Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc
(1937)– Dirc van Delf–
Auteursrecht onbekend|
Regelnummers proza verbergen
| |
Dat. LIII. capittel is van dat Cristus toech inden tempel ende werp daer uut die coften ende vercoften ende wat doe gesciede op die tijt.5Ga naar margenoot5-24Doe onse lieve Heer Ihesus opten palmendach tot Iherusalem 6 binnen was, ghinc hi inden tempel ende makede enen ghees-7sel van strengenGa naar voetnoot7 ende werpt uut alle die vercoften ende coften 8 scape ende ossen, ende keerde omme die tafele der wisselaren 9 ende die stolen der gheenre, die de duven vercoften, ende seide 10 tot hem: Haelt dese dingen van heen, want daer staet gescre-11ven: Mijn huus is een huus der bedinge ende ghi hebt daer 12 of ghemaect een spelunck off een cuul der moerdenaren. Ende 13 hi en liet niet een onghewijt vat doer den tempel draghen. 14 Doe dit die vorste, die paepscap ende die pharizeen sagen, dat 15 wonder dat hi dede, ende hoorden die kinder roepen inden 16 tempel: O, heil ende eer si Davids soon, di si vrede en glorie, 17 make ons salich inden overstenGa naar voetnoot17, doe spraken si tot hem ende 18 seiden: Hoorste wat dese seggen; verbiedet hem. Doe ant- | |
[pagina 416]
| |
19woorde hem Cristus: Ick [95d] hoort ymmer; zwegen si, 20 die stenen soudent roepen. Ende het gesciede in sijnre pas-21sien, doe die kinderen niet en dorsten spreken. Ende heb ghi 22 nye gelesen: Uut den monde der kinderen hebstu, Heer, lof 23 gevolmaectGa naar voetnoot23. Ende hi lietse bliven ende ghinc van hem uut tot 24 Bethanien, daer hise leerde vanden rike Gods. 25Die lerars inder heiligher scrift disputieren op dit capittel 26 veel suverliker questien, die si vraghen. Die eerste questi is, 27 waer om dat onse heer Ihesus also dicke, als hi tot Iherusalem 28 quam, alre eerst die tempel Gods versocht ende vande? Die 29 eerste reden was nader letter. Want dit huus hadde Salomon 30 getymmert mit sijns vaders rade DavidsGa naar voetnoot30 ende God haddet ghe-31wyet. Daer-in soe stont die lucerna Gods, Sancta sanctorum, 32 die arck des testaments, daer was Moyses rode, die stenen tafel 33 mitten tien geboden Gods, die gulden emmer, daer dat hemel-34sche broet in was, die boeke der ewen ende veel ander heilich-35doems; daer men God sonderlinge plach aen te bidden, die 36 ewe te beduden. Alle menschen wouden die steden versoeken. 37 Hier-om woude onse heer Ihesus der ewen ende der ghemeen-38heit ymmer gelijc maken, want naden sinnen so maecter dese 39 Ga naar margenoot39-49voorseide woorde daer toe grote sakeGa naar voetnoot37. Die ander reden is na-40den gelove. Cristus onse heer belyede tot veel tiden ende ste-41den, dat hi van Gode gesent was ende uut den Vader gecomen, 42 des hi sijn wercke ende ge-[96a]hieteGa naar voetnoot42 woude volbrenghen. Nu | |
[pagina 417]
| |
43 hadde God dit huus vercoren, als hi self seide in Paralipomeon 44 Ga naar margenoot44-47.vio. cao: Ic heb dit huus vercoren, dese stede geheilicht, op-45dat mijn naem daer ewelick si ende dat mijn ogen ende mijn 46 herte daer blive wonen ten ewigen dagen ende dijn oren openenGa naar voetnoot46 47 alle den ghenen, die mi daer aenbeden. Nu wast ymmer bil-48lick van enen gueden kinde, <die ymmer sijns vaders wille 49 alle tijt woude volbrengen>, dat hij voer alle dinck ver-50Ga naar margenoot50-58sochte sijns vaders huus. Die derde reden is nader duecht. 51 Daer-om so ghinck Ihesus, als hi te Iherusalem quam eerst 52 inden tempel, ons te gheven een forme gheestelics levensGa naar voetnoot52: 53 Waer dat wi ghingen of quamen, <dat wi> alre eerst Gods 54 huus ende dat bedehuus versochtenGa naar voetnoot54, ons voer alle werck Gode 55 te bevelen mit gebede, op-dat hi ons vordereGa naar voetnoot55 in alle onse 56 geschefteGa naar voetnoot56 ende bootscappen. Want hi seit: Soect eerste dat 57 rike Gods ende sijn rechtveerdicheit ende alle dese dingen 58 sellen iu toe-geworpen werden. 59Ga naar margenoot59-67Die ander questi is: Hoe dat die vorste des tempels doghe-60den, dat een arm man soe grote confuus ende scade dedeGa naar voetnoot60? Die | |
[pagina 418]
| |
61 eerste reden is nader letter, als Iheronimus seyt, dat van sijn 62 aenghesichte ghinc so wonderliken rayen-blinckGa naar voetnoot62, die se so seer 63 versloechGa naar voetnoot63, datsi hem niet aensien en mochten, noch wederspre-64ken. Ende dat was figuriert int oude testament bi Moysen den 65 propheet; doe hi bi Gode gheweest hadde, scenen sulke rayen 66 uut sinen ogen, of hi hoornen hadde, datsi en [96b] niet aen-67Ga naar margenoot67-74sien mochten, hi en moste hem mit enen doeke decken. Die 68 ander reden is naden gelove. Want onse Heer nam groten 69 aernst op voer sijns Vaders eer te breden ende syn huus, dat hi 70 scheen mistroostelikeGa naar voetnoot70 te doen, of hi sijns levens niet en achte-71de. Want daer staet van hem gescreven: Die aernste minne-72gheerGa naar voetnoot71 dijns huus heeft mi ghegheten. Dat en bekenden die 73 iongeren doe niet, mer doe hi glorificiert was, bedachten sijt 74 alre eerst. Die derde reden is nader duecht. Hi woude ons 75 een exempel gheven voor die eer Gods ende die waerheit vro-76meliken te staenGa naar voetnoot75 ende die te bescermen ende iegen dat ons 77 Ga naar margenoot77selven cleyn te maken ende achten. Als Salomon seit: Siel-78togeGa naar voetnoot77 voer die rechtveerdicheit end voer dijn ziel oorloge 79 went totten doode. 80Ga naar margenoot80-92Die derde questi is, waer om dat onse heer Ihesus den pries- | |
[pagina 419]
| |
81teren dese scade dede ende aldus verdreef die den oerbaer mit 82 comenscap scafteGa naar voetnoot81? Die eerste sake is nader letter. Want die 83 papen maecten vanden tempel een moortkuul van ghierichede. 84 Si setteden cooplude int voerburchte vanden tempel om der 85 gheenre wil, die van verre quamen ende beesten niet mit hem 86 en mochten brengen, dat sise dan daer breetGa naar voetnoot86 te coop moch-87ten vinden, ende of die armen ghien ghelt en hadden, dat sijt 88 vanden wisselaren borchden ende appelen, rasinen, olye, vi-89gen endc alrehande vrucht te danck weder gaven boven den 90 hoefstalGa naar voetnoot89 ende dat en soude ghien woeker wesen. Nochtan [96c] 91 hadde Ezechiel gesproken: Woeker noch ghien bate en sel 92 ghi overnemenGa naar voetnoot92, mer te vergheves seltu dinen broeder lenen 93 Ga naar margenoot93-101ende borghen. Die ander sake is naden gelove. God, onse heer 94 Ihesus hadde menige versmaetheit, lelicheit, logen, onrecht, 95 laghe vander ioden geleden, mer ghien wroeckGa naar voetnoot95 hi so aernste-96lick als dese. Want al dat synre personen aenghinc, dat leet hi 97 ende vergaf, mar datsi sinen godliken Vader smaetheit in | |
[pagina 420]
| |
98 sinen huse deden, en woude hi niet ledichlick oversienGa naar voetnoot98, mer 99 mit aernst beteren ende wederstaenGa naar voetnoot99, ons ter leer, dat wi ver-100gheven sullen, dat tegen ons selven gaet, mer die laster Gods 101 wreken end keeren na onser macht ende oorlofGa naar voetnoot101 der kercken. 102 Ga naar margenoot102-106Die derde sake is nader duecht, ons tot enen exempel. Als God 103 inden tempel onser herten sel comen, so moeten uutghewor-104pen werden die duven der onsuverheit, die wisselaers der ghie-105richeit, die ossen der stuerenGa naar voetnoot105 hovaerdicheit, die scapen der 106 Ga naar margenoot106traecheit of onwetenheit. Want Salomon seit: Die vrese Gods 107 Ga naar margenoot107-116verdrijft die sonde. Of aldus dat God ons wil leren, dat si uut 108 der heiligher kercken te werpen sijn ende te verdriven, die 109 copen ende vercopen beneficien of officien der heiligher ker-110cken. Ende hoer stole der prelaten wil hi omme keren, die dat 111 te wynning gekeertGa naar voetnoot111 hebben, dat hem doer den heiligen 112 Gheest mit oplegghinge der handen op hore hoofde <gheghe-113ven is>, doemense wyede ende die macht hem verleende. 114 Hier seit David of: Salich is die man, die [96d] niet en is 115 van Gode inden raet der quader gegaen ende inden stoel der 116 pestilencien niet geseten en heeft (Glosa:) der symonien. 117Ga naar margenoot117-144Die vierde questi is, op dat sinte Iheronimus op dese text | |
[pagina 421]
| |
118 seit, dat Cristus dede hier een dat meeste mirakel van sinen 119 leven, want hi betoochde sijn godheit, - hoe menichwarf 120 dat hi bi sinen leven sijn gebenedide godheit heeft getoocht? 121 Die waerheit der ewangelien bewisen, dat Cristus onse heer bi 122 sinen leven driewerf sijn godheit heeft inder werelt gheopen-123baert. Eerstwarf, doe en sinte Iohan dopede inden Iordaen 124 ende die Vader sprac uuten hemel: Hier is mijn lieve Soon, 125 ende die heilige Geest clam op hem neder als een duve ende 126 Hi stont ieghenwoordich, doe was die godheit mitter perso-127nen ondersceit den menschen kenlic, alsmen den Vader hoert, 128 den Soon voelt ende tastet ende den heiligen Gheest siet ende 129 scouwet. Anderwarf in sijnre transfiguracie, daer hi voor drie 130 iongheren sijn wesentlike glorie bewijsde, die doer ziel ende 131 lijf dranckGa naar voetnoot130 ende sijn aensicht weder blincke als een sonne. 132 Ende efter die personen der heiligher Drievoudicheit hem on-133dersceiden na persoonliker eyghentscap, als ic voor in dat ca-134pittel seide. In desen bewijst hem Cristus mitten Vader ende 135 den heiligen Geest één an wesen, substanci ende naturen, want 136 uut hem selven quam die glorie godliker eren. Derdewarf in 137 deser tijt, doe hi godliken aernst op-namGa naar voetnoot137, dat hem die glorie 138 als blixem uuten oghen dranck, die die wedersake versaechde, 139 [97a] als hi doen sel ten ionxten dage uut sijnre godliker 140 macht oordelen levende ende dode. Sinte Augustinus seit: 141 toochde Cristus so grote macht van aensicht, doe hi veroor-142delt woude werden ende sterven, - wat aensicht sal hi dan 143 toghen, als hi sel rechten over levende ende dode ende selve 144 regnieren? 145Die vijfte questi is, wat ghescefte dat in deser handelinge 146 vielGa naar voetnoot145? Die ewangelien bewisen, dat dat drie materien waren. 147 Ga naar margenoot147-155Die eerste was, dat die princen der priesteren ende die ouden 148 des volcs quamen tot Ihesum ende vraechden hem: in wat 149 macht dat hi dese dingen dede? Ende hi vraechde hem we- | |
[pagina 422]
| |
150 der, in wat machtGa naar voetnoot150 doopte sinte Iohan? Si seiden dat sijs niet 151 en wisten. Ende si loghent. Want hadde<n> si gheseit van 152 Gode, so hadde hi geantwoord: Waer om dan en gheloef di 153 hem niet? Hadden si geseit van desen menschen, soe hadde 154 alle dat volc yeghen hem gestoortGa naar voetnoot154 geworden, want si en hiel-155Ga naar margenoot155-162den als enen propheet. Dat ander was, dat si en versochten 156 ende proefden mit veel questien ende vragen op-datsi en be-157gripenGa naar voetnoot156 mochten in sinen woorden. Die eerste was een meester 158 inder ewen, die vraechde hem: wat dat grootste gebot Gods 159 waer inder ewe gegeven? Daer Ihesus antwoorde toe dit: Heb 160 lief dijn heer dinen God boven alle dinc ende dinen even 161 menschen ghelijc di selven. Doe antwoorde die lerar: 162 Ga naar margenoot162-168Meester, du segs waer; dat is meer dan alle offerhande. Die 163 ander was van enen wyve, die seven mannen [97b] hadde ghe-164hadt ter ewen, wyen si boerenGa naar voetnoot164 soude inden ewigen leven. 165 Dese vraghers hieten Zaduceen ende en geloofden ghien ver-166risenis. Daer Ihesus toe antwoorde, datsi die scrift niet en 167 wistenGa naar voetnoot167, want die menschen sellen inden hemel wesen als en-168Ga naar margenoot168-171ghelen ende ghien bruloft leydenGa naar voetnoot168. Die derde was, dat die hero-169diaensche ridderen vraechden, of men den keyser tynsGa naar voetnoot169 of scat-170tinge soude gheven? Daer hi toe antwoorde: Gheeft Gode, 171 Ga naar margenoot171-180dat Gode toe hoort, ende den keyser dat hem boert. Daer na | |
[pagina 423]
| |
172 vergaderden die princen der priesteren raetGa naar voetnoot171, hoe si Ihesum 173 mit liste mochten crigen ende doden ende seiden: Siet wat 174 teyken doet dese. Alle die werelt volcht hem na; laet wi en 175 soeGa naar voetnoot173, alle geloven si in hem. Daer Cayphas, die des iairs bis-176scop was, gaf den raet, dat beter waer dat een mensch storve, 177 dan alle dat volck verloren wardeGa naar voetnoot176. Hi seide waer, al en ver-178stont hijs niet. Cristus onse heer soude sterven, niet alleen 179 voor dat volck, mer op-dat hi die kinder Gods, die verstroyet 180 waren, vergaderen soude in een. Van welken getale make ons 181 die bitter cruuste doot Cristi altemael, op dat wi doer hem 182 ghevonden werden in die hemelsche salicheit. Amen. |
|