Geschenk. Bijdragen van Nederlandsche schrijvers en schrijfsters

[p. 156]

De put der vergetelheid.
Alie van Wijhe-Smeding

Er is een diepe put, een put van eeuwen-her.

Grijs en verweerd is hij en nochtans onverwoestbaar.

Elk jaar maakte hem dieper en holler.

Nu is hij een onpeilbare afgrond geworden, midden in een chaotisch-bonte samenleving.

En zijn naam is Vergetelheid.

Breed grenst de groene hof van de letterkunde aan die sinistere put. En men hoort in deze dicht-bevolkte hof, bij dag en bij nacht, plons na plons - dat zijn de vergeten boeken, die zwaar en licht afdrijven naar de grauwe put.

Plemp, plomp, rrtss....

Hoort U?

De uit-een gereten boeken zuchten zwaar.

Er komt, op een ondoorgrondelijke manier, een gedachte naar U toe, een zin, een klein fragment.... En gij bezint U en mompelt: ‘Van wie....?, van waar?, waarvoor?’

Maar Vergetelheid kàn nièt spreken.

Ik-zelf klopte zoo vaak tevergeefs bij haar aan.

Naar de Vergetelheid is ook mijn eerste boek afgedreven.

* _* *

En thans, mijne Heeren, vraagt U mij, hoe ik tot het schrijven van mijn eerste boek gekomen ben! Voorzeker een penibele vraag, mijne Heeren.

Ik zou U graag in alle nederigheid willen vragen - men vraagt zooiets alleen, als men heel, héel nederig is! - weet U nog iets van dit mijn eerste boek? Sterker, hebt U er

[p. 157]

ooit-of-te-immer het minste of geringste van gehoord? De titel bijvoorbeeld?

Nog sterker: ik voel er veel voor, om bij deze gelegenheid - in alle ernst - een prijsvraag uit te schrijven, een prijsvraag met.... bekroningen!

Zie, hiér is dezelve!

Wie van de lezers, de lezeressen, weet de titel nog van mijn eerste boek? Wie.... heeft het gelezen?

Ai, ik bid U, haal mijn boek s.v.p. uit de diepe put der vergetelheid!!

Degenen, die mij de titel en.... iets van de inhoud kunnen opgeven, zal ik in de een of andere.... serieuze vorm, een bewijs van mijn erkentelijkheid verstrekken. Mijn adres is: Alie van Wijhe-Smeding, Venediën 7, Purmerend.

Ja, werkelijk waar, het ìs mij èrnst!

* _* *

Tot het schrijven van mijn eerste boek ben ik gekomen door - de stilte.

Zeker, het was destijds dood-stil in mijn leven. Mijn leven was destijds ‘vel over been.’ En ik wou voor mijzelf en voor andere ‘magere’ levens iets schrijven, dat troost, warmte en bevrediging zou schenken.

De zon scheen, de zoele winden aaiden langs groene dreven en weidsche bloemenvelden - ìk schreef. De lente werd wakker, de zomer sliep in - ìk schreef.

Ik schreef over een goed oud visschertje, over zijn geloof, zijn gezin, ‘zijn’ zee. Zonen en dochteren moest hij hebben, en hij gewon dezelve.

Aan een van deze dochteren haperde echter iets! Zij werd - door een zeer dogmatische weegschaal - gewogen en ‘te licht’ bevonden, en zij dreef met troost, warmte en bevrediging, naar de put der vergetelheid toe!

* _* *

[p. 158]

‘Een voorliefde....?’

Ik heb de laatste tijd telkens een voorliefde voor mijn laatst-verschenen boek. Daar heb ik reden toe natuurlijk, en die reden wil ik U gaarne ‘ontvouwen’.

Er zijn in deze woelige tijden altijd een paar mijnheeren op de been, die er pleizier in hebben mijn papieren kinderen te molesteeren.

Nee, namen noem ik liever niet. Laten wij zeggen een zekere mijnheer Maurits X., dan denken wij niet aan iets bepaalds.

Voornoemde Maurits X. viel in een ‘recensie’ (in een bekend blad, laten wij zeggen in het A.H., dan hebben wij geen bepaalde krant op het oog), ook mijn voorlaatste kind aan, (misschien herinnert U zich nog iets van haar? ‘De Domineesvrouw van Blankenheim’), hij trachtte dit kind de haren uit te rukken, hij wou haar de oogen uitkrabben, daarbij bleek hij dermate vroom te zijn, dat hij de naam van God maar liever ongenoemd liet.

Dan is er nog een essay-mijnheer. Hij schreef een roman met zoo'n vreemde buitenlandsche titel, dat de man Siemen Otje het niet uit de bibliotheek durft halen! En Amerika heeft hij afgewezen, het staat gedrukt!, (ik heb het zelf gelezen in een boekje, waarin hij zijn minachting uitte over een dominé, wiens hemdroksmouwen bij ongeluk een eindje uit zijn jasmouwen staken, dat gaf zijn geloof een andere richting, toen nam hij afscheid van domineesland), voor Amerika is dat ook geen kleinigheid: het eene ongeluk volgt op het andere!, eerst is dat landje drooggelegd, en toen werd het afgewezen door een essay-mijnheer. Deze essay-mijnheer viel óok op dat kind van mij aan, en hij glom daarbij van wreed genoegen en hij smakte al bij voorbaat.

Maar ik waakte voor mijn kind!

Ik heb het een zilveren harnas aangetrokken. Het harnas van wijlen St. Jeanne d'Arc: ‘Dieu premier servi!’ En zij is veilig door de aanslag van deze bijterige essayist heengekomen.

[p. 159]

Nu gaat mijn voorliefde weer uit naar Harlekijntje, mijn laatst verschenen boek.

Ik schreef het op verzoek van een Moeder, en het is ook vóor alles, een boek voor Moeders. En het ‘Harlekijntje’ op de bandomslag is werkelijk het portret van het jongetje uit Clauberg-Terzande, en Clauberg-Terzande is werkelijk een stukje Nieuwveen.

Harlekijntje is mijn doode - pas-geboren vriendje, mijn vriendje die zoo'n moedige kleine kerel, zoo'n held is, held zonder film-glorie, held zonder film-sentimentaliteit.

Toen ‘Harlekijntje’.... de wereld zou ingaan, zei een man van de krant - niet de krantbezorger: ‘Zet Uw paraplu al-vast maar op, er zal wel weer een buitje loskomen, ik zie al een paar kleine donderkoppen.’

Welnu, ik sta paraat!

* _* *

‘Liefhebberijen....?!’

Ik heb gezocht en weer gezocht, ik heb alle laden en vakjes en kastplanken onderst-boven gehaald - en niets gevonden. Daar ben ik werkelijk verlegen mee. Wat zullen de kleine donderkopjes daar om grinniken!

* _* *

‘Toekomstplannen?’

Ik zal gráag schrijven zoo lang ik kan, en ik wil heel graag zoo lang ik leef de vrouw van mijn man zijn. Niets bijzonder.... Integendeel!

* _* *

Hoe ik over deze moderne tijd denk?

Wel, mijne Heeren, is er nog iets anders in onze moderne tijd dan.... malaise?

Malaise in de godsdienst, in de liefde-over-het-algemeen.

[p. 160]

(U moet er eens op letten: liefde schrijft men tegenwoordig tusschen aanhalingsteekens!) Malaise in de harten en in het geld! Ik bezit éen effect, zegge éen, dat stond op 900 en is gedaald op 67.

En denk nu niet, dat dit een zachte wenk is, geacht publiek, om bij U in het beklag te komen, om mijn werk naar voren te brengen, om door U gekocht te worden. Absoluut niet.

Maar, natuurlijk zal ik het prettig vinden als U er voor zorgt dat Harlekijntje spoedig een tweede druk beleeft!

Bibliographisch overzicht van mijn voornaamste werk.

1.	Het ongenoemde boek, in het jaar onzes Heeren 1917.
2.	Menschen uit 'n stil stadje, 1918/'19. Een roman, die bij nader inzien geen roman was.
3.	Sterke Webben, 1920/'21. Een Calvinistische roman over Enkhuizen, waarvan nog vijf Kilo ongedrukte copie op mijn zolder ligt. Ik heb zoo'n stille hoop, dat dit later in een museum in een nette vitrine komt.
4.	Achter het anker, 1922/'23. Een roman van schippersleven die de heeren recensenten om het zeerst prezen, maar die slechts door weinig menschen gekocht werd.
5.	Het wazige land, 1924. Een boek, waar ‘brave’ mijnheeren en steil gejuffrouwte in het stille stadje Enkhuizen de neus voor optrokken en dat aldaar mijn goeie naam aantastte: een roman over een ongehuwde moeder, een onnet onderwerp.
6.	Duivelsnaaigaren, 1925. Biecht van een vrouw, wier leven ‘vel over been’ was.
7.	Het Prinsesje van het groene Eiland, 1926. Een tooneelstuk hetwelk mij bijna een vechtpartij bezorgde met een manhaftige Markervrouw, die Engelsch spreekt, zich poedert, de literatuur bijhoudt, en die veel te veel naar haar zin, op het Prinsesje lijkt.
8.	De Zondaar, 1923-'27. Een boek, waarvan ik onderstellen mag, dat het nog niet in de put der vergetelheid is.

[p. 161]

9.	Tijne van Hilletje, 1927-'28. Hetwelk genade vond in elk's oogen.
10.	De Ontmoetingen van Rieuwertje Brand, 1928/'29. Mijn eerste boek geschreven in de grijze Nieuwveensche Pastorie, en dat derhalve door velen te vroom gevonden werd.
11.	De Domineesvrouw van Blankenheim, 1929/'30. Het boek dat mij het dichtst aan het hart ligt.
12.	Grillige Schaduwen, 1930. Enkhuizer Spookgeschiedenissen.
13.	In de Witte Stilte, 1930. Twee Overijselsche Kerstvertellingen.
14.	Harlekijntje, 1931. Het boek over een jongetje, dat in niets op Jackie Coogan leek, en toch een held was.