Jan Zuermont, meyster Wesselsz., overmits houe onsedicheit inder Doemkerken gedaen, inder metten Sinte Marie Magdalenen nacht, bloots hoofts voor den rade comen, ende vergiffenisse bidden den rade.

Ende sellen tesamen een Sonnendaghe naestcomende onder der homisse, ten Doem inden koer comen, elc met eenen bernender waskeerse, die sy daer offeren sellen, elke keerse van enen halven ponde, ende sellen daer den heren vergiffenisse bidden, Gode t'eren, ende elc van hem sel onse stat te beteren geven x^M steens.

Bancloc te gieten. Willem Butendyck sel den rade verghiffenisse bidden ende der stat te beteringe, vander stat spyse, op syn selfs oost, cen nyewe goede bancloc ghieten, die den vier oversten, nu teghenwoordich, ghenueghen ende believen sellen, ende dit sel hy doen tusschen dit ende Sinte Maertens misse naestcomende, ende off hy die clocke niet also goet en gote, dat si den oversten voorsz. goet dochte ende mit sulken ghelude, dat den oversten dat ghenoechde, soe sal hi de clocke weder ontwe slaen, ende also dicke verghieten op Willems cost, dat sy den oversten voorsz. ghenoeghe ende die loven sellen, mer vander stat spise, ende men sel hem die spise leveren inder waghe, ende daer sel hi die clocke weder leveren. Ende hy sel ter kercke gaen, ghelike andere goede luden. Des Vridaghes nae Petri ad vincula.

Huwelyksche voorwaerden. Int jaer ons

Heren xiv^C xxviii, des Manendaghes na Victoris, sleten scepenen, rade ende oudermans eendrachtelic; Want sy by horen ghesworen raden daertoe gheset, ghevonden hebben, dat alsulke hilixvoerwaerden gheschiet syn, alse in deser cedulen, hiernae beschreven, geschreven staen, dat Wissen kynt hebben sal die vyftich Beyersche gulden, nae inhout derselver cedulen ende hilixvoorwaerden, ende daervoor weder doen nae inhoudt derselver voerwaerden, te betalen ende te voldoen van beyden eyden, tusschen dit ende Paeschen naestcomende.

Wy Alert vander Haer Hermanssoen, schoute, ende Willem Ghibensoen, Peter Peterssoen, Dirc Willemsz. ende Johan Dirc Somerssoen, gheburen van Hooghe Bloelant, doen cont ende kenlic allen luden, hoe dat heer Marten Jacopsz., priester, onse cureit, voor ons ghecomen is alse voor onse gherecht, ende heeft daer sinen eet ende schyn ghedaen, als een priester schuldich is te doen, als dat hy daerover ende ane heeft geweest als een hilixmaechman, daer Wisse Peters soen, sal. ghedachten, ende Mechtelt syn wyff vergaderden in rechten wittaftighen hilic, ende Wisse voorschr. beliede daer in teghenwoordicheyt hore beider vrenden, als dat hy een kynt in spaele ghewonnen hadde, ende dat maecte hy daer ende gaff haer vyftich Beyersche gulden, te boren tenden synre doet, wt sinen reetsten goeden, mit voorwaerden, waert, dat dat kynt storve sonder blikende gheboorte, dat dan die voorsz. vyftich Beyersche gulden weder comen souden op Wissen rechte erfnamen, also verre als sy onverteert waren. Oic soe waren voorwaerden, waer dat sake, dat Wisse storve binnen dat yerste jaer, soo soude Mechtelt syn wyf voorsz. van hem verbetert wesen ende wt sinen reetsten goede bueren oick vyftich Beyersche gulden, ende tenden jaers soe waren alle goede half ende half. Ende van desen voorwaerden voorsz. was een brieff gheschreven ende ghemaect, die heer Maerten voorsz. beseghelt hadde, als Wisse op hem begheert hadde ende Wisse selver van sinen huse droech. Ende want heer Maerten voorsz. onse cureit, voor ons dit beliet heeft, als voorsz. is, soo hebbe ic voor my ende voor ons gheburen voorgenoemt, om horen beden will, minen seghel hierop ghedruct. In oorconde der waerheit, ghegheven in 't jeer ons Heren xiiii^C xxviii, des Woensdaghes nae Sinte Jacops dach.

1429.

Gheselen ende in't water werpen. Ghisebr. Henricxz., bastert soen van Sevenhusen, sel men gheselen opter plaetsen ende voert in't water werpen, ende vyf jaer lanc wter stat wesen.

Kerckstoel. Alyt, Ghisebert Splinters dr. Overde Vecht, by slitinghe 's raets vanden bruecken vanden kercstoel, v^M steens. Ende sy sal den stoel weder doen maken byden rade Henric Vrenck ende Henr. van Schalcwyc. Ende joncfr. Agniese, Jan Vos wyff ende hoer nacomelingen sellen in besete des stoels bliven ter tyt toe, dat Alyt of hoer nacomelinghen sy met beteren bethoen ofte recht daer wt winnen, dan sy noch ghedaen heeft.

Bedelary. Scepen, rade ende oudermans hebben overdraghen eendrachtelic, dat Hein, die metter bussen bit, totten bekeerden susteren noch niemant anders mit der bussen of anders daertoe in kerken of in anderen steden bidden en sellen, totte susteren of tot dien huse, then sy by oerloeve 's raets vander stat. Actum, des Dinxdaghes nae Pauli Conversio, anno xxx.

Bekeerde susters. Item, sellen Ghisebrecht vander Horst ende Johan Tullensoen, als raden vander stat, opboren die vier oude scilden 's jaers tot Jutfaes wten lande twee oude scilden, van Gheryt van Voern ende anders alle renten, die totte bekeerde susteren huse horen, ende sellen daeroff misse doen doen inden huse of anders waer, nae begeerten, die die renten gegeven hebben ende anders dat beste totten huse doen, dat in reke te houden.

1430.

Swanen. Peter van Nws sel synre stiemoe-

der betalen die helfte vanden gelde vanden swaenen, die Jacob de Voocht gecoft heeft alle daghe, by enen ponde.

Onrechte sprake. Ghisebrecht van Mynden, die barbier; want hy onser domdeken, onsen heer den postulaet, onser stat ende alle dengenen, die in onser stat woonaftich syn, ende allen onsen vrenden, geestelic ende weerlic, mit grooter onrechter sprake ende rallinge gebruect heeft, ende geseyt, dat wy te banne wesen souden, ende dat hy dat bewisen woude ende hem op laten bernen, dat niet en is, dat hy daeromme den rade verghiffenisse bidden sel, ende hi sel bekennen, dat hy dat tegens God ende recht gesproken heeft, ende hy sel syn woirde wederspreken, ende bekennen, dat hy onrecht geseit heeft, ende te beteringe geven vyftich dusent steens.

Burgerschap weder gegeven etc. Wantmr. Henric van Rees, om bede wil der stat van Utrecht, ende des raets van Utrecht, van Campen, daer hy der stat medicus was weder binnen onser stat, omme alhier by ons te bliven ghecomen is, soe hebben die rade, out ende nywe, meyster Henric te voordeele gegeven syn borgerscap weder, also hy gheboren borger is. Hiertoe sel meester Henrix knecht, Hubrecht, borgerscap van gracie hebben, als hys begheert, behoudelyc dat Hubrecht voorsz. een gilde winnen sel, nader gewoenten. Voorts sel meyster Henric voorsz. dienstvry wesen ende onbelast sitten van allen lasten, reysen, waken, gheboden ende onraden, gesondert van onsen sysen, die de borgers ende ondersaten te doen ofte geven plegen, of daer men se toe bieden mach, alse dat hy om syns diensts wille ledich ende los sitten ende wesen sel van alle saken voorscr. sonder argelist.

Kamer. in Rosendael. Scepenen, rade ende oudermans hebben gesleten, des woensdaghes na Pontiani, dat Hildebrant van Jutphaes ende Aernt Gunther Sint Geerden kerke betalen sellen jaerlix dat pont 's jaers, dat die kerke heeft ende bewiset mit horen register ende besete wt den cameren in Rosendael, of hi moget der kerken ofcopen tot redeliker weerden.

Opdragt v. goederen. Allen den ghenen, die desen brieff sellen sien of horen lesen, doen wy verstaen Gheryt Rutgherssoen, schoute, Gheryt van Hilhorst, Jacob vanden Doem, Wouter Lambertssoen ende Ghisebert Ricoutsz., scepenen tot Zoes, dat voor ons ghecomen is inden gherechte Johan Koec, Dirc Hillenssoen, borgher t'Utrecht, ende heeft ghegheven ende opghedraghen mit hant, mit monde ende mit sinen vryen wille, als recht ende oordele wysden Johan Block, borgher tot Amersfoorde, ende Beatrys sinen wive enen vrien eyghendom vander rechter helfscheidinghe van tween campen lants, die gheheten syn dat Grotebroec, gheleghen over der Eeme, after Hamelenberghe, al als die campen aldaer gheleghen syn mit horen diken ende al horen toebehoren, daer te lande wert naest ghelant syn Willem, Dirk Willemssoen mitten nywen Camp, ende Rutgher Jacobsz. mitten cleynen Broeck, ende ter zeewerts die heren van Abcoude mit Dorenoirt ende Gheryt Loeff mitten Liescamp, al alsoe als die twe campen aldaer gheleghen syn mit eyghen ende mit eynden. Ende voert soe verteech Johan Koec op die een helfte vrilic tot Johans behoef ende Beatrys sinen wive voorsz., ende schout mede quyt eighendom, brucweer ende al dat hi hadde aen diren een helfte ende desen eighendom ontfenc Evert Bloc tot Beatrys behoeff voorsz. in al alsulken voorwaerden, dat Johan ende Beatrys voorsz. dit voorsz. arve arven sullen op hore tweer kynt of kynderen, die sy te samen winnen ende after laten, sonder enich wedersegghen van ymant. Ende voert, soe hebben gheloeft Johan Koec ende Johan Bloc voersz., dat si doen sellen allen dienst van diken ende van sloten, ghelyc die een mitten anderen, alse die twe campen schuldich syn te doen ende als dat ghemene lant aldaer doet. Alle dinck sonder arghe list. In oirconde des briefs beseghelt mit onsen seghelen. Ghegheven in 't jaer ons Heren dusent drie hondert seven ende tneghentich, des manendaghes na S. Servaes dach.

1431.

S. Mar. Magdal steech. Scepenen ende rade hebben gesleten, dat dat steechken, dat gaet wt Sinte Marien Magdalenen steghe, weder ter graften wert, waill dat een open steghe geweest heeft langhe jaren, dat dat voort een open steghe wesen ende bliven sel, onbecommert van yemant.

1432.

Vercoop van hout. Anno xiv^C xxxii, des Donredaghes na onser Vrouwendach Assumptio. Die raet, out ende nywe, hebben overdraghen, waer enich yken ofte vueren hout, dat van boven of van beneden quame binnen eenre milen nae onser stat, dat soude men vercopen in deser manieren: dat is te verstaen, dat een yegelyk man, wie hy will, wt sinen scepe vercopen mach, durende xiv daghe lanc, luttel off veel, elc syn gadinghe. Mer daer en tendens soe en sall niemant geen hout meer vercopen, dan binnen Utrecht. Mer woude enich coopman, die aen die nye vaert queme, daer langher bliven leggen, off syn hout opt lant slaen, om te vercopen, die mach een yegelyc dan syn gadinghe vercopen tot xxv Arnoldus gulden toe ende niet myn, also verre als hy also vuell houts in hadde. Mer waert, dat hy myn houts in hadde, dat soude hy tsamen vercopen mit eenen goedspenninc, behoudeliken, dat sy onse borgheren ende ondersaten tot alre tyt vercopen mogen, elc syn gadinghe, luttell off veell, hoe sy't hebben willen.

Ende waer enich man, die dit verbrake, die verbuerde v pont, also dicke als hyt dede, ende dat sellen hem wtpanden die busmeysters vanden rade oft vanden oudermans inder tyt, ende die sellen hebben die halve kuere voorsz., ende d'ander helfte sellen hebben die oudermans vander bylhouwergilt.

Vechtery. 's Dynsdaghes nae Pauli Conversio. Item, Want Willem Henric Lubbertsz. ende Vredric Janszoen beide gevochten hebben inden vechtelic, daer Ghybert Claesz., de snyder, lam gesleghen is, daer hi ewelic om verderft is ende syn ambocht niet doen en sel moghen, ende men geen onderscheit gevinden en can, wiet van hem beiden gedaen heeft, daerom hebben scepenen, rade ende oudermans overdragen, dat Willam ende Vrederic dese leemte Ghysbert gelike beteren ende gelden sellen, dat is te weten, dat si hem sinen meyster ofdoen sellen, ende Ghysbert te beteringhe geven hondert gouden Beyersche gulden off payement horer weerden, te betalen die een helfte tot Mytvasten, ende d'ander helfte tot Pinxteren, beyde naestcomende, byder selver penen, also syt aen den rade gebleven syn.

Dese beteringhe is voldaen, alse Ghisebrecht Claesz. voorden rade beliet heeft.

Item, want die raet voorsz. ter waerheyt gevonden heeft, dat Willem Henric Lubbertsz., die leemte an sinen vingher gecreghen heeft inden selven vechtelic voorschr., van Lambert Kippincx mess, ende die leemte huessche is, dat Lambert daerom voor der leemte Willam gheven ende betalen sall, sinen meyster offdoen ende xx Byersche gulden, te betalen opten daghe voorsz.

1433.

Beeltsnider. Dinsd. na Palm. Dirc Beeldesnider sel den rade verghiffenisse bidden, den vrouwkyn beteren byden viven ende der stat te beteringhe gheven v^M steens, ende der vrouwen beteringhe sel wesen, dat hy hoer verghiffenisse bidden sell ende hoer gheven voer hoer kan ende vrese 5 Byersche gl., ende Dirc die Beeldsnider sell wilcoeren etc.

Stats kynt. 's Donredaghes nae Agnetis byder scepen, rade ende oudermans. Want die raet in tiden voorleden versorghende Henric Moerkyn, soe hi een eerbaer burgher ende hoer mederaet, langhe jaren gheweest heeft, ende syn goede grotelyc ende dwaselyc voorbygebragt ende ghequaet heeft, ende Henric daerom onser stadtkynt ghemaect hebben,

ende hoer rade, Jan van Tyell ende Hubert Danielsz. hem tot momber gheset heeft, buten welken mombaer will ende weten Henric wyltyts noch ghedwaelt ende buten onser stat gheweest is, oec tot sinen kenneliken scaden, ende nu weder in onse stat ghecomen is, daern die mombar, om meer dwalinghe te verhuden, in huse syns neven Johan Moerkyns ghebrocht hebben, daer men hem guetliken doet, in eten, in drinken ende in synre nootturften van sinen renten ende goeden. Ende want hierom Henrics cleynoten ende huisraet verderflic worden ende syn husinghe ledich staen ende vervallen, als onse rade voorscr. ons mede aenbrochten, soe hebben wy daerop ghesleten ende bevolen den momberen voorsz., dat sy Henricx huisraet ende cleynoten vercopen ende penninghen sellen, ende syn husinghe verhuren ter beter oerbore ende nutscap Henricx Moerkyns voorsz. om Henric moerkyn daeroff ende anders vanden sinen eerliken te versorghen ende te doen houden tot inder eynde syn levens, ende syn wittelyc sculden daeraff betalen, ende dat alle Henricx brieve van alle sinen renten, husinghen ende schulden inder raet handen voerscreven comen ende wesen sellen.

1434.

Rechtbanck opten Noirt. Claes Pauwelsz., Willem van Cleve sellen elcx eene nacht in 't Vleyshuys leggen ende den rade blootshoofts verghiffenisse bidden, ende elcx sel beteringe geven v^M steens, ende sellen die beschadigde elcx horen schade beteren ende sonderlinghe die rechtbanck opten Noirt weder laten maken, ende daer weder setten, dat men daerop recht houden mach.

Zoen. Vanden dootslach, gheschiet in Ketelbuys, dat ghedaen heeft Willem Passert, sal Willem Passert wilcoeren des doden maghen te zoenen biden rade, als die magen soen nemen willen biden rade, ende der stat te beteringe geven xxv^M steens.

Borger Jan Passert, Willems broeder. Armgert Willems moeder.

Inden Wildenman Claes Reinersz.

Wilcoer Andries Ghisbert Sproot's zoon, aen 's raets hant van Utrecht, anno 1434, des Vrydaghes na onser Vrouwendach nativitas.

Want Andries voorscr. hemselven beliet ende bekennet, dat hi hem onwyslic, qualiken ende onnutteliken gheregiert heeft, sinen vader ende moeder, maghen ende vrienden dicke becroent heeft, hoer goet qualike voorbighebracht heeft, menighe vechtelike ende onruste ghemaect heeft, ende bi nymants goeders, daer sien dicke bighebracht hebben, en heeft kunnen bliven, mer met ongerusten overall ghesceyden is, om dan hulde ende ghenade syns vaders ende moeders, ende synre maghen ende vrienden weder te werven ende te vercrighen ende hem van sinen wanseden te beteren, heeft Andries, mit sinen vryen moetwille, hem verwilcoert ende gheloeft, aen ons raets hant dese punten naebescreven:

Inden iersten, dat hi voertaen rusteliken ende sedeliken leven zal ende en gheen vechtelic off parlement maken, off ghenen mensch, man off wyff qualiken spreken, daer vechtelic off onrust off comen mach, in wat maniere dat toecomen mocht.

Item, dat Andries en geen messe off weer an hem draghen en sell, dan een sceyde mess voir al plomp.

Item, dat hi buten syns vaders ende moeders huise bliven sall, ende daer niet inne comen, bi daghe ofte bi nachte, in enigher wys, then si bi oirlove ende consente syns vaders ende moeders voerscr.

Item, want Andries vader ende moeder vander ghenaden Goids hoer goeden selver mit hore comanschap ende zwaren reysen vercreghen ende ghewonnen hebben, soe sellen ende moghen sy mit horen goeden, lande, renten, leen off eighen, hoe si ghenoempt syn, horen vryen wille doen, die horen anderen kynderen, off inder eeren Goids, off dien si willen, heele off deel gheven ende maken, groot off cleyne, ende daer en sell Andries en gheen beclach, onruste, off parlement omme maken, mer dat vrentlik lyden, ende hem met duechden pinen te werven

ende te verdienen, dat syn ouders hem oock goets gunnen.

Item, sall Andries in ghenen taveernen, bi daghe ofte bi nachte, noch droncken drincken.

Item, en sel Andries syns vaders ofte moeder scont, ghelt, off hoer niet manen noch opburen, noch hoer pachteren enich ghelt noch hoer off lenen ofte daer om misdoen, of dreyghen in enigherwys.

Item, dat Andries den ghenen, daer hi te dienste van sinen ouderen bi ghebrocht werden sell, vredelic ende rustelic dienen sell, soe dat die meyster ende syn ghesinde hem synre niet beclaghen off ondancken en selen.

Alle dese punten ende artikulen voorsz. ende elc punt bysonders heeft Andries gheloeft ende ghewilcoert an 's raets hant, aldus te houden ende niet te verbreken in enigher wys. Ende waert, dat hi enich der punten voorsz. verbrake, soe salmen ter clocken onser stat kynt maken, ende daer toe sall hi daer voir leggen een halff jaer beneden inden roden toorn, ende eten water ende broot, also dicke als hi hierteghens dede, of enich der punten verbrake.

Item, en sel Andries sinen ouderen, alse vader ende moeder niet misdoen, noch handen inne slaen, noch desgeliken sinen bruederen ende zusteren, in enigher wys, op syn lyff.

1435.

Gemeene wegen. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen, want hore stat oude rechten ende goede gewoenten syn, dat hoer gemeene wegen binnen ende buten onser stat, in onser stat vryheit, die jaer ende dach open geleghen, open bliven sellen totten gemeenen orber, dat daerom die weg, gaende after Henric Moerkyns hof, voert ter graften toe anden Weerde, ende den wech tendens Jerusalem, bi dat huys dat Reinken van Haerlem daer getimmert hadde, weder geopent worden sellen ende tot ewigen dagen open bliven leggen, nae onsen recht ende gewoenten voorsz. Actum Woensdaghes nae Cantate xxxv.

Jan Zebeck. Anno xxxv, 's Woensdachs nae Decoll. Johannes, sleet die raet van Claes Petersz. van Emenesse, horen borgher, dat hem Jan Zebeck syn beeste of ander goede, hem genomen, weder geven sell etc.

Bergmakerstraet. Fridaghes nae S. Victoer. Gelis Willemsz. is gebleven vanden huse inde Berchmakerstraet, dat met steen gedecket was ende nu met stroo, by x oude scilden.

1436.

Buitenborger. Fridaghes nae alre apostelen dach sleten rade, scepenen ende oudermans voor gevoech, dat Jan Hildebrantsz. die cuper, inden Weerde mach bliven wonen syn leven lanc, om die brouwerie ende olislagerie bi nacht te helpen, off hore kupen ofte vaten lec worden. Ende dit is geconsenteert behoudelic des raets overdrachten, out ende nywe, in hore machte te bliven, in alle andere tyden.

Regt-uitspraak. Dit is alsulc segghen, als wy Johannes Hundertmarck, Willem van Winsen, Evert vanden Rhyn ende Hubert van Steenre eendrachtelic gesecht hebben, tusschen Herman van Steenre ende joncfr. Margriet van Steenre, sinen wive, op die een syde, ende Vrederic van Steenre, hore beyder soon andie ander side, also als sy dat aen ons vieren aen beiden syden ghebleven syn, op die poen van vyfhondert vrancrycxsche scilde, so wie van beiden partyen nyet en hielde alsulc seggen, als hier na bescreven staet, halff die peen tot behoef des raets der stat van Utrecht, ende halff desgeens behoeff, die onse seggen onghebroken hielde ende der segelude.

Item, inden eersten, so sel Herman ende joncfr. Margriet syn wyff, Vrederic van Steenre horen soon voorsz. bewysen ende geven hondert vrancryesche cronen 's jaers, in gueden erven ende renten als dat goet voer den eersten oirloghe by bisschop Vredericx tyden van Blankenhem in dese syde der Lecke, daer Utrecht staet, daer sy terstont Vrederic in setten ende vestigen sullen, dat hys seker sy ende sine erffgenamen.

Item, so hadde Vrederic sinen koer, die hondert cronen jaerlicx te boren ende te halden off die casteleynscap ther Stoltenburch aen te vaen ende te halden sine jaren wt, ghelyck die brieff begrepen heeft, die daer off is.

Item, so is Vrederic also beraden, dat hy die casteleynschap te Stoltenborch holden wil, sine jaren wt na inhout syns briefs mit sulken voorwaerden, dat hy die hondert cronen jaers voorg. binnen dien jaren nyet boeren en sel, mer hy sel Herman sinen vader ende joncfr. Margriet, syner moeder, machtich maken die hondert cronen te boeren, die jaren duerende. Ende desgelye sel Vrederic sinen vader oic machtighen, oft sake waer, dat hy ofllvich worde, dat syn vader die casteleynschap van Stoutenborch dan weder annemen moge in sinen naem, ende alsdan sal Herman ende syn wyff, Vredericx erfgenamen, die hondert cronen weder laten volgen, sonder enigen hinder hem dair ynne te doen.

Item, so sel Herman ende joncfr. Margriet van Steenre voorg. Vrederic horen soon rechtevoirt geven ende daer ynne vestigen een hove lants, gelegen op Lakervelt, inden lande van Vianen, sinen vryen wil daermede te doen.

Item, voert so is onse segghen, dat Herman van Steenre ende Margriet voorscr., Vrederic hoer beider soon voersz. geven sullen dat huys to Rhynensteyn, mit erve goede, als daer toe behoort, na joncfr. Margrieten synre moeder dode, ende hem daer rechtevoert inne vestigen ende setten, dat hy des seker sy, ende sine erfgenamen op sulken pacht, als daer wt gaet.

Item, voert so is onse seggen, dat Herman van Steenre ende joncfr. Margriet voorsz., Vrederic hoeren soon voorg. geven sullen ende volgen laten een rosmolen ende een wintmolen mit alle horen toebehoren, die geleghen syn inden gerechte van Coten, inden Overstichte, mit alsulker erfpacht, als daer op staet na dode joncfr. Margriet synre moeder voorsz., ende hem terstont daerinne vestigen, dat hy des seker sy ende sine erfgenamen.

Item, so is onse seggen, oft sake waer, dat Vrederic off sine kynderen storven sonder wettelike boert, soe sullen dese voirgenoemde guede weder comen op Herman van Steenre sinen vader ende synre moeder, off horen rechten arven, behoudeliken off Vrederic van vanghenissen, verdriften ende andere noitsaken beloeft worde, dat hy sich dan met sinen guede helpen mochte, als hem des dan noet wesen soude, sonder enige wedersprake van Herman sinen vader ende joncfr. Margriet synre moeder, off yemant van hore beyder wegen.

Item, so will ende sall Herman van Steenre ende Margriet syn wyff hoer guede deelen ende setten in vyff deelen, dat is te verstaen, dat elc deele wesen sell hondert cronen 's jaers, als voorscr. staet, als vyff kynderen mede te gueden, ende daer sell Vrederic den coer off hebben van synen vyfden deel. Ende waert sake, dat daer meer guets bleve, daer sell Vrederic dan off hebben syn kynderdeel ther lester doet, behoudeliken Vrederiken syns vordeels, alse Rynesteyn, die wintmolen, rosmolen ende die hoeve lants, inden lande van Vyanen, als voorscr. is, ende alle dinc sonder argelist.

Item, so sall Vrederic al dese voorscr. punten beloven ende volgen onverbrekelyk te houden ende daer brieve off geven ende nemen mit sinen eede ende sekerheden vestigen, daer in eniger wys tegen te doen toe genen tyden.

Dit seggen voorsz. wart gheseit in 't jaer ons Heren dusent vierhondert en dertich (!), op den vyftienden dach van Meerte; ende deser cedelen syn twee van woorde te woorde als eens sprekende.

1437.

Buitenborger. Anno xiv^C xxxvii, Vastelavont. Also Johan Dirc Baertszoon onse borger is, ende tot Zulen woent by..... 's raets sel syn borgerscap tot Zulen bescutten, om dat hy daer die brug onder rume houden ende schoon houden sal van allen onrade ende vulnis, ende sel daerom ooc vry wesen van

enighen clockenslaghe te volgen opten Leckedyc. Dit heeft hem Dirc Borre belieft om overdrachte 's raets, also hy dycgreve is opten Leckedyc ende der brouwre rade, dat den rade angebrocht hebben. Dese boitscap dede Henricus an den dyckgreve, ende dese antwoorde gaf hem den dyckgreve selver.

Wtsinnig. Anno xxxvii, Fridaghes na Pauli conversio, brochten Henr. van Loenresloot ende Gheryt van Vlueten Henricxsoen onsen raden aen, alse raden ende momberen geset van onsen rade tot Jacob Dirksz., die wtsinnich is, ende wyll jaren wtsinnich gheweest heeft, dat hem wittelike ende kenlike is, dat Mouwer Ysbrantsz., Jacob Dircxsz. voorsz. swager, denselven Jacob Dircxz. in synre rechter noitorften ende behoeftlicheden geleent, voer Jacob betaelt ende vervallen heeft, also veel gelts ende meer, alse dat sesdendeel van der husinge ende hofstede, daer Mouwer Ysbrantsz. ynne woent, gelegen opten noirthoec vander Louwerstraet, daer Jacob Dirksz. voorsz. dat sesdendeel of toebehoert, weerdich is, daeromme hebben scepen ende rade gesleten dat daervoor houden ende hebben sel dat sesdendeel vander husinge ende hofsteden voorsz.

Quaden teerningen. Henric inden roden Haen, contra Johan van Bel syns ghebleven anden rade, vander aenspraek vanden quaden teerninghen of quaden spuel. Actum feria sexta post Apostolorum.

Vresenborch. Tusschen Jan van Deyl ende Willem de Ledige, hebben ghesleten scepenen, rade ende oudermans, dat Jan van Deyl volstaen sel, dat is te verstaen, dat metten ghiften, die hy gegeven heeft Willem de Ledige vander husinge ende hofstede in die Vroetstege, neffens der husinge tot Vresenberch, behoudeliken der hofstat tot Vresenberch, hoers poortwechs ende wtgancs wter hofstede voorsz., op sulken pacht als die wech ende steghe geleghen is, dat is te verstaen op dat vyftendeel van iv^C loit sulvers ende van ii capoenen jaerlix te betalen dengenen, die Vresenborch toebehoort, in allen manieren, als't Jan van Deyl te hebben plach, ende Willem de Ledige sel betalen Geryt die Kraen dat gelt vanden coop binnen veertien daghen, alle daghe voort bi enen ponde.

Die husing op 't Begynhoff rumen. Inder sake tusschen meyster Henric van Rees ende juffr. Nelle Heien, die beghyn, hebben schepen, rade ende oudermans gesleten, dat sy binnen acht daghen naestcomende meyster Henric van Rees die husing op 't Beghynhoff rumen sal, ende hy sel hoer terstont binnen desen selven acht daghen wtreiken ende betalen dertien engelsche nobelen ende drie sulvere lepelen, nae inhout der brieven. Voert of meyster Henric hebben wil alsulke tilber have, als joffrouw Feye van Ecke ghemaect heeft Mechtelt Schrevels, ende Mecht. Schrevels voert Nelle Heien, so sel hy daer wtreicken Nelle Heien alle alsulc testament ende gelt, als Nelle daeraf betaelt heeft mit alsulcker wtvaert, als Nelle Heien gedaen heeft. Ende off meyster Henric meer bewysen mocht dan Nelle voirtbracht vander have, dat hy des genieten sell off daeren tendens onvertoghen recht van haer nemen, off hy will. Voert sel Nelle vander maken hoer gemaect van Mechtelt Schrevels hoer brieven voer scepenen thonen ende meyster Henric daer een vidimus wt geven, off hys van hoer begeert; ende meyster Henric sel den oncost vanden libelle betalen, die daer toe staet, dat is die vyf pont daertoe geset. Ende hiermede sellen sy van allen saken gescheiden wesen hier off ruerende.

Ende dit sellen sy op beide siden doen ende voldoen alle daghe tendens den xiv dagen, by.... Dit gheschiet 's Woensdaghes na Sint Mauritius dach.

Borgerschap van gratie, etc. Meyster Jan Willemszoen van Sulen, myns Heren koc, is borgerschap ghegeven van gracien, om bede ons Heren voorsz., by out raet ende by nywen. Jan Zebeck oic ons Heren dienre, is geclaert, dat hy onse borgher is, ende die raet oirloeft hem buten onser stat te woenen twe jaer lanc, om bede ons Heren. Actum etc.

Te moeten trouwen. Evert Bertoutsz., op Rysebrug, is bevolen in teghenwoordicheyt 's raets, dat hy binnen xiv daghen Gertrwt, Andries dochter ende hoer kynt, dat hy daerby

heeft, inder heiliger kerken in leiden ende die trouwen voor der kerken, nader heiliger kerken recht ende gewoenten, ende Evert Gertruden syn wyff ende kynt bi hem nemen sel ende hem doen als een goet man sinen wive ende kinde schuldich is te doen, by eenre penen van 50 Vrancr. oude scilden. Dit geseiede op Sint Simon inden avont. Ende dit sel hy verborgen.

Varkens. Dit is overdrachte des raets van der stat op allen denghenen, die binnen onser stat varken houden willen off die driven willen biden straten, hoe ende in wat schyn si dat doen sullen ende anders niet:

Inden eersten, dat nyemant verken en sall houden dan opten sinen, ende nymant en sell verken houden opter oude grafte off opter nye, voer sinen kelre opten werve in scoten, noch opten werve laten gaen; voert, dat nymant verken en houde in scoten opter straten onder horen vensteren, off voer horen huse; voert, dat nymant verken en houde in sinen kelre, dat die onrellicheyt daeroff nyet en come opten werve noch inder graften.

Item, soe wie syn verken wtdriven will, om te verwanderen, die sell syn verken dryven ende laten gaen, als soo seer als die verken gaen moghen, ter naster steghen, daer sy eerst ande muer comen moghen, ende daer syn alle verken vry.

Item, soe en sell nymant verken opter straten houden noch laten gaen, si waren out ofte jongh, ten waren der heiliger verken, die vander aelmoesen leven.

Item, yemant, die enich vanden voorsz. punten bekoert worde, die verboerde van elken verken, dat waer out off jongh, v sc., ende dese koren sellen hebben diegenen, die de raet daer bevelinghe off ghedaen heeft, ende waer yemant, die dese koren niet betalen en woude, soe solden die scutters die verken driven in een scuthuys, ende worden die verken daer nyet wtghelost binnen drie daghen, na dien dat sy ghescut syn, so moghen die scutters die verkens verkopen bi twe lude vanden rade, die de raet daer toe scict, ende wes daeroff coempt, daer sellen off hebben die twe lude vanden rade, die den scutters byghescict worden, die een helft, ende die scutters die ander helft.

Item, waer yemant, die den scutters misdede ofte dede misdoen in woirden off in werken, ende men dat ther waerheit vonde, dat woude die raet rechten, gelyc die der stat knapen misdede.

Item, waer yemant, die den scutters die verken name ofte deden nemen, nadien dat sy gescut waren, die verboerde aen den rade x L, ende die soude hy brenghen bloots hoofts voer den raet, ende daer soude hi den souters gheven hoir scutghelt.

Item, soe heeft die reet hier twe scutters toe ghescict, die horen eedt daerop ghedaen hebben, dat si nyemant hierin en sellen versconen, ende waert sake, dat die raet inder waerheyt vonde, dat si hierinne yemant verschoenden, soe soude men hem hore dienst nemen ende meynedich ter clocken luyden.

Ende dese overdracht des raets is ghemaect, behoudeliken des raets voeroverdrachten van den verken, ghemaect vanden baghynen hove op Sinte Jans velt langes totter Crone toe, ende van Sint Jans kerchoff tot onser Vrouwen hwskyn toe inder Noden, aen beiden syden vander straten, dat men daer gheen verken noch aes sieden (!) en sell, off anders doen, dan die overdrachten inhouwen, in hore volcomure machten te houden ende te bliven.

Ende mede die overdrachten, dat men en gheen verkenen off anders onrellicheyt houden off doen en sell inder steghen, gheheten Onser vrouwen steghe, vanden ouden Vleyshuse aen beider siden streckende tot Ludolfs van Jutfaes, ende van daer voirt inder Mynrebroederen straet totter steghe voerscreve. Oic in hore volcomre machte te bliven, by sulken koer als daerop staet.

1438.

Rechten metten sweerde. Sloten scepenen, rade ende oudermans, dat men Dirc van Derthesen rechten sel metten zweerde an syn lyf,

ende syn volcomen lichaem opt kerchoff greven. Desgelix van Heinkyn de Ver mitten zweerde rechten aen syn lyff ende 't lichaem opt kerchoff greven.

Overspel. Aldus heeft Willem Seyp gewilcoert aen 's raets handen, waert dat hem Celye, syn wyff, oft yemant hier namaels inder waerheit bevonde, dat hy mit Lisbetten van Tyel ghinghe of stonde, of daerby waer vroe of laet, by daghe of by nacht, soe verboert hy alle recht ende toeseggen, dat hy heeft of hebben mag in enigher wys aen allen alsulken goeden, als Celye sinen wive toebehoren.

1439.

Armen luden. Des Woensdaghes na Jansdach, anno xxxix, consenteerde ende beliefte out raet ende nye, tot horen wederroepe alsulke ordonnancie ende heveel, als onse Heer van Utrecht nae inhout syns briefs gedaen hadde onder den armen luden, die der aelmissen genieten ende leven, om die onbehoeftige of te sonderen ende om den rechten armen te bet te vorderen, dat is, als enich vanden armen sterft, die der gemeenre beden genoten heeft of die der aelmissen genieten mitten Sonnendaghes- off des Woensdaghes potten ommedraecht, wes die dan afterlaten, dat sellen sy arven den anderen armen tot hore noottorft, behoudelic off sy arme kynder afterlieten, die oic der aelmissen leven moeten.

Wynvalsching. Steven Claesz. is ghebleven, van dat syn wyn gemaect soude hebben mit zueten wyn, ende dat hy in een ander legel gevaren is openen, eert yerst wt was ende sonder roepen tusschen den bruggen. Actum Manendaghes na oculi.

Straetrovers. Sleten scepen etc., dat men Dirc van Derthesen ende Heyncken de Ver rechten sel als straetrovers, mitten sweerde aen hoer lyf, ende hem opt kerchoff greven.

Banck voor der schep. banck. Anno xxxix, Fridaghes na quasi modo. Overmits nutscap ende gemeen orber door begeerten der scepenen, syn scepenen ende rade overdraghen, dat men een bancken maken sel, voor der scepen banck, daer mer twe man teffens op staen en moghen, ende daer sellen van deser tyt voert op staen, alle die hoer onschout voer schepenen doen sellen, climmen sellen ende daer op staen ende hoer eede doen, dattet een yegelye sien ende horen mach, dat hy die onschout doen.

Grond te ruimen. Aldus brochten Jan Trinde ende Henric van Gent den rade aen, als hier na bescreven staet:

Op onser Vrouwen avont te Lichtmisse laeste verleden, overdroech de raet, dat die buren, die aen Sinte Jansvelt wonen ende after wt strecken aender heren arve van Sinte Jan, den heren van Sint Jan rumen sellen xi voete wyt vander muren off gemeten, ende daer sel Henr. Jansz. den buren die wete of doen, ende waert, dat sy nyet en ruemden, soe sellen die heren mit rechte spreken.

Beteringe E. v. Gruenewoude etc. Anno xxxix, des Vryd. nae assumptionis Mariae. Beteringe Eerst van Gruenewoude ende Lubb. vander Donck gedaen vanden bruecken, die sy aen heren Jan van Weelden, priesteren te Sinte Peter inder kerke gedaen hebben.

Inden eersten, sellen Eerst ende Lubbert voorsz. bloots hoofts vander poorten voer den rade, out ende nye, comen, ende den rade verghiffenisse bidden.

Voert sellen sy den deken ende capittel der kerken van Sinte Peter binnen onser stat, verghiffenisse bidden ende drie Sonnendaghe aen een, die hem die heren voersz. noemen sellen binnen twee maenden, in derselver kerken voir den cruce gaen elc Sonnendaghes, bloots hoofts, in hemde ende in broeke, elc mit eenre waskeersen van enen ponde, ende die keerse elcx opten laetsten Sondach daer offeren, te beteringhe Gode, der kerken ende den heren.

Voert sellen Eerst ende Lubbert voerscr. heeren Jan van Weelden voorsz. verghiffenisse bidden, ende hem te beteringe geven twee keersen, elc van enen ponde was, die sy heren Jan leveren sellen ende heer Jan voert

keeren sall, daer hy will, ther eeren Gods te bernen.

Ende Eerst ende Lubbert voorsz. sellen absolucie wynnen van heuren breuken voerscr. op horen cost.

Ende dat dese beteringe aldus geschien sell by Eerst ende Lubbert voorsz., hebben geloeft Roetaert Proeys ende Jan van Tyell, byder penen van 200 oude schilden.

Ende en sel men dese beteringe aldus te geschien nyet veranderen noch verwandelen, sy en sall geschien alse voerscr. is om geenre heren noch om nyemants anders bede will.

Gebannen v. schulden. Manendaghes na Victoris. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen, dat Jan Meeuwssoen geene gebannen van scoude opter vanghenisse leggen sall, ende off sy daer quamen, dat hy daer geen gelt of nemen en sell.

Wtsinnig. Eerst Jansz. ende Henr. Block is belieft, dat sy biden maghen Jan Gheryt Heren soen, Jans goede vercopen, om dat Jan, die wtsinnich is, daerof leven sel moghen ende dit sellen die magen alleenlike doen biden rade.

1440.

Ludeboec. Des Vridaghes na onser Vrouwendach conceptio, sleten scepenen, raet ende oudermans, dat si bi den boec bliven willen, roerende vander wtludinghe, die geschiet is vanden ouden Bernt Proeys, daer een punt off in den boec staet, daer die ludinghe off gesciede inden jaer van dertighen, des Woensdaghes nae Judica, opten vyfsten dach inder maent van April.

1441Ga naar voetnoot(*).

Huys te Weerdesteyn. Des Manendaghes na Pontiani, anno xli, sleten scepen, raet ende oudermans, dat sy ter waerheit gevonden hebben, dat Aernt Jansz. alsoe betaelt heeft die helfte van enen brieff van vyff hondert Domynus (!) gulden, daer Aernt Jansz. dat huys te Weerdesteyn mede gecoft heeft, soo dat die voorsz. Wouter de Ridder, noch syn wyf, noch hore erfnamen, noch nyemant van hore wegen Aernt Jansz. noch syn erfnamen daer nummermeer om toespreken en sel in geenen gerechten, by eenre pene van 50 oude scilden.

Van Gaesbeeck en van Montfoort. Des Dingsd. na conv. Pauli, brachten die overste anden scepenen, rade ende oudermans, om ghehuechnisse daeroff te hebben in toecomenden tyden, soe hier na bescreven staet:

Om ymmer onrust te scutten, soe hebben die overste den Jonker van Gaesbeeck ende heer Willam van Montfoorde gevraghet, of sy die een den anderen yet teghen of dat die een voerden anderen enighe huede draghen soude binnen der stat van Utrecht, soe heeft heer Willam van Montfoerde gheantwoort, hi hout dien van Gaesbeec voer sulken man, dat hi hem niet slaen en sal, noch doen slaen, hi en sellen met goeden haftighen mannen waernen, ende van denselven hout is hi ghewassen, soe dat hi den van Gaerbeec niet misdoen en sall noch doen misdoen, dat hem aen sinen live gaen sel, hi en sellen oic mit goeden haftigen mannen waernen. Ende desgelyck heeft die Jonker van Gaesbeec oic geseyt.

Afbidde en betering Spl. Egbertsz. Vridaghes na den heil. Pinxter dach. Aldus sel Splinter den rade ende Willam beteren, ende lesen dit punt wter cedel, hier nae bescreven:

Heer borghermeyster. Alsoe ic Willam Aerntz, onser overste ouderman alhier met eenre cedelen een onredelike aenspraec gedaen hebbe, dat is my leet, want hi is dier sake claerlike onsculdich, ende dat heb ic wt ny-

dicheit ghedaen, die ic in mynre herte op hem hadde, overmits dat my docht, dat hi my geerne verderft hadde; nu bidde ic den rade, ende Willem u mede bisonder vrindeliken, dat gy my dat om godswillen wilt vergheven, ende gheve dat den rade waerachteliken te kennen, dat Willam dier aenspraec claerliken onsculdich is.

Slitinghe des raets, dat Splinter Willam doen sall.

Item, sel Splinter Egsbertsz. ende syn wyf binnen xiiii daghen varen tot Abcoude, ende aldaer Willem Aerntsz. overgheven die helfte van zeven halve morghen lants, alsoe dat Willam des mitten rechte vaste ende zeker sy des vryen eygendoms.

Item, alhier soe sell Splinter, Willam noch gheven aen ghelde, binnen drie maenden naestcomende, tzeventich ar. gulden, ende die mach Splinter Willam bewysen aen erve binnen eenre maent naestcomende, dat alsoe veel weerdich is, by den tween vanden rade, tot horen saken geset, ende gheven hem daer den vryen eighendom off.

Item, noch en sellen Willam ende syn wyff alleen hebben alsulke ponden, als Henr. Scutter ende Alyt syn wyff verschenen waren van lyfrenten ander stat van Utrecht in jonghe Jan Knyffs jaer den cameraer etc.

Socius delicti. Vridag. na Jacobi. Wouter Dammert is der sake gebleven, van dien dat hi een derde man was met Jan Splinter voorsz.

Verboden spel. Donredages na Jo. ante port. lat., sleten scepen, rade ende oudermans, dat Dirc van Tyel ende Jan Backer opten kaec staen sellen 2 of 3 uren, ende men sel hem die stat verbieden 10 jaer lanc, want si hem geneert hebben met vordel van teerningen ende vordel van quaertspullen.

Dievery. Dan. de Vleeminck sel men geeselen ende scuppen, ende 10 jaer die stat verbieden van dieften op syn lyf.

Onnatuurlykheid. Woensd. na Sacramenti. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat men Coman Claesz., vermits dat hi buten onser stat tot menighen tiden ende tot menighen steden, manspersonen ghelyc vrouwen gebrwct heeft, ghelyck hi dat selver beliet, rechten sel metten brande aen syn lyf.

Jan Rwsch goutsmit. - Jan Zewyck.

Moord etc. Vrid. opten naesten dach na S. Berthol. dach. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat men Jan Everts, soen ons bollaerts, om twee moerden, die hi mitter hant gedaen heeft ende anders vuel ondaften, rechten metten rade ende zweerde an syn lyf, als enen moerdenaer.

Susteren tot Bethlehem. Vrid. in crast. exalt. crucis. Heer Henr. van Zanten, priester van wegen die susteren tot Bethlehem optie een side, ende die oudermans vande linnewevers gilde, syn hoer sake anden rade gebleven.

Wtdaginge. Woensd. na Martini. Evert v. Bitterscoten is der saken gebleven aen den rade, van dien hi mit enen piek in enen wagen met volck binnen der stat ghesteken heeft ende enen daerwt gedaecht tegen te vechten.

Huis ten Rosendael. Dinsd. na conv. Pauli. Sleten scepenen etc., dat Jan van Hoei, buten cost ende scade syne mede erfnamen jaerlicx betalen sel alsulc ghelt, als daer die plecht of spreect, daer dat hws ten Rosendael Jan van Hoey op toegeloet is etc.

1442.

Herdebol. Manken inden Herdebol.

Aefdochten. Vrid. na S. Marc. dach. Sleten scepen, rade ende oudermans, dat die buren aenden Steenwech aenspraken optie een side, ende Jacob Veen etc. optie ander side vande aefdochten aldaer rurende, hoere saken bliven sellen aen den rade etc.

Stats poorten ontsloten. Saterd. na divis. apost. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Roetert Lantscroon, om des wille dat hy bi nacht, buten weten der overste of synre vennoten der viven, der stat poorten ontsloten ende ons borgers dochter Peter Grawerts wtgelaten heeft, tusschen dit ende onser vrouw.

lichtmisse naestcomende, geen vive noch borgermeester vande viven wesen en sell.

Vroetvrouw. Woensd. na Jaersd, Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat moeder Griete, die vroeyvrou, wter kerken te Buerkerc bloetshoefts voer den rade comen sel ende den rade vergiffenisse bidden, wilooren geen deser gelyke meer te doen ende der stat xxv^M steens ter beteringe te geven, rurende van hoer bruecke, alse van enen kynde, dat si enen vrouwennaem gebrocht heeft van hoer daermede te behelpen als een moeder des kynts, hoewael si geen moeder daerof en was. Borgen voor moeder Griete, Jan Rutgersz., Henr. Rutgersz. hoer soenen etc.

Slitinghe. Donred. na S. Paul. conv. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Jan Stevensz. ende Claes Hellinc, die scoelmeyster van St. Jacob, den rade verghiffenisse bidden sellen, ende den vrouwen die sy hoer spisen hoers ondanks gegeten hebben, enen Aernh. gl. daervoor geven ende J. Stevenssoen sal viii^M steens der stat te beteringe geven, ende Claes Hellinc, die scoelmeyster, iv^M steens etc.

Goten anden Vuilen Sloot. Vrid. op Vr. avont te Lichtmisse. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Geryt Bollekyn die goten, die hi ghemaket heeft opter straten anden Vulen Sloet, weder opbreken sel ende maken op syns selfs cost, na den waterpass, soe lege, dat der bueren water daerover lopen mach, gelyck te voren plach te doen, ende hi en sel van deser tyt voert geen straten meer opbreken, dan bi den scutmeysteren in der tyt, als van outs gewoenlyc is geweest.

1443.

Onredelic loon genomen. Vrid. nae Scolastice. Die acht personen, die in dat wynscrodeampt te dienen plegen, syn der sake gebleven aen den rade, van die dat sy onredelic loen den luden ofgenomen souden hebben, boven overdrachten des raets.

Een vroukyn geanxt. Vrid. nae Reminisc. Bertout Gerytsz. opt Zant, is der zaken gebleven an den rade, bi xxv oude scilden, vandat hi een vroukyn soe geanxt ende verveert soude hebben, mit geveerde ende woerden, dat hoer van kynde misciet wesen.

Doodslag. 's Donred. nae Magd. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat men Henr. Gelisz. ende Jan Claesz. rechten sal metten zweerde an hoer lyff, want sy Rutger van Leyden, den vulre, binnen onser stat mit gewelde ende ondadelyc mit verbodenre wapenen dootgeslagen hebben.

Goutsmith Herman Dill.

Geselen in een mande. Woensd. nae div. apostol. Sleten scepenen, raden ende oudermans, dat men Henr. Jansz. van Quadenoyen wt Zeelant, zeer geselen sel, hangende in een mande, ende die stat verbieden ewelyc op syn lyf, van dieften.

Gerechtsbrief geschonden. Manend. na Petri ad vinc. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Herm. Buys den rade ende den gerechte in den Weerde, als sy te recht sitten, bloets hoefts vergiffenisse bidden sel ender der stat v^M steens ende den gerecht inden Weerde ii^M steens ter beteringe geven sell, om des wille, dat hi geseecht heeft een punt in enen gerechtsbrief valsch te wesen.

Dievery. Vrid. in vigilia Thomae. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Claes die Keyser Willamsz. vry ende quyt wesen sel van sulcker aensprake, als Jan Aerntsz. van Heusden op hem gedaen heeft, rurende, dat Claes voorsz. tot syns stiefvaders kist ende budell geweest is na synre doot, want die raet ter waerheit ondervonden heeft, dat Claes dat gedaen heeft alleen om des doden lichaem ter eerden te helpen ende ander niet, so hi rueckeloes gesont ende doot gebleven was; mer mocht Jan Aerntsz. bewisen, dat Claes Keyser meer gelts of ander goets wten budell of wter kisten genomen hadde, dan hi hem beliet heeft, daer mach Jan om spreken opte voorsz. Claes mit geestelicken oft mit weerliken rechte binnen der stat, welcker hem gelieft.

Quaet gelt wtgegeven. Woensd. na conv. Pauli. Sleten scepenen, rade ende oudermans,

dat Hildegont, die Gerit Pws boele is, ewelic wter stat wesen sel ende der stat te beteringe geven xx^M steens, om des quaets gelts wille, dat si binnen onser stat wtgegeven heeft.

1444.

Onnuemelike boesheit. Woensd. na Invoc. Sleten schepenen, rade ende oudermans, dat men Huge Willamsz. van Noortwyck rechten sell metten brande aen syn lyff, vermits der onnuemeliker boesheit, die hi dicwil gedaen heeft met enen jonghen in Hollant, die hi daertoe bracht, rurende van sodanige saken, daer Sodoma ende Gomorre van versonken syn.

Geweldenary. Vrid. nae Invoc. Sleten schepenen, rade ende oudermans, dat men Jan Gelen rechten sel metten sweerde aen syn lyf, want hi wt den Vleyshws gebroken is, daer hi van feyten gevangen lach, ende daer nae mit versierder ontsegginge Wigger Proyt onser borger gelt ofgedrongen heeft ende oic meer dan eens den genen vanden rade, die hem antasten wouden, wt bevele des raets of van hoers ampts wegen, geweldelike weer gedaen heeft.

Budelsnidinghe. Woensd. na beloken Paeschen. Sleten schepenen, rade ende oudermans, dat men Cornelis Jansz. van Rotterdam, van synre budelsnidinghe wille geselen ende die stat ewelic verbieden sel.

Kerk-stoornis. Woensd. na Meydach. Jacop Linsen is gebleven anden rade, van dat hy der cursor vanden Jacopinen in sinen sermoen gestoort soude hebben mit onredeliken woirden ende geberden.

Onredel. woerden bov. geleide. Woensd. in vigil. Sacramenti. Claes Rulofsz., die barbier, is der saken gebleven anden rade, rurende van sekeren onredeliken geveerden ende woerden, die hi ende syn wyf eenen priester wt Hollant gegeven souden hebben, boven dat Cantate geleide, ende dattet hem die vive van 's raets wegen verboden hadden.

Bedriegery. Woensdages na Petri ende Pauli. Sleten schepenen, rade ende oudermans, dat Alfer, die hornblaser, ewelic wter statt wesen sall, ende een myle vande stat op syn lyf, om syns quaets gherufts wille ende dat hi getroggelt ende gebeden heeft van suycten, daer hi gheen ghebreck of en hadde.

Toverie. Manend. na S. Bened. d. transl. Rycout van Velde, die baeker, anspraker ende Loefkyn, een vroukyn, optie ander side, syn hoere saken gebleven anden rade, ruerende van toverien.

Brant geroepen. Vrid. nae Magdal. Sym. Woutersz., die snider, is synre saken gebleven anden rade, rurende van dat hi van welicheit brant geroepen soude hebben mit hem anderen, omtrent die Gortsteghe.

Toverie. Manendag. na Petri ad vinc. Loefkyn, die vroeyvrou, is der saken gebleven anden rade, rurende van dat si beruft is van toverien.

Inden kerker gesloten. Woensd. nae ons Vr. assumpt. Overdroegen raden, out ende nye, dat die overste, oude ende nye, volcomen macht hebben sellen, 't beste te doen van Geryt Puyst, die inden kercker gesleten is, biden voer raden, ter tyt toe hi betaelt soude hebben iii^C Rynsche gulden.

Die oblibacker Will. Tyelmansz.

Schilder. Woensd. nae Galli. Ghysbert Clutinck, den schilder, in dat Hert.

Dobbelen. Woensd. nae animarum. Jan Vranck Blotsz. ende Gisb. Taets syn hoere saken gebleven anden rade, by c oude scilden, rurende van dat si op een dubbelspuell enen man een hoeyek offgedrongen souden hebben, ende si sellen terstont bi sonneschyn optie poert gaen ende bliven.

Waterg. bi S. Jans kerkhof. 's Manend. nae Martini. Die heren van Sunte Johan t'Utrecht aensprakers optie een side, ende die buren an Sinte Jansuelt angesproken, syn hoere saken gebleven anden rade, rurende vanden waterganck, bi Sunte Jans kerkhof gelegen.

Slyckborger. Woensd. na animarum. Scepenen, rade ende oudermans hebben Aernt vanden Bogaert, den scilder, borgerscap gegeven, van dat hi die trappe in die Lyntmerct,

besiden Sannen vander Kwl, scoen houden sel ende die luden bekuren bi v scillinghen.

Idem. Manend. na Martini. Jan van Minden is borgherscap gegeven, omdat hi Sunte Geertenbrugge scoenhouden sel; Ger. Jans, die beckelmaker, die Viebrug; Gisb. Jans, die linnewever, die trap in die Lyntmerct, neven den Wildenman, ende brocht iemant daer vuelnis, dat waer op v sc., tot behoeff der voorsz., elc op synre stede.

Wtdagen bi nacht. Dinsd. na Thomae. Sleten schepenen, rade ende oudermans, dat Jan Sprut gelden sell syne kueren tegen Geryt van Lent, onser stat waker, alse van wtdaghen bi nacht in der vriheit van der plaetsen, xl L, ende hi sell den raide bloots hoofts verghiffenisse bidden etc.

Huis ten Ghein. Woensd. op S. Agniet. avont. Sleten seepenen, rade ende oudermans, dat Jan van Bueren ende joncfr. Peternellen syn wyf, met enen libelle besproken van heer Herm. Voscwl, van wegen der susteren hws ten Ghein, ten heiligen houden sellen, dat die xi Aernh. gl., in de libelle geruert, mede in der rekeninge waren, daer sy aldinck doet reckenden tusschen hem beiden ende daermede sellen sy dan van die xi Aernh. gl. vri ende quyt wesen, anders sell heer Herman houden, dat sy in derselver rekeninge niet en waren, ende so sellen syt gelt betalen. Mede sellen dieselve Jan van Bueren ende syn wyff vri ende quyt wesen van sulker hergewarde, als daer sy die voorsz. heer Herman of besproken heeft in den libelle voorsz.

Uerclockmaker. Woensdag. voorsz. Die overste in tegenwoordicheit scepenen, rade ende oudermans, hebben Henr. Bor, den huerclockmaecker, gegeven dat ampt vande stadt van Utrecht, dat Willem Koernkyn., den Got genede, te hebben plach, ende in allen denselven schyn ende opter gewoenlicke pensie. Ende dese gifte hebben die voorsz. schepen, rade ende oudermans belieft ende geconsenteert eendrachtelike.

Inden Roetart. Vrid. in crast. Agnet. Henr. inden Roetart.

Huescheit om diensts wille. Eod. Scepenen, rade ende oudermans hebben den oversten macht gegeven m^r. Henr. van Weesse, onser stat cyurgyn, ene huescheit te doen om syns diensts wille, die hi der stat gedaen heeft.

Boom in Tollesteech. Woensd. na conv. Pauli. Schepen, rate ende oudermans syn overdragen ende hebben verclaert, dat Jan Hermansz. in den Tollensteghe, den boem aldaer alleen bewaren sell, soe hi hem in voortiden bevolen is ende des dat gesette loen wederom alheel ende alleen hebben.

Scouwe. Eod. Schepenen, rade ende oudermans syn overdragen, dat men sulcke scouwe, als biden gemeen lantgenoten in Sconouwerbroec in den gerechte van Vwlcop van den queldammen te houden ende heyningen voor den beesten daerop te maken geraempt is, voortaen houden sell, te weten, dat een yegelyc sine queldamme maken ende houden sel bi enen kuer van enen ouden twn, ende sine heindinghe daer op maken ende houden, bi enen kuer van enen halven ouden twn. Ende hier en sel die raet der stat inder tyt den scout ende dat gerecht in starken.

Vanden zeehonden. Eod. Sleten schepenen, rade ende oudermans, dat Gysb. Lichtenap van wegen des mans, daer hi voor geloeft heeft, ruerende vanden zeehonden, die deselve man boven sinen eedt, after gehouden hadde, soe dat sy hoer yerste mael te tiden nyet en hielden opter mercten binnen onser stat, der stat te beteringe geven sel vi^M steens, ende den oudermans vi^M steen.

Hoe te lote gaen. Saterdages na conv. Pauli. Sleten ende overdroegen schepenen, rade ende oudermans, dat Geryt Mertensz., die leidecker, voortaen in sinen gilde te lote gaen sel, soe hi onse borger is, niet wederstaende, dat hi buten gewoent heeft, mer hi sel yerst in sinen gilde ten heiligheden sweren, dat hi geen getruwet wyf gehadt en heeft, derwilen hi buten woende.

Gild- en buerschap. Sonnend. na S. Pauli conv. Sleten schepenen, rade ende oudermans, dat die molenaers, wonende na overdracht des raedts, out ende nye, buten der

statmuren in horen gilde dienen sellen, ende niet in hoere buerscap.

1445.

Homans aennemen. Dinsd. na Paeschen. Overdroegen de raet, out ende nye, dat si homans vande scutten annemen sellen mogen in desen tegenw. jaer ende niet wt den gilden, soe verre men se crigen can ten getale voorscr., mer soe wes si niet crigen en connen, die selmen wt den gilden mogen nemen, biden oversten ont ende nye, daer's den gilden minst hinderlye is.

Tinnip genomen. Woensd. na belok. Pynxt. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Steven Roelefsz., die snider, den man die 1½ Arnh. gl. betalen sal, den hi enen tinnip ende een paer hoogher scoen genomen heeft, soe dat te vueren verdedinet is, hi sel wilcoeren op syn lyff etc.

Goutdief. Maend. na Odulfi. Elyas Heelcoep, anspraker, ende Scinkelbaers wyf aengesproken, syns gebleven anden rade, van dat sy van - Elyas Heelcoep een goutdief (!) gemaect soude hebben.

Vanden Zaterdach. Vrid. na Odulfi. Gher. Egbertsz. aenspr. ende Aelb. Beynop aengespr. syns gebleven anden rade, roerende vanden Zaterdach, daer Aelbert Gueryt voorsz. in gebreect soude hebben.

Jan Zeveke. 's Maend. na Mich. Scepen, rade ende oudermans hebben ter waerheit gevonden, bi horen raden daertoe geset, dat Jan Zevekyn syn borgerscap verwoent heeft, ende voort gesleten, dat die raedt denselven Jan Zevekyn voertmer niet voertsaen off verantwoerden en sell als horen borger.

Deernen becroent. Woensd. na S. Crisp. ende Crispiaen. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat men Henr. Jansz., wt Brabant die stat ende een mile vander stat te wesen verbieden sell, x jaer lanck, omdat hi boven syn geechte wyf, scamel deernen becroent ende oncleit heeft, ende dat hoer off verteert.

Vordel-spuel. Eod. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat men Gerrit vander Aa, mitter lammer hant, ende Robb. Cornelisz., elc iiii jaer die stat verbieden sell, om dat si den luden dat hoer met vordelspuel ofgewonnen hebben.

Toverien. Eod. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat men Lysbet Sproncs die stat verbieden sel v jaer lanck van toverien, alse vander spil om te doen lopen ende daermede te raden op luden, dat si gestolen souden hebben.

Pelterien van Brederode. Vrid. na Lucie. Jan van Duven mit sinen gesellen aenspr. optie een side ende die oudermans ende gildebrueders vander grauwerckergilt, die dat ambocht metter hant doen, aengespr., syn hoerer saken gebleven anden rude van overdrachten ende smetenisse, rurende die syn opten voersz. Jan ende sinen gesellen gemaect souden hebben om zekere pelterien wille, die Jan vanden heer van Brederode gecoft heeft.

Goet genomen. Maend. in vigil. Thomae. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Gher. Strwck, die wever, betalen sel Aernt Gherytsz. den wollewever, sulck goet, als hi hem genomen heeft, oic sel hi weder betalen dat armborst ende dat panser, bi hem genomen onder die scutemakers, ende hi sel der stat te beteringe geven iiii^M steens, ende mit desen sel hi qwyt wesen vande saken voorsz.

Claes Ketelaer. Vrid. opten Kersav. Dirck Screvel van Lubeck heeft machtich gemaeckt Gher. Bollekyn ende Claes Ketelaer etc. in te winnen etc. van Michiel Roelofs sulk gelt etc.

Vechten. Woensd. na Anthani. Jan Campert aenspr. optie een side, ende Mars Willamsz. optie ander side, syn hoer saken gebleven anden rade, vandat Mars gedruct soude hebben den voorsz. Jan Campert te vechten op Mars voorsz.

1446.

Voor der poorte v. Hasenb. leggen. Des Vrid. na Valentini. Scepenen ende rade syn overdragen, dat Jan Aernts Proys soon ende Boudyn Jansz. op Hasenberch leggen sellen voor die poerte, daer si biden voorrade op gesle-

ten syn, om des seggens wille, dat sy aengenomen hebben.

Diefte beteghen. Vrid. na Judica. Jan Dircksz. biden roden toorn, anspreker, ende Jan van Beesde angesproken, syn hore saken gebleven aen den rade, van dat sy malcander diefte beteghen hebben.

Meedekyn becroent. Eod. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Scholle die peerdetusscher wter stat ende den gestichte wesen sal 100 jaer op syn lyf, om des meedekyns wille, dat hi becroent hadde, ende hi sel oervede doen.

Onrenlyk present. Vrid. na S. Servat. Henr. van Haeften ende syn wyf syns gebleven anden rade, van enen onrenlicken (!) present, dat 't voorsz. wyf enen priester ghesent solde hebben.

Geweldenary. Eod. Scinckelsboers wyf is der saken gebleven anden rade, van dat sy een vroukyn mit enen messe gedwongen soude hebben hoer cleder wttetrecken.

't Huis ten Herte. Donred. nae ascens. Dni. Overdroegen die rade, ont ende nye, voer nutscap der stat van Utrecht, dat het kws ten Herte wten den verbant wesen sel, daer't toe desen dage toe in gestaen heeft, ende men sel dat hws openbaerlic vercopen bi tween vanden rade, daer toe geset, als Roet. Proeys ende Lodewyc die Wael, ende met den gelde, dat daerof compt, sal men bi denselven tween vanden rade vernugen diegene, die ter erfnisse des voorsz. hws naden verbant voorsz. gesien te comen syn, ende dat tot redeliker wys als den rade dat nutte dunken sall.

Dootslag. Vrid. nae S. Peternelle. Sleten scepen, rade ende oudermans, dat Hubert van Pallaes, onse borger, opten toorn leggen ende anders na den ouden overdrachten doen sell, want hi Jan vander Zevender dootgeslegen heeft binnen onser stadt, welke Jan onse borger niet en was, also onse raet ter waerheit dat wtgegaen ende ondervonden heeft. Ende die voorsz. raet heeft geconsenteert, dat Hubert op Sinte Catrinen poert leggen sell, vermits der ongadelicheit wille des roden toorns, soe hi binnen verbernt geweest heeft.

Onrechten litteycken. Donred. nae Pynxter. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Steven Gisbertsz. tot Zeist, der saken bliven sel landen rade, rurende vander plechten, die hi met enen onrechten litteycken vanden clerc gehaelt soude hebben, daer Claes van Hegenhusen van syns wyfs wegen denselven Steven of besproken heeft.

Botterien. Dynsd. nae P. ende Pauli. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Faes Reygersz., wt Duvelant, om syne botteryen wille met terningen der stat te beteringe gevan sal x riders, ende hi sel ewelic wter stat ende lant wesen an deser side der Iselen op syn lyf, ende hi sel scerpe oirvede doen op syn lyf, ende daer brieven of geven, eer hi wt coempt.

't Ghein. Vrid. nae Laurentii. Sleten scepenen ende rade, dat Herm. Voscuyl der saken bliven sell aen den rade, dat hem Jan ende Henr. van Loenen voren besproken hebben vande 80 gl., rurende die desselve Jans ende Henriks suster tot Gheyn in ghebracht hadden.

Meechdekyn wech te vuren. Woensd. na decoll. Jo. B. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Aernt Hoen wter kerken te Buerkerc bloots hoofts den rade vergiffenisse bidden sell ende der stat te beteringe geven v^M steens, om des wille, dat hi om gelts wille in enen verdenden scepe een meechdekyn wech te vuren aengenomen heeft.

't Ghein. Dynsd. nae Lamb. Den rade, out ende nye, hebben de 2 oversten, out ende nye, metten tween daertoe geset, alse R. Proeys ende L. de Waell, volcomen macht gegeven bi hem luden te laten sceiden ende dedingen heer Herman Voscuyl, priester, bewaerer tot Geyn, met der stat van Utrecht, van sulcken gesceel als is tusschen onser stat ende hem, ende soe wes die voersz, onse oversten, out ende nye, metten tween borgeren voer 't beste tot nutscap onser stat daer in doen, dat sal die raet, out ende nye, vast ende stede houden.

Kusendam buten S. Katrinen.

Grift door't Veen. Donred. in die Mauritii. Overdroegen de rade, out ende nye, dat de

overste, out ende nye, raedt ende weghe vynden ende suecken sellen, om gelt te crigen, daer men nu tegen der toecomender tyt ene proeve mede greven mach in 't veen, om te besuecken, of men oic soude aldaer ene grifte ende vaert maken mogen doer den vene, van onser stat tot inder Eme.

Meeneed. Woensd. op S. Mich. avont. Scepen, rade ende oudermans syn overdragen, waert sake, dat yemant enighe lofte bi ede dede an ymants hant voor den rade, tot 's raets ofte der stat behoeff, ende die lofte niet en hielde, die soude op die kaec staen, ende een jaer wter stat wesen, behoudelic nochtans, altyt vermeeringe der correctien nae groetheit der misdaet, tot 's raets goetduncken.

Van honden te houden. Eod. Scepenen, rade ende oudermans syn overdragen, dat tenden viertien daghen, nadien men dit ter clocken verkundigen sell, nyemant gene honden houden en sell in onse stat, hi en sel so menich vol loep souts houden op sinen cost, ter stat behoef, als hi menich hout in sinen huse hout, hi enen kuer van 5 ponden tot eener reyse, so dicke als ment bevynt, wtgenomen die Louwers, want sy der honde tot horen ambochte behoeven, ende diegene, die jachthonde houden, daer si mede te jagen plegen.

In oneere enen doek gesent. Eod. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Alyt van Haeften twe jaer wter stat wesen sel ende daertoe te beteringe geven der stat iii^M steens, omdat si enen priester in oneere enen doeck, daer menschenquaet in gebonden was, tot enen cleenoot gesent heeft.

Jan Zeveke. Donred. in crastino Andree. Jan Lambertsz. is gebleven enden rade van onredelike woerden, die hi Jan Zereken gegeven soude hebben, doe Jan Zeveken bi enighe van onse oversten vanden huse ter Eem gebracht wert.

Tractementen. Donred. opte xiii av. Overdroegen de rade, ont ende nye, dat Herman, onser stat clerc, hebben sel sine oude pensie, alse 400 L. des jaers, ende m^r. Claes, onser stat cirurgyn, 50 L. des jaers, tot synre pensie.

Gestolen goet verteert. Donred. na conv. Pauli. Sleten scepen, rade ende oudermans, dat Willam die Leghe ende Trude syn meecht der stat te beteringe geven sellen elc v^M steens, om des wille, dat sy een knechtkyn goet hebben helpen vercopen, ende den wyncoop daerof drincken, dat het knechtkyn syne moeder ende sinen stiefvader genomen hadde.

Zielmissen. Donred. nae S. Marcus. Wouter die Jonge, Hermansz., heeft voer scepen, rade ende oudermans mombaers gemaect heer Jan van Oudecop, can. te S. Mar., Henr. die Wit ende Cr. Egbertsz., ende hem macht gegeven, alle sine goeden op te bueren ende tot sinen orber die te keren, met sulken voerwaerden, ist, dat hi sterft, dat dieselve sine mombaer van sinen rechten goede 25 R. gl. geven sellen tot der overster capelle te Buerkerc, renten mede te copen, om misse wekelics tot ewigen daghen inder selver capellen mede te doen, voer des voersz. Wouters siel, ende syns vaders ende syner ouderen etc.

Molen but. Pellek. poort. Woensd. na ascens. Sleten scepen, rade ende oudermans, dat die scont ende buren buten Pellekussens poort daerover staen sellen, van 's gerechts wegen, dat Herm. Gosens soen, die molenaer, overgeven sell die molen, die aldaer staet opt ix loet sulvers ende iv capoenen erfrenten des jaers, behoudelic enen yegelyken syns rechts.

Slykborger. Vrid. na Petronelle. Die raet, out ende nye, hebben Gysb. Comen borgherscap gegeven, om dat hi die brugge tot Maersen scoen houden sel, onder vanden driftende, ende tot Maersen sell hi sine borgherscap mogen bescermen.

Den Drawanten te wederstaen. Saturd. na transl. Martini. Overdroegen die rade, oudt ende nye, dat onse stat onsen genedighen heere van Utrecht ende den steden ende landen des ghestichts van Overysel na hoere begeerten aen den drien staten 's lants alhier gesciet, bistandicheyt doen sellen mit horen volcke, om dat vreemde volck, dat men drawanten heet, te helpen wederstaen. Ende so wie die

overste, out ende nye, doen bieden wt onser stat alhier te trecken, die sellen reysen, ende yemant, die hem onwillich daerin makede, die soude vyf jaer wter stat wesen, ende dartoe der stat te beteringe geven l^M steens. Ende hier sellen die overste, out ende nye, volcomen macht in hebben.

Moeyenísse boven oordeel. Vrid. in crast. Margarete. W. vanden Berge is gebleven anden rade vande moeyenisse, die hi enen man doet, boven oordeel, gewyst inder castorien (!), des raets slitinghe ende wysinghe der scepen etc.

Wynscroders. 's Woensd. in vigila Barthol. Sleten scepen, rade ende oudermans, dat Jan Willemsz., die scroder vanden wyn betalen sal Gisbert Louwerensz. den craenmeyster, dat derde deel vande amen wyns, die met den craen gestort, Jan Knyff toebehorende, behoudelic dat Jan Willemsz. soen wel voert spreken mach op sinen gesellen, die hi meent, dat het bi horen verswm gesciet soude wesen.

Gem. huer. Des Manend. voor Reminisc. Sleten scepenen ende raden, dat Aernt Knoep betalen sel Joest van Diemerbroec syn 2 L, die hi op die kiste geleit heeft ende daer toe enen Bayerschen gl. van hwshuur, soe Aernt een camer, hem beiden toebehorende, ledich heeft houden leggen een jaer lanck, ende want si vaste hure gemeen hebben, soe wanneer een van hem beiden den anderen biet, huur te geven ofte te nemen van sinen deel, so sel die ander dat nemen of geven, of bleve enich hoerer beider goet daerenboven ledich legghen, soe soude diegene den anderen die huer geven, den die huer geboden worde ende niet annemen en woude.

1447.

Mishandeling. Vrid. na Invocavit. Jutte, Henriksz dr., aenspr. optie een side, ende Egbert, Jacopsz. soen, aengespr. optie ander side, syns gebleven anden rade van enen kynde, dat sy tsamen hebben ende van dat Egbert die voorsz. Jutte geslagen soude hebben.

Scotdeur tot Gein. Donred. nae Let. Willam Buddinck, tot Gein, is gebleven anden rade, van dat hi die luden van horen scepen gescat soude hebben, die hi tot Gein doer der scot duer gelaten heeft.

Vleesch hoe vercopen. Eod. Scepenen, rade ende oudermans syn overdragen, dat niemant enich vleysch of enich ingeduempt van beesten, runderen, scapen ofte verkenen ergent vercopen en sel, dan opten banken in ende voer den vleyschhasen, die men vander statwegen te verhuren pleecht, ten hebbe ierst xiv daghe lanck in sout gelegen, of in den roick gehangen, bi enen kuer van ses ponden, soe dieke alst iemant dede, te hebben onse stat die eene helfte, ende die zysmeester vande vleyscys ende die busmeysters vanden rade inder tyt die ander helfte, sonder yemant des te verdragen.

Cingelmuer gebroken. Vrid. na Letare. Die buer ant singel buten Wittevrouwen poerte an de zutside, syns gebleven an den rade, van dat sy die cingelmner gebroken souden hebben.

Bescermen tegen geestel. recht. Woensd. na Judica. Jansz. vanden Ryn heeft geloeft, bi eenre penen van c oude scilden, daer hi den domdeken gebruect heeft, dat hem te beteren biden rade vander stat, opdat de raet hem bescerme in't vervolch vanden geestelycken recht, daer die domdeken hem voer den abt van Oistbroec mede besproken heeft.

Nywe scutten. Vrid. na belok. Paeschen. Overdroegen die rade, out ende nye, dat de tegenwoordige homans vande scutten, wael innemen mogen x nie scutten binnen desen jaer, mer sonder quetsinge van enighen gilden.

Vredebrake. Overdroegen de rade, out ende nye, dat Steven Henriksz., die men Steffen Lanen soen heet, ten lantrechte voor onsen heere van Utrecht staen sel, vanden vredebrake, daer hi of besproken is, ende die raet en sel hoer die sake niet bewynden, indien denselven Steven niet anders dan lantrecht en wedervaert, niet wederstaende sulke slitinge, als die nye raet lest voer onser vrouwen lichtmisse anno xlvi daerof gedaen ghehadt heeft.

Lantmeter. Donred. in crast. S. Bonifacii. Willam van Blidenborch, lantmeter, heeft verwilcourt etc.

Overspel. Manend. na Margriet. Sleten scepen, rade ende oudermans, dat Geertkyn van Ingen, om des wille, dat si bi enen pape sit in overspuel, wter stadt terstont gaen ende bliven sel twe jaer lanck, ende een mile vande stadt, gelyck van wegen die overste haer die wete gelaten is, of men sel hoer die stadt openbaer metter clocken verbieden.

Voorschoten. Manend. na Jacobi. Jan Jansz. in Voorschoten.

Boeken Eod. Sweeder van Huenen, aenspreker, ende Nellekyn van Ryn, aengesproken, syns aenden rade gebleven van sekeren boeken rurende.

Huis tot Weresteyn. Woensd. in prof. Petri ad vinc. Sleten scepen, rade ende oudermans, want die raet ter waerheit gevonden heeft, dat joncfr. Mechtelt vande Weteringe gelyftocht is anden huse tot Weresteyn, ende iv mergen lants, daer 't hws op staet, ende Jan van Brackel tegens horen wille op de voorsz. landen woent ende dat brwct, dat daerom dieselve Jan terstont daerof varen sell, hi ende alle anderen hoer geweldige handen vanden landen trecken sellen ende der voorsz. joncfr. Mechtelden hair lyftocht voersz. rustelic laten gebrucken, oft men sel van onser stadt wegen met den voorsz. Jan van Braeckel ende anderen omgaen, als men sculdich is te doen met dengenen, die den onsen gewelt doen.

Troggelarien. Des Woensd. voersz. Sleten scepen etc., dat Jan Donre om synre trongelarien (!) wille buten sinen node, onser vrouwen tot Buerkerc iii ryst leyen geven sel, ende waert, dat hy tot eeniger tyt meer troggelde buten nootsake, soe soude men hem die stat verbieden ende een mile vander stat te wesen.

Jan Zeveke. Woensd. na assumpt. Mar. Sleten scepen etc., dat Jan Zeveke der saken bliven sell anden rade, daer heer Nannecke Janssoen ter Eem, hem voer besproken heeft alse van cost van zekeren gevangenen ruerende.

Idem. Des Maend. nae Barthol. Jac. Nanninck, Janssoen vander Eem, een aenspraker, ende Jan Zeveke, aengesproken, syns gebleven anden rade, van coste van gevangenen rurende, gelyck die raet voer gesleten heeft.

1448.

Buitenborger Donred. nae bel. Paeschen. Die rade, out ende nye, hebben eendrachtelyc ghegont Henric Ghysbertsz. van Paschen, den barbier, dat hi syn leven lanc woenen ende syn ambocht doen sel moghen inden Weerde, buten der stadt, behoudelic dat hi der wantsnidergilde doen sel ende daermede dienen gelyker wys ende in alre manieren, off hi binnen der statmuren woenaftich waer ende syn borgherschap aldaer bescermen ende ghebrucken.

Bedelen. Des Woensd. de x dach in April. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Lyse metten Lappen niet meer bidden en sel om Godes wille, bi ewelic wter stadt te wesen, ten waer, dat si van goede so arm worde, dat sys van node behoefde, ende sy sel der overster capelle tot Buerkerc geven xvi^M steens, der stadt te beteringe oic xvi^M steens.

Huis Keiserryck. Woensd. xvii d. in April. Scepen, rade ende oudermans syn overdraghen, dat Herman Keyser biden scutmeysteren onser stadt sel doen maken die cimmen des hws Keyserryck, ende anders dat daertoe te maken is, daer der stadt wage bi bescadigen mochte, alsoe dat die derselve wage niet bescadicht en worde. Ende ist dat Herman Keyser dat voorsz. hws ten Kesserryck mit recht ontgaet (?) soe sel diegene, die 't Keyserryck behout, den voorsz. Herman off sinen erven, ghebrake syns, sulc gelt als hi daeraen vertimmert, bi den voorsz. scutmeesteren weder betalen, ende daer sel die raet der stadt hem in stercken ende bistandicheit in doen.

Dieflic goet gebrwct. Eod. Sleten scep., rade ende oudermans, dat men Lyse Koenen, die men Grote Lyse heet, optie kaec setten sel, den steen doen draghen, een oer ofsni-

den, ende dat oer aen de kaec spikeren, om des wille, dat si dieflic goet willens ende wetens gebrwct heeft, ende des grotelyc ghenoten, ende men sel hoer ewelic die stat ende een mile vander stat te wesen verbieden mitter clocken op haer lyff.

Vrid. xix dach in April. Claes Ketelaer.

Spotnaam. Woensdag. nae Georgii. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Henric Hermansz., die men Hemelkieker heet, den rade blootshoofts vergiffenisse bidden sall etc.

Buitenborger. Donred. op S. Benedictus dach translacio. Overdroeghen die rade, out ende nye, ende hebben gegont Claes Korskyns soon, dat hi sine borgherscap oic ghebruken sell buten onser stadt, ende die niet moghen verwoenen, so langhe hi die slusen inder Vechten van's gemeens lants weghen bewaert.

Jan Zeveke. Eod. Overdroegen de rade, out ende nye, ende hebben Jan Zeveken sine borgherscap wederghegeven, om bede wille ons ghenedichs heren van Utrecht, in allen schyn off hi die niet verboert en hadde zeer der tyt, dat hi yerst onsen borgher wert.

Idem. Woensd. na nativ. Mar. Sleten scepen etc., dat Ja. Nanninck, Jans soen ter Eem, aenspraker, ende Jan Zeveken, aengesproken, te recht gaen sellen in der castorien (!), of voer die scepene t'Utrecht, waer den aenspraker gelieft, vander sake des costs van zekeren gevangenen rurende, daer Jacob den voorsz. Jan Zeveken om voer den rade van besproken heeft. Ende ist, dat sy in der castorie te recht comen, so en sellen sy niet pleiten, mer hoer sake sonder pleiten vervolgen, ende soe wes die officiael voer recht wyst, dat sellen die partyen houden. sonder enich vorder beroep, ende Jan Zeveken sel Jacob Nanninck een pont wedergeven vande twee pont, die Jacob op die kist geleyt heeft.

Onredelike sprake. Woensd. na xi^M virg. Sleten scepen etc., dat Beatris Blocks den rade bloots hoofts verghiffenisse bidden sal, der kerke te S. Geerte te beteringe geven x^M steens, ende der stat l ons heren gulden, ende si en sel niet vanden vleeshuyse comen, si en hebbe dese slitinge voldaen, ende si sell wilkoren, hueschelic te spreken, bi noch vuel swaerre richtinge, tot 's raets goetduncken, want si weer onredelic ende onbetemelic gesproken heeft op onsen genedigen heer van Utrecht, ende den genen, die die stat regieren, ende hoir beroempt heeft, hoe si in tiden voorleden inde voorsz. kerke te S. Geerte gesceten hadde.

Logentaal. Woensd. na omn. sancti. Sleten scepen etc., dat Geertkyn Petersz. inden Weerde, gaen sel int gerecht inden Weerde ende aldaer vergiffenisse bidden, Otten, den si van haren kynt overgesecht heeft, ende mede seggen, soe wes sy hem daerom overgesecht heeft, dat sy dat gelogen heeft, ende misdede sy meer, dat soude wesen op een swaer correctie.

Rechtsaken. Des Dynsdages nae Thome. Sleten ende overdroegen scepen ende rade, inder saken tusschen Dirc Screvel van Lubike optie een side, ende Mich. Roelofszoen ende Ja. Willamszoen, Michiels neve, optie andere side. want die raet ter waerheit wtgegaen ende gevonden heeft, biden horen daertoe geset, dat sulke gebreke, als Dirc Screvel heeft an Michiel ende sinen neve voersz. van sculde van comanscapen rurende syn, ende sulke saken in onser stat te rechten behoren den scout ende scepenen onser stadt, van ons genedichs heren wegen van Utrecht inden weerliken rechte, off die officiael inden geesteliken rechte, dat daerom die voorsz. Dirc Screvel, van syn gebreke voorsz., op Mich. ende sinen neve spreken sall, mit recht voer den scoute ende scepenen voersz. hem of den officiaell, welcken hun daervan gelieft. Ende oft sake si, dat hi voer den officiael mit recht spreken will, soe sall men die saken sonder pleiten aldaer einden, ende sonder enich vorder beroep op desgeens cost, die in den onrechte gewyst sel worden, op dat ymmer den voorsz. Dirc, soe hi een wtheemsch man is, een cort onvertoecht recht, wedervaren mach, als dat behoert.

Erfs vande Neude. Des Donred. nae Agnet. Die raedt, out ende nye, hebben gegont een-

drachtelic, Henr. de Hazen, soe hi nu tymeren wil, dat hi wat erfs hebben sel van die Neude, om syn hues te bemeeren, behoudelic, dat hi der stat daer off geven sel, biden oversten, oudt ende nywe, ende scutmeysteren die nu syn, dat redelic is. Ende als dat hws getymert is, soe sell hi der stadt brieve hebben op sinen oost, dat hi ende sine nacomelingen dat erve tot ewigen daghen onbecroent behouden mogen.

1449.

Huis van Montfoort. Des Saterd. na Judica. Sleten ende overdroeghen scepenen, rade ende oudermans, dat die eygenscap off, qwyt ende te nyet wesen sell, die Henric ende Vrederic van Masch, ghebruederen ende oic hoer moeye, voortyts gheworven hebben op heer Willams huysinghe van Montforde inder Oudellen, derwylen heren Willam voersz. die stadt verboden was, want die raet, out ende nye, voertyts overdraghen hadde, eer die voorsz. eighenschap gheworven wert, dat men nyemant, die de stadt verboden is, op die van anxte syns lyfs hier niet comen en mach, syn goede niet offeygenen en sell, ende heren Willam sell die scout, daer die eyghenscap mede gheworven is, betalen off die met recht verantwoorden.

Lichte wiven. Woensd. nae S. Pancras d. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat van deser tyt voert gheen lichte wiven woenen sellen opt heylighe leven, bi die Wittevrouwen, maer sy sellen woenen in afterstraten, die ter muren wert gaen, als van outs ghewoenlyc is.

Sleutelbewaarders. Donred. nae Laurentii. Dese nabescreven syn die slotelen bevolen van den poerten, bi scepenen, rade ende oudermans:

Vander Tollensteghe poerten mitten Heck aldaer, heeft Goert Coninc van Voerde.

Van S. Kathrinen poerte heeft Jan van Oudwater.

Vande Weertpoerte metten heck aldaer, ende vande Louwerpoerte heeft Aernt Ghysbertsz.

Van die Wittevrouwen poerte mitten heck, by die Plompentoorn, heeft Henrick Petersz.

Vanden Heck by S. Servaes heeft Goert Bot.

Doodslag. Eod. Die vive, vanden rade ter saken gheset, hebben den rade aenghebrocht, dat Ghysken Vter Loserecht, mitter lamer hant, doot ghesteken heeft Willam Lambertsz., oic hebben sy ter waerheit ondervonden, dat hy met enen messe ghestoken is, daer hy aen doet bleeff, soe is die raet overdraghen, dat men Ghysken voersz. die stat sel verbieden, nader ouder gewoenten i^C jaer ende enen dach.

Nye borghers gratis. Des Man. n. Bertel.

Coenraet de Cuper, } steenhouwers.

Lambert de Cuper, } steenhouwers.

Willam Petersz. } steenhouwers.

Jan v. Zevek. Op S. Jans avont de coll. Jan van Zebecke sell oervede doen etc.

Gevangen-busse. Des Woensd. na Mauritti. Overdroeghen scepen, rade ende oudermans, dat men sien sell om enen goeden reckeliken man, die om sell gaen bidden mit eenre beslotener busse, tot behoeff der ermen ghevanghen, ende dese man sell hiervan hebben den vierden penninc, die hy bidt, ende dit gheldt sel comen in handen des borghermeysters vanden viven inder tyt, die de slotel vander busse hebben sall.

Coppelary. Des Woensd. nae S. Andr. d. Sleten scepenen, rade ende ondermans, want Hildegont etc. een joncfrouken heimelic in horen huse ghehouden ende aen Gosen vande Weteringe gecoppelt heeft, dat si daeromme staen sel optie kaecke ende draghen den steen, ende wesen v jaer lang wter stat.

Valsche munt. Vrid. nae S. Lucyc. Sleten scepen, rade ende oudermans, want Ghysb. Ghysbertsz. gheconterfeyte valsche Postulaet guld., stoters, witte, stuvers ghecoft ende den ghemenen volc voir goet aenghesteken ende wtghegheven heeft, dat hi daeromme ewelic wter stat wesen ende aen dese side der Lecken d'Wtert staet, niet comen en sell op syn lyff, ende hi sel der stat oic mede doen ende ter beteringe gheven l Rynsche gulden, die singhelmuer mede te maken daer onse genedighe inquam op Sinte Blesius nacht lestleden.

1450.

Logentael. Want Elis vander Meye in teghenwoordicheyt 's raets opten huise gheseit heeft, dat hy der saken teghen Gheryt de Vlie aen den rade niet ghebleven en was, hoe wael hy die ghebleven was, soe sel hy den scepen, rade ende oudermans te beteringhe gheven elcx een quaerte wyns ende den dienren desghelycx ende den oversten ende scepenen dubbelt (!).

Cluse opte werf leger maken. Des Dinsd. nae conversio Pauli. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Claes Coppensz. by den gesworen onser stat, die cluse die voer op sinen werf staet, ofbreken ende legher sell doen maken, totter hoochte toe vander wanghe van der Viebrugge, tusschen nu ende wtgaende Meye naestcomende, alle daghe d'en tendens by enen pont.

De paep vd. Ghein. Des Donred. nae conversio Pauli. Overdroegen scepenen, rade ende oudermans, want die paep vanden Geyn Dirc Rwschen syns wyffs dochter, dat tot Gein in den cloester voertyts gheweest is, ende nu overmyts den quaden regiments dat nu een wyltyts inden selven cloester gheweest is, daer wt ghestreken ende totten vii susteren opten Wulen (!) sloet in gegaen was, daer die paep voersz. by nachte over mans slaep aenghecloppet ende ingelaten wert ende den susteren vele overlasten t'zelver tyt ghedaen heeft, om den kynde weder daer wt te nemen, dat die voersz. paep sine hande vanden kynde trecken ende voert meer onghemoeyt laten sell, heeft hy off yemant anders yet te segghen opten kynde, die mach mit recht spreken voir den vicarium ende onser stat, daer men goet recht sell laten wedervaren.

Verboden spel. Des Manend. de ix dach in Meerte. Sleten scepen, rade ende oudermans, dat Zwer Willamsz. ende Aernt syn broeder, wilcoeren sellen ende sy hebben gewilcoert in tegenwoordicheit 's raets opten huse, op een jaer lanc inden roden toorn te leggen, ende daeren tendens x jaer lanck wt der stat te wesen, dat sy gheen onhoefsche spuel mit teerninghen ofte anders, noch gheen onstanthaftighen saken meer hantieren noch bedriven en sellen, ende sy sellen den priester van Groningen vernuegen vanden gelde ende pande, dat sy hem onhuesscheliken offghewonnen hebben, ende bidden den rade verghiffenisse, bloots hoofts opten huse.

Sluse vander Ae. Des Vryd. nae S. Greg. dach. Melis van Mynden aenspraecker, ende de scout, heemraden ende buerlude van der Ae, aenghesproken, syns ghebleven aenden rade van eene sluse etc., ligghende inden gherechte van der Ae, die Melis voorsz. toebehoren soude ende die buerlude voersz. die opghewonnen ende vermaect souden hebben buten will ende consente van Melis voersz.

Ondaften bedreven. Manend. nae S. Geerd. dach. Dirc Jansz. is der saken ghebleven aen den rade, van enighen ondaften, die opten heylighen leven bedreven soude hebben.

Slitinghe. Vrid. na S. Joris dach. Sleten scepen ende rade, dat Gisb. Splinter wedergeven sel joncfr. Jan in Schoutensteghe, die 2 pont, die sy optie kiste gheleit heeft, ende joncfr. Jan sel met hoir toentafel vanden sinen ende opten horen bliven, tot ghenen hinder Ghisberts voersz.

Wilkoer. Des Manend. nae S. Marcus d. Loych Bouman heeft hem verwilcoert in teghenwoordigheit 's raets, dat hi die vier merghen lants, op die scepen syde, opter weyde, dien van onser stat in hueren heeft, aen niemant brenghen noch verhuren sell sine jaren lang durende, dan bi onsen rade.

Om vrouwen bede wter vanghenisse laten. Des Woensd. nae Bonif. Peter Jansz. van Verler sel brenghen in handen ons cameraers alsulc ghelt, als hy enen armen man tot sinen huse ghestolen heeft, tot der tymeringhe des raets capelle in die Buerkerc, ende men sel hem anders gracie van sinen bruecke doen, ende om bede wille goeder vrouwen, wter vanghenisse vanden vleyshuse laten.

Een vrouwkyn in de craem vervaert. Des Vryd. na Odulphi. Sleten scepenen ende rade, dat jonghe Willam Proest gheven sel 't vrouwken, dat syn wyf in de craem vervaert heeft,

voor hoer loen 4½ Arn. gl., ende dat vrouken voersz. sal Willem Proests wyf wedergheven de tabbert, die sy hoer ghenomen had ende dit in 8 daghen nastcomende, alle daghen bi enen L.

Ondaften bedreven. Vryd. nae Martini. Sleten scepenen, rade ende oudermans, want Claes Boeyensz. vele onredelike woirde den poirters in die Tollensteghe poorte gegheven heeft, ende vele ondaften aldaer bedreven heeft, soe sel hi comen wter Buerkerck opten raethuse, als die raet sit, ende bidden den raet verghiffenisse ende wilcoren, gheen onstanthaftighe saken meer te doen, ende gheven der stat te beteringhe v^M steens.

Verlaetslusen. Dinsd. nae S. Mergriet. Belielden die rade, out ende nywe, dat men wtsetten sel x doyts opten merghen totten verlaetslusen inder Vechten, tot den restante, die thans syn.

Huis etc. in de Minrebroederstraat. Des Donred. na assumptionis Marie. Die raet, out ende nye, hebben belieft, dat Jan van Rynesse van Wulven over mach doen gheven mit den gherechte binnen onser stat, Dirc de Jonghe, die husinghe ende hofstede, die gheleghen is in die Mynrebroederstraet, soe Jan voorsz. denselven Dirc die voorsz. husinghe vercoft heeft.

Stats-timmerman. Eod. Scepen, rade ende oudermans hebben eendrachtelike ghegont ende ghegheven Evert Elisz. der stat tymerman te wesen, in allen schine als dat Lambert Elisz., syn brueder, den voorsz. dienst ghevoert ende ghehadt heeft.

Vicarie in de Buerkerk. Des Manend. nae Willebrordi. Heer Claes, vicarius inde Buerkerke, aenspraker, ende die joncfr. Keysersz. syn haer saken ghebleven aenden rade van gebr., die hi optie joncfr. Keysers heeft, vande vicarie, die Ger. de Keyser schuldich is te beleggen in die Buerkerc.

Wtsinnich. Die scepen, rade ende oudermans hebben wt vervolch Peters van Vosculen gheset van horen rade, alse Volkert van Baern ende Steven vander Horst tot mombers over joncfr. Alyt van Angheren, so si horer sinnen teser tyt byster is.

Huis te Lochorst. Des Manend. na Martini. Overdroeghen scepenen, rade ende oudermans, dat Bertelemeus van Lochorst sel doen bieden Jan Henrick Mourisz. wyff teghen hem voer onsen rade, ende si sel der sake bliven aen den rade, ghelyck Goert Dedel ende Otten Hasert gemachticht van Jan voorsz. heure man, de saken ghebleven waren, eer Jan Henricksz. voorsz. sterff, ende dit sal wesen ruerende vanden huse tot Lochorst.

Valsche eed gedaen. Des Manend. nae Mart. Sleten scepenen, rade ende oudermans, want Lysbet, Jan Ysbrantsz. wed. met horen zoen voir dat gerechte tot Abcoude ende voir die seven, enen quaden eet ghesworen hebben, van brieven, die hoer daer gheeyschet werden, die sy swoeren, dat si niet en hadden, noch en wisten, hoewael si die nochtans in hore bewaernisse hadden, soe sellen si onser stat d'een ter beteringe gheven x^M ende Jan van Alphen xv^M steens, ende Jan van Alphen ende Lysbet voorsz., die sellen gunstelic met malcanderen t'eten gaen, daer si t'eten horen.

Rynouw. verbranden. Des Vryd. na Elisab. Overdroeghen die rade, out ende nye, dat men dat huis tot Rynouwen terstont aensteken sel ende bernen dat met Jacobs Proesten bouhuis tot Vechten.

Stats timmerman. Des Vrid. na S. Kathar. dach. Scepen, rade ende oudermans hebben ghegheven ende ghegont mit dat meeste deel vanden lonen, Willam Evert Elisz. soon, dat stats tymerampt in allen schine, als syn vader dat te bewaren plach.

S. Anth. capelle. Woensd. na S. Lucye. Ja. Pot ende Bertelemeus van Nievelt syn gheset van des raets wegen totter scelen vander kerken S. Jacobs ende wyinge der capelle van S. Anthonis optie Vechten, dat die bruederschap vander capelle voersz. geen vervolch meer doen en sellen vander wyinge voersz., aen den vicarium of anders yemant, ter tyt toe die vanden rade voersz. die saken onsen rade opten huse weder aengebracht hebben.

Gang by S. Eloye gasth. Woensd. na Lucye. Die scepen, rade ende oudermans hebben ghegont den gasthuysmeesters van S. Loyen gast-

huise, dat sy die ganck besiden aen die voersz. gasthuse nu legt, verlegghen moghen voor dat gasthuis ende dat gasthuis voert lenghen byden twee vanden rade daertoe gheset, alse Dirc van Zulen ende Volkert van Baern.

1451.

Huis van Lochorst. Vryd. na xiii dach. Jan Henr. Moureysz. wyf was in der saken ghebleven aen den rade teghen Willam ende Bertelemeus van Lochorst, rurende van hoer aendeel vanden huse van Lochorst.

't Paradys. Woensd. na xiii d. Leggen in 't Paradys ende eten bier ende broet.

Capelle van S. Jacobs. Dinsd. na S. Pontiani. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Gherit Pauwels sone, om des wille hi Jan Jacobsz., den capellaen tot S. Jacobs, onschuldelike met sinen suster ghelt beteghen heeft, ghelyc dat bi onsen rade ter waerheit wtgheghaen is, onser stat ter beteringhe gheven sel van sinen bruecken l^M steens, ende sel wilcoeren etc.

Avedocht. Woensd. na S. Pont. Sleten scepenen, rade ende oudermans, dat Jan Jacob sone ende Peter Bontrock gunstelic met malcander te recht gaen sellen voer den scout ende scepenen vander stat, rurende vanden avedocht, die door Peters husinghe te lopen plecht, so Jan Jacobsz. voorsz. denselven Peter voorsz. daervan voer den rade besproken heeft.

voetnoot(*): Achter in 't boek op een bijzonder blad: ‘Johannes Kondighe, presbyter, kapellaen Seren. Illustrissimi Regis, van Denemarken, Zweden ende Norwegen, ende Lodewich Lyndenberch van Colen gheleide hebben opter Zuderzee, durende tot S. Jansdach te midsomer.’

Vorige Volgende