Logo DBNL
Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc (1938)

Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc

(1938)– Dirc van Delf–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Dat .XXXVIII. capittel vanden sevenden sacramenten der heiligher kercken, als van-[133d] den olye, daermen die siecken mede salft ende vanden commendacien, diemen den doden nae doet. Hoe die priester den siecken sal vermanen ende overlesen6. Ende wat waerdicheit ende salicheit. Ende vanden bosen gheest hoe hi verschijnt.

99-2339-34Die salichmaker Gods onse heer Ihesus die sijn volc salich 10 maken can van horen sonden, hiet oec Cristus, dat beduut een 11 die gesalft is. Ende als hem moghen verbliden die sondaren, 12 want ghecomen is Ihesus, so moghen hem oec verbliden die sie-13cken ende crancken, want ghecomen is Cristus, die die salf 14 sijnre ghenaden ende alle dat ontfermenisse op alle sieke sielen 15 laet drupen ende vlieten vanden hoofden totten voeten, dat is 16 16vander godheit doir die menscheit, an welken beiden naturen 17 God onse heer Ihesus Cristus, als David seit, ghesalft is.

18Die historie der bibilen wiset, dat die coninc David tot drien 19 19tiden, in drien steden, om drie saken wille wert gesalft. Eerst-20warf in sijns vaders huus in een teiken, datten God vercoren 21 hadde totten toecomenden rike van Ysrahel. Ende dese salf 22 ontfaen wi inder dopen, daer ons God verkiest ewelic mit hem 23 23te regnieren. Anderwerf wert David ghesalft in Ebron op dat 24 hertichdom van Iuda, opdat hi [134a] die Gods striden ende 25 des lants oorloch voeren soude, want uuten gheslachten waren 26 die vroemste ridders van Ysrahel geboren. Ende dese salf ont-27faen wi inder vorminghe, want wi dan uutgheset werden Gods 28 28ridderen te28 wesen, teghen die sonden te striden. Derdewerf

29 wert hi ghesalft, doe hi weder quam int lant, daer hi van sinen 30 soon verdreven wert ende was ende quam over die Iordaen, 31 opdat hi daer in rusten ende vreden over dat volck mochte 32 regneren. Ende die salf ontfaen wi in onsen lesten daghe, 33 want wi dan onse gheest in Gods handen bevelen in vreden 34 mit hem ewelic te leven.

3535-40Dit sacrament des heilighen olijs sal die priester op veel 36 steden des menschen salven mit sonderlinghe woorden van ghe-37beden, die daer toe sijn ghestichtet, als an sinen oghen, oren, 38 an sijnre nosen, an sijnre borsten, ende segghen: God die 39 moet di vergheven allent datstu ghesondicht hebste mit de-40sen leden; vrede moet mitti wesen. Ende daer na spreect hi 41 41-46dese oracie: Di ghebenedie die41 hant des Vaders, di helpe die 42 cracht des Soons, di heilighe die guetheit des heilighen 43 Gheests, dijn siel ende dijn lijf behouden ende behoeden die 44 heilige Drievoudicheit. Die ghebenedide Godheit verluchte 45 dijn sinnen, versuete dijn ghemoet [134b] ende vermeerre in 46 di die ghenade ende behoede di van allen quaden. Amen.

4747-79Dit is die exhortagie ende aenspraeck, die die priester den

48 siecken doet in sijnre noet. Anselmus seit, dat die visitierre des 49 siecken mensche sal hem in sijn leste dage aldusdanige woor-50den te voren legghen: Bistu blide daer om, dattu een kersten 51 mensche biste ende dattu in den kersten ghelove salste sterven 52 ende gheloefstu dattu anders verloren soudste bliven? Die 53 siecke seit: ia. Voort, hoopstu, dat di God om dijn best wil 54 van deser werelt wil nemen? Die siecke seit: ia. Voort, wilstu 55 gaerne den liefsten wil Gods ghenoecht wesen55 ende dinen wil 56 sinen behaghen ghelijc maken? Die sieck seit: ia. Voort, geeft-57stu die sculdich dattu dijn ewen ende beloften niet ghehouden 58 en hebste, als een guet kersten mensche sculdich is te doen? 59 Die siecke seit: Ic geve mi sculdich. Voirt, waer dat sake, dat 60 di God tijt te leven gave, du woudeste di gaerne van dinen son-61den beteren? Die siecke seyt: dat is waer. Voort, gheloefstu 62 dat onse heer Ihesus Cristus om dinen wil ghestorven is ende 63 mit sinen dode di vander verdoemenisse verlost hevet? Die 64 siecke seit: Ic ghelovet. So seit die priester: Ghelove daer 65 om sterckelijc ende dijn ghelove sal di behouden. [134c] Ende 66 van dien en laet di niet of brenghen; sette dijn ghetrouwen 67 inden Heer en beveel hem alle dijn saken. Hi sal di behoeden, 68 die niet en verlaet alle die gheen, die in hem hoepe draghen. 69 Die siecke seit: och heer, ic bin so seer voor mijn sonden ver-70vaert. Die priester seit: dunct di, dat God op di toornich si, 71 so segghe: Heer, die gheduldicheit, die du hads onder dine 72 passie ende die noot dijns gecruusten doots, sette ic tusschen 73 mi ende dijn toorn. Voort, is dat hi mit sinen gherechtighen 74 oordel di wil verdoemen, so segghe: Heer, dat vonnis van 75 dinen heiligen dode sette ic tusschen di ende mijn sonden. 76 Voort, is dat di dunct die helle open wesen, so segghe: Heer, 77 dijn siel, die du bevales in dijns Vaders handen, moet mi be-78schermen ende al dijn leven, dijn leer, dijn wercken, daer du 79 den Vader mede behaechdes, moet mi te baten comen. Amen.

80Dit is die collect ende orisoen, dat dan die priester over die 81 81-85siecken sal doen: Almachtich Heer, ewich God, die nymmer-82meer sonder troost en verlates die in di ghetrouwen, wes ghe-83nadich dijns creaturen, die du selves hebs ghewrocht ende nu 84 van desen leven in waren belien dijns heilighen name wil ver-

tekstkritische noten

8585-95sceiden. Al heeft hi teghen di van crancheden ghesondicht, hi 86 en heeft doch dijns heilighen names niet missaect, ende daer-87om so doch hem onder den ghe-[134d]tal dijnre heilighen ende 88 laten daermede vergaderen dinen gebenediden name ewelic te 89 loven. Nu moet hem bistaen die enghel des testaments, Mi-90chiel ende sijn ghesellen, ende van allen duusteren vianden 91 vryen ende beschermen, opdat hi van hoorre boesheit niet en 92 werde bedroeft, mer van die weldaet dijnre goedertierenheit 93 verbliden ende mit groter vroechden moghen segghen: dat 94 strick is ghebroken ende wi sijn verlost, die naem Gods si ghe-95benedyt. Amen.

9696-124Dit sijn die becoringe, die die mensche lijt in sinen lesten 97 eynde. Eerstwerf als die siecke menschen aderen beghinnen te 98 dorren, sijn herte te droghen, sijn zenen te crympen ende die 99 dorst hem bestaet, want dat bloet beghint te rinnen99 ende die 100 gheest opwaert te dringhen ende sijn adem te corten, so open-101baert hem onsen ouden viant, die bose gheest ende in een ghe-102like van eens groten artisten ende philosoeph meyster der na-103turen. Mit dusent consten hi bestaet den mensche te bewisen, 104 dat hi moet als een beest sterven, want die mensche ghien 105 ontsterflike siel en soude hebben; wie dair na sijnre doot uuter 106 hellen of uut hemelrijc waer weder comen, die mochte seg-107ghen, hoe dattet daer mocht ghestelt wesen. Die werelt, seit 108 hi, hevet ewelic ghestaen ende die en sal nymmermeer ver-109gaen, [135a] dat vleisch en sal niet weder verrisen, noch 110 <God> en sal ten oordel comen. Dair toecoemt des men-111schen enghel, die hem nymmermeer en verlatet, ende overmits

tekstkritische noten

112 den geest Gods spreect aldus in sijnre sielen: Dese viant wil di 113 in onghelove brenghen mit valschen reden. Al sijn si boven 114 mijn verstaen, ic wil nochtan mijn ghelove houden, dat mijn 115 siel is na Gods beelde ghescapen ende mit Gode ewelic sal 116 leven. Mijn vleisch sal inder aerden vallen, daert uut is ghe-117117comen ende ten ionxsten daghen sal ic weder opstaen mit lijf, 118 mit siel ende van Gode loen van minen wercken ontfaen. Die 119 werelt sal vergaen ende hemelrike mit vruechden ende die 120 helle mit pinen sullen ewelic bliven. Hier en wil ic mi niet 121 an laten twivelen. Ende dan sal hi dit endelveers121 spreken: 122 122Heer du hebste mijn banden ghebroken, ic sal di sacrificie-123ren een hostie des loofs ende ic sal die naem des Heren an-124roepen.

125Daer-na, als die doot den mensche naerre an coemt ende 126 hem die leden besterven ende die siel haer opwaert verheft in-127der borsten, datsi int overste clymt ende begheert hulp ende 128 troost, wantsi overmits natuerlike enicheit mitten lichaem 129 harde node van hem sceydet, in welken litteiken beghint dan 130 die mensche in sijnre borsten te arbeiden ende seer te stenen 131 ende die oghen te duy-[135b]steren ende te breken, dan soe 132 verschijnt hem die bose gheest als een weldich coninc mit eenre 133 spannender cronen ende mit een septrum in sijnre hant, verhe-134ven op enen setelthroen ende beghint den mensche al sijn 135 sonden voer te legghen ende wil hem in mistroest brenghen. 136 Want hi bewijst, dat des menschen sonden soe veel sijn, soe 137 swaer sijn ende soe groot ende lelic, dat hem God sijnre niet en 138 mach, noch en wil ontfermen, want hi so rechtveerdich ende so 139 gruwelic wreet139 is, dat hem ghien ghenade en sal gheschien. 140 Voert dat hi des bosen gheests wille alle sijn leven lanc heeft 141 ghevolcht, sijn becoringhe ghedaen; ende dat hi niet so quaet 142 en is, alsmen van hem seit; dat die werlt sijn is; ende dat alle 143 menschen troost an hem soecken sullen. Daer toecoomt des 144 menschen enghel, dien nymmermeer en verlatet ende overmits 145 den heilighen Gheest spreect hi aldus in der sielen: Dese viant

tekstkritische noten

146 wil di in mistroost brenghen mit loghen ende verraet; al146 is 147 valsch sijn ghedroch, want God is gerechtich ende guedertie-148ren. Dat bewijst wel menich sondaer, die ghenade van hem 149 heeft vercreghen. Al hebstu ghedaen, dair di God om soude 150 verdoemen, God en heeft niet verloren150, dair hi di mede sal be-151houden. Groter is sijn ontfermherticheit dan dat quaet al 152 dijnre sonden. Sijn ghecruuste passie, alle der martelaren 153 bloet, alle der heilighen [135c] weldaet153 sal di te hulpe co-154men. Die bose gheest is hovaerdich ende al sijn loft is bedrie-155155ghen. Dan sal die mensche dit endelvaers spreken: Heer, ver-156lucht mijn oghen, dat ic nymmermeer en slaep inden doot, op-157dat tot ghien tiden mijn vianden moghen spreken: Ic hebben 158 teghen hem verwonnen.

159Daer-na, als die doot der herten an gaet ende die siel wert 160 verdreven, datsi inden halse staet ende over die brugghe der 161 tonghen sal vanden lichaem sceiden, soe vertoent hem die bose 162 gheest recht als een god, sittende in enen rayen schinende 163 wolke, ende wil den mensche weder in onghelove brenghen 164 ende brengt hem aen, hoe dat onse heer Ihesus Cristus ghien 165 waer God en is, want God en heeft ghien lichaem, God en 166 mach niet sterven, God is alle tijt inden hemel gebleven. Wat 167 is dijn ghelove? Waenstu, dat God die mensch heeft verlost? 168 Dat evangelium en willen noch heiden, noch ioden ontfan-169ghen. Waenstu alleen behouden bliven? Ghelove in mi ende 170 ic sal di behouden ende brenghen di, daer dine ouders sijn, 171 vrienden ende maghen. Daer toecoemt des menschen enghel, 172 die en nymmermeer en verlaet, ende overmits den heilighen 173 Gheest spreket hi inder sielen aldus: Dese viant wil di in on-174ghelove brenghen, want hi wel weet, dat buten den wech des 175 gheloven gheen pat en gaet ten he-[135d]mel, ghien stede en 176 176is der genaden, ghien loen en is der verdienten ende dat die 177 gheen, die niet en gheloeft, al reed veroordelt is. Nu belye, dat 178 God is mensche gheworden, pijn ende doot om dinen wil heeft 179 gheleden, Jhesus Cristus, dat hi salichmaker der werlt is, die 180 vander doot is verresen ende nu sittet ter rechter hant des 181 Vaders inder glorien. An hem sette dinen troost, hoep ende

tekstkritische noten

182 toeverlaet, die in al dinen node di te hulpe staet. Ten is niet 183 redelick, dat die ewighe glorie Gods hem verschijnt in deser 184 tijt vol iammers, ende daer-om en ghetrouwe niement dan den 185 lieven God Ihesu Cristo. Ende ten si, dat hi hem inden cruce 186 openbaer, so en ghelove niements pompen186 ende roemen van 187 eren. Want dijn God, doe hi geboren wert, was in doeckel-188kijns ghewonden, hi stont naect inden cruce, die oec mit enen 189 rock op aertrike plach te wanderen.

190190-207Dan als die bose gheest siet, dat hi anden mensche heeft 191 min dan niet, so vliet hi smadelic van daen ende seit in 192 scampe191: Dese mensche is mit mi ghelijc geworden. Ende 193 afterdien dat die siel heeft verwonnen, so openbaert hem onse 194 heer Ihesus inden cruce mit uutghespannen armen ende ghe-195recte leden den mensche te ontfanghen. Ende so bekent hi, 196 dat al dat hi heeft ghesien, was droch ende becoringhe ende 197 [136a] wouden vander waerheit ende ghelove brenghen197, ende 198 weet nu wel, dat hi ter werelt nymmermeer weder keren en sal 199 199ende spreect dit endelveers: Heer in dinen handen beveel ic 200 minen gheest, wanttu hebste mi verlost, God der wairheit, 201 recht of hi segghen woude: Ic bevele mi den handen, die ic nu 202 sie inden cruce ghespannen ende ic beveel mi den gheest, die 203 den Vader voir alle gheesten te onderpande was gheset. Ic be-204veel mi der ghebenedider passien doer welc dat ic bin vanden 205 sonden verlost. Ende ic beveel mi alleen den God der waer-206heit, die van mi verdreeft hevet alle die bedrieghende 207 valscheit.

208Dit is die commendacie ende bevelinghe diemen der verscei-209209-217dender sielen sal na lesen: Trec ende vaer, du kersten siel, in-

210den haem des almachtighen Vaders, die di heeft ghescapen210, 211 inden naem des eengeboren Gods Soon ende der ewigher wijs-212heit die di heeft verlost, inden name des heilighen Gheests 213 ende der guetheit Gods, die di heeft gheheilicht, inden name 214 der neghen choren der enghelen, die di hebben behoet, in die 215 naem alder heilighen die voir di hebben ghebeden, in dat loen 216 alder gueder wercken, daer du mede salte an deilen dat rijc 217 des ewichs levens. Amen.

218Dese oracien ende collecten [136b] salmen lesen op die 219 219-233knyen ende segghen aldus: Almachtige God ontfanct dese siel 220 in dinen handen, daer duse mede hebste ghescapen, omhelse 221 mit dinen armen, daer duse inden cruce mede hebs verlost, 222 ontfancse in dijnre borsten, die di mit enen speer wert op ghe-223broken, ende beschermse van allen bosen gheesten ende pijn 224 der hellen ende van allen quaden, dat haer mach opcomen224, 225 alstu beschermste Helyam ende Enoch vanden doot diemen 226 hem dreichden an te doen, ende alstu beschermste Moysen van 227 Pharaonis handen, ende Ysaac vanden zwaerde, Daniel van-228den leeuwen, Abraham ende Loth van Sodoman, Susannam 229 vanden valschen rechters, David van Sauls handen, die drie kin-230deren vanden gloyenden oven, Petrum van Herodes recht, Pau-231lum vander zee, Ceciliam vanden vuer, Agneten vander onrei-232nicheit, op-datsi doer alle horen noden ende anxt der verdoe-233menisse moet comen an dat rijc des ewichs levens. Amen.


Vorige Volgende