Geschenk. Bijdragen van Nederlandsche schrijvers en schrijfsters

[p. 23]

In de perikelen
Cor Bruijn

Een jaar of tien geleden had iemand, die een tamelijk groot karwei voor ons uitvoerde, de gewoonte om zoo nu en dan op me toe te komen en het door hem gewenschte gesprek te beginnen met het voorstel: ‘Meneer, laten we nou es eerlijk wezen....’ Ik moest nooit méér op m'n hoede zijn dan in de discussie die dan volgde. Laat mìj nu ook eens eerlijk wezen; wil ù daarbij op Uw hoede zijn, het zij aan U, maar ik geloof niet, dat het noodig is. Ten eerste niet, omdat ik het eerlijk meen, en ten tweede niet, omdat er zoo heel weinig voor U op het spel staat.

Ik meen het eerlijk. Dus: Ik zit met die vragen van onze Commissie van Redactie in de perikelen.

Er staat voor U zoo heel weinig op het spel. Kan het U bijv. heel veel schelen, hoe ik tot het schrijven van mijn eerste boek kwam? U weet niet eens wat mijn eerste boek is, wil ik wedden. En eerlijk gezegd: ik weet het zelf ook niet.

Neen, want wat is nu eigenlijk een boek? De Commissie denkt daar blijkbaar heel gemakkelijk over. Ik heb in mijn jeugdige overmoed mij wel eens aan het schrijven van een brochure bezondigd, wel van meer dan één zelfs. Is een brochure een boek? Een brochure is een vlugschrift, zegt Van Dale, een geschrift van kleine omvang. Een boek is wel een geschrift, maar is een geschrift ook een boek. Is een geschrift van kleine omvang een boek? En is het dit ook naar de meening van de Commissie van Redactie? - Is een boek een boek, als het alleen maar in een tijdschrift werd opgenomen? Ik heb eens een heel verhaal over de eerste levensjaren van ons oudste dochtertje in ‘Het Kind’ geschreven. Als dat apart was uitgegeven, zou het dan een boek zijn, en is het er nu geen een? Zou Warhold

[p. 24]

van Adriaan van Oordt geen boek geweest zijn, als het alleen maar in ‘De Twintigste Eeuw’ verschenen was en zou hij er dan in deze bundel ook niet over hebben kunnen schrijven?

U ziet de perikelen zijn er, en ik zit erin.

Ik heb eenige tooneelspelen voor kinderen geschreven en een paar voor groote menschen. Zijn de in druk verschenene wèl boeken, en die ik alleen maar in manuscript heb niet? Of zijn ze het geen van alle? Kàn iets dat voor kinderen geschreven werd überhaupt wel een boek zijn?

Nu begint hij te zaniken, zult U misschien denken. Nee, toch niet, want zegt U nu zelf: het schrijven van een boek is toch zeker lang niet het werk van Jan en Alleman, en schrijft Jan en Alleman tegenwoordig geen kinderboeken, zoodat de algemeen verbreide meening, dat kinderboeken niet tot de belletrie behooren, waarlijk niet zoo onbegrijpelijk is?

Zoo zou ik dan tot de conclusie kunnen komen, dat ‘Muziekmeester Adriaan’, mijn laatste boek, - tenminste het laatste dat op dit oogenblik, eind November 1931, verschenen is - dus eigenlijk mijn eerste is; waarmee dan de waarheid van het Bijbelwoord, dat vele laatsten de eersten zullen zijn, weer eens te meer zou zijn gebleken.

Moet ik dan van dit boek vertellen, hoe ik tot het schrijven ervan kwam? Of moet ik U misschien vertellen, hoe de ‘Keteltjes’, hoe ‘Michel de Strooper’ ontstonden, of hoe ik er toe kwam om over die eeuwige optimist ‘Teun Dammers’ te schrijven? Is dat geen uilen naar Athene dragen? Mag ik dan niet hopen, dat zij, die mijn boeken lazen, hebben ervaren, dat ik, die tusschen het gewone volk ben geboren en getogen, aan dit gewone volk gebonden ben met al m'n vezelen, dat ik het liefst onderduik in de golven van zijn geest? In die van het volk in z'n zorg en strijd, in z'n schijnbare ruwheid, z'n sentimentaliteit, z'n kostelijke humor en z'n levensdurf? Wat moet ik daar nog meer van zeggen? Hoe moet ik dat nog anders vertellen dan op mijn manier, d.w.z. door verhalen en vertellingen voor kinderen en groote menschen?

[p. 25]

Wilt U misschien weten, of Keteltje werkelijk bestaan heeft, en z'n eerste huis, de ‘Lorzie’, zooals mij door m'n vrienden de Zaankanters zoo dikwijls gevraagd wordt? Welnu, dan, ja, de Lorzie heeft werkelijk bestaan. Op de plek, waar eens dit tehuis voor dakloozen zich bevond, staan nu vier nette burgerhuisjes, en spiegelen hun gevels in het water van de altijd wisselende en in haar wisseling altijd mooie Zaan. En Keteltje, waarde Zaansche en andere vrienden, is overal te vinden waar het onstuimig opwaarts strevende leven klopt in de harten van de jongens uit ons volk. Keteltje is overal, overal, m'n vrinden.

't Is maar of ge 'm wel, of dat ge 'm niet kunt vinden. Zoo heb ik de eerste vraag maar schraaltjes beantwoord. Zou het met de overige vier beter kunnen gaan? Ik vrees, ik vrees.

Want ik hèb geen voorliefde voor een van mijn boeken. Die ik het liefste heb, dat zijn de nog ongeborene.

En mijn liefhebberijen? Ik ben schoolmeester en het is een liefhebberij van Onze lieve Heer om alle dag weer aan, en alle jaren door, de kinderen langs mij te laten gaan in al hun schakeeringen, een bonte rij, en toch zoo eender, want altijd wekkend tot leven en laten leven. Ik ben schoolmeester en, moet ik er een liefhebberij op na houden, wel laat het dan m'n schrijverij zijn. Of interesseert het u, dat U mij 's Zondags op de tribune in het sportpark kunt vinden, als onze voetbalclub ‘Het Gooi’ speelt? Dat U mij daar kunt vinden, zuchtend bij een mistrap van onze backs, genoeglijk grijnzend bij een mooie pass naar of van de voorhoede. Ik zal U niet vertellen, wat ik doe als er een ‘zit’ bij de tegenpartij. Maar het lijkt veel op wat U in zoo'n geval in Uw sportpark doet. Moet ik U misschien ook nog van m'n schaakpartijtjes vertellen, eenmaal in de maand, of van m'n prestaties in tafeltennis? Is dat laatste geen sport? Te kinderachtig? Nou, dan moet U het maar eens probeeren op een tafel van de voorgeschreven afmetingen. Dan zult U wel anders gaan praten.

Toekomstplannen heb ik niet. Dus daar kan ik ook al niet veel van vertellen. Ik heb alleen maar plannen. Maar

[p. 26]

daar zeg ik niets over. U weet, sportlui zijn bijgeloovig, en ik vind altijd, dat er van de plannen, waar je met anderen over praat zonder dat dit noodig is, het minste terecht komt. De deur blijft dus gesloten en de grendel erop, ook als de wolf z'n witte poot laat zien.

En de moderne tijd? Daar denk ik niet alleen over, die onderga ik. En alle dagen schrijnt het in me, dat wij met al onze hulpmiddelen, met al onze wetenschap, met al onze energie en al ons geloof ons zelf zoo in de modder gewerkt hebben, en daar leeft alle dagen weeraan de hoop op, dat het ons toch ééns gelukken moge ons samenleven zoo in te richten, over de hééle aarde, dat de zegen, die verborgen ligt in onze hulpmiddelen, in onze wetenschap, in onze energie en ons geloof, ook werkelijk ons deel zal worden. Er zal dan nog zorg en strijd genoeg over blijven, dat we niet behoeven te verworden tot sybarieten.

Kinderboeken:

Langs den Waterkant

Keteltje in de Lorzie

Keteltje in het Veerhuis

Keteltje's Thuisvaart

Rinke Luit, de vroolijke Veerman

Boeken voor de rijpere jeugd:

Het vonkende Vuur.

Michel de Strooper

Teun Dammers, de boer van ‘Landzicht’

Roman:

Muziekmeester Adriaan

Schoolboeken:

Langs opwaartsche Wegen, 4 dln. (nieuwere geschiedenismethode, geschreven in samenwerking met N. Tj. Swierstra)

Uit het Sagenland, 3 dln. (geschreven in samenwerking met N. van Hichtum)

Verder brochures, essays enz. over opvoeding en onderwijs.

[p. *3]

Kees van Bruggen

[p. *4]

Cor Bruyn

[p. *5]

H.G. Cannegieter

[p. *6]

Antoon Coolen