Logo DBNL
Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc (1937)

Tafel van den kersten ghelove. Deel 2: Winterstuc

(1937)– Dirc van Delf–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Dat .XLIX. capittel is van dat onse Heer Cristus riep, vercoes ende vergaderde sijn .XII. apostolen ende die lesse die in hem leerde.

5Doe onse heer Ihesus Cristus weder inder werelt quam, doe 6 begonde hi sijn iongeren te vergaderen ende te roepen ende te 7 kiesen die twalef apostolen te samen. Mer dat is te mercken, 8 dat onse heer tot drien tiden die versamende, (Glosa:) om-9dat hi wisen woude, datmen alle wercken mit beraden moede9 10 ende mit vordachte10 doen soude, want quade werken meest ge-11scien mit haeste; om te bewisen dat verburgen wonder der 12 heiligher Drievoudicheit, die hi doer hem der werelt woude 13 toghen; of om die drie craften der sielen [86c] mit gelove, 14 hope ende minne te verlichten, want die derde tijt der gena-1515-19den doe soude verschinen. Die eerste tijt was, doe Cristus 16 quam wanderende bi sinte Iohan, die seide aldus: Siet dat lam

tekstkritische noten

17 Gods, dat der werelt sonden draecht. Ende doe volchde hem 18 na Andreas, die bracht tot Ihesum Peter, sinen broeder, ende 19 19-24seide dat hi hem na volchde. Die ander tijt was, doe onse heer 20 leerde dat volc uut den scepe ende Symon ende Andreas had-21den, van Cristus geboden21, dat net uutgheworpen ende veel vis-22schen gevangen. Doe wenkeden si den tween kinderen Zebe-23dei toe, die lieten after scip, scarre23 ende vader ende volchden 24 Cristum; ende dat waren Iacobus die meerre ende Iohannes. 2525-29 Die derde tijt was, doe onse heer clam op enen berge ende was 26 gheseten, riep hi tot hem Philippum ende Bartholomeum, 27 Thomam, Matheum publicanum, Iacobum Alphei ende Tha-28deum, die sijn toe-naem is Iudas, Symones chananeum ende 29 Iudam Scarioth. Aldus so sijn ghenoemt .xii. apostolen, die be-30duden heren-bode. Daer waren .lxxii. discipulen ende ionge-31ren, die inden ewangelie niet al en sijn ghenoemt, mer hoer 32 naem sijn gescreven inden boeck des levens.

33Doe dede onse heer Cristus Ihesus op sinen heiligen mont 34 ende leerde hem twalef lessen, die men hiet rade der ewan-35gelien, volmaecthede ende volcomenhede des kersten leven. 36 Want si die ewe sluten36, die gebode vormeren, oersaeck der 37 sonden doen scuwen, den moet des herten37 bedwingen, Gode 38 een vryen offer gheven, volcomen men-[86d]schen maken.

3939-209Die eerste lesse ende die eerste raet Gods inden ewangelie is

tekstkritische noten

40 40-52een capittel van armoede des geests ende tijtliker dingen, daer-41men die eygenscap guets ende moets mede uut gaet40, doe hi 42 seide aldus: Die niet en versaect ende over en ghift alle die 43 tijtlike dinghen die hi besit, die en mach mijn discipel niet 44 wesen. Want alle die gheen die afterlaet huus ende acker om 45 minen naem wil, die selt hondertfout weder ontfaen ende 46 <besitten dat> ewelike leven; ende wie den ploech hout bi-47den eynde ende siet afterwaert omme, die en is niet bequaem47 48 den rike Gods. Daer om seg ic iu: salich sijn die arme van 49 gheeste, want hoer is dat rike der hemelen. Dese lesse onthilt 50 sinte Pieter doe hi seide: Heer, sich, wi hebben alle dinck om 51 dinen wille after ghelaten, wat sal ons dan daer voer weder 52 gescien?

5353-66Die ander lesse ende raet der ewangelien is een capittel van 54 gehoersamheit, daermen den oversten is mede onderdaen, doe 55 Cristus seide aldus: Opten stoel Moysi saten die scriben55 ende 56 pharizeen; allent56, datsi iu segghen, houtet ende doetet. Want 57 wie mi na wil volgen, sel hem selven verlochenen ende nemen 58 op sijns cruus (Glosa:) die gesatte58 ende staet sijnre gehoor-59samheit, die tegen Gode niet en is, noch tegen sinen gelove 60 ende mit sinen staet ghelijc60, want niemant en sel der heren 61 ghebode sijn onderdanich, die daer sijn tegen Gods gebode 62 ende raet der heiligher kercken62. Grote dootlike sonde [87a]

tekstkritische noten

63 isset der oversten geboden over te treden, ende beter isset voer 64 Gode te doen nader oversten gebode dan uut eygen vryen be-65hagen. Dese lesse onthilt sinte Symon, want sijn naem beduut 66 also veel als ghehoersam.

6767-79Die derde lesse ende raet der ewangelien is een capittel van 68 suveren leven, daermen reynicheit hout van ziel ende van li-69chaem, doe Cristus seide aldus: Men vindese die hem selven 70 gheviert70 hebben om des riken Gods wil; diet ontfangen mach, 71 die houtet. Ghi hebben wel ghehoort, dat iuwen ouderen ge-72sproken is: du en selte ghien overspil doen, mer ic seg iu: 73 die een wijf mit quader lust73 aensiet, die heeft al rede over-74spil gedaen in synre herten. (Glosa:) Hier en verbiet Cristus 75 onse heer niet alleen die daet der sonden <maer oec die 76 moet> ende den consent inder ghenuechten van dancken76, dat 77 oick somwijl dootlike sonde is. Dese lesse onthilt sinte Iohan, 78 den Cristus riep vander bruloft ende ioncfrouwe bleef, den 79 Cristus sijn ioncfrouwe moeder inden cruce beval.

8080-93Die vierde lesse ende raet der ewangelien is een capittel van 81 broederliker minnen, daer een alle menschen guet gant, doe 82 Cristus seide aldus: Ghi hebt wel gehoort, dat iuwen ouderen 83 gheseit is: hebbe lief dinen vrient ende hate dinen viant. Ic 84 seg iu: Hebt lief iuwe viande ende doe hem wel, die iu hatet 85 ende leet hebben85, ende biddet voer den ghenen, die iu vervol-86gen ende quellen, op-datsi kinder werden iuwes Vaders, die 87 daer is inden hemel. Ist dat dijn viant honger of dorst heeft, 88 ghif [87b] hem eten ende drincken. In dien dattu dat does, so

tekstkritische noten

89 stokes hem een coel vuers op sijn hooft. Dese lesse onthielt 90 die ionger, die tot Cristum onsen heer seide: Ist dat mi mijn 91 brooder misdoet, hoe dicke sel ict hem vergheven? Tot seven 92 warf toe? Doe antwoorde Cristus weder aldus: Ic en seg di: 93 niet sevenwarve, mer seven93 ende tseventich warve.

9494-107Die vijfte lesse ende raet der ewangelien is een capittel van 95 satichede, daer een verdrachsem95 in is van datmen hem mis-96doet, doe Cristus seide aldus: Is yemant, die mitti kyvet om 97 dinen mantel, ghifhem daer toe dijn rock. Ghif ghien vloeck 98 om vloeck, mer benedye weder. Wes die mysscheit98, latet heen 99 gaen, ghif Gode den wraeck, die alle dinc over-siet, ende slaet 100 di yemant an die een wanghe, byede hem die ander. (Glosa:) 101 Hier leert Cristus tweerhande verdragen101, als men hem sijn guet 102 nympt, ende alsmen hem ander onrecht doet. Crisostomus seit, 103 dat God guet verdrach103 alte groteliken loent, want hi selve do-104gen besocht hevet vanden quaden. Dese lesse onthielt die 105 iongher, die blide ghinc vanden raet des gerechtes, want hi 106 waerdich was gevonden om den naem Ihesu versmaetheit106 107 <te> dogen of laster te liden.

108108-120Die seste lesse ende raet der ewangelien is een capittel van 109 weldoen ende van guedertierenheit, daer een boven plicht 110 ende scout110 wel doet, doe hi seide aldus: Ghif alle den 111 ghenen, die di bidden, want saliger is te gheven dan te ne-112men. Ende ist dattu volcomen wilte wesen, so ganc ende ver-113coep al dattu hebs [87c] ende ghift den armen. (Glosa:) Een 114 ygelick mensch is sculdich den anderen te hulp te comen in 115 sijnre uterste noot op een peyn115 van dootliker sonden; mer 116 groet verdienste isset alle dage allen menschen aelmisse te ghe-117ven. Salomon seit: Eer den heer van dijnre haven ende heeft

tekstkritische noten

118 die God veel verleent, so selstu veel gheven. Dese lessen ont-119hielden die iongeren, die den armen cropel toe spraken: dat 120 wi hebben, dat gheven wi di; stant op ende wander.

121121-134Die sevende lesse ende raet der ewangelien is een capittel 122 van simpelhede, als een waere, slechte122 woerde voort, doe 123 hi seide aldus: laet iu Ia Ia wesen ende iu neen neen. Wilt 124 niet zweren bi hemel noch bi aerde, want die hemel is Gods 125 throen ende die aerde sijn voetscamel. In reden ende woor-126de laet gesproken wesen, (Glosa:) dat si sijn mit wijsheit ghe-127tempert, want in veel sprekens en mach ghien sonde gebre-128ken. Hier is te mercken, als sinte Augustinus seit, datmen niet 129 zweren en sel sonder noot van eysschen des rechters of sonder 130 <noot> van betugen der waerheit. Ende myn sond ist te 131 zweren bi Gode, dan bi aerde of bi lichaem, om afgoderie te 132 scuwen, want daer een bi zweert, dat settet hi voer sinen God. 133 Dese lesse hielden die iongeren die seyden: men moet Gode 134 meer gehoorsam wesen dan den menschen.

135135-149Die achte lesse ende raet der ewangelien is een capittel van 136 behoetsamheit136, daer een alle oersake scuwet der sonden, doe 137 hi seide aldus: Is dat di dijn oghe scendet, brecket uut ende 138 werpet van di, ende also doe van dijnre hant ende van dijnre 139 [87d] voet. (Glosa:) Dit en is niet nader letter te verstaen, 140 dat in enigher sake een mensche hem lemen140 sel, mer men selt 141 verstaen in parabols; gelijc dat enen mensche ghien dinck so 142 lief, so heymelick ende so na sel wesen, daer hi sonde om 143 doen sel, ende ist hem een oersaeck tot sonden, hi selt scuwen 144 ende laten, hoe gaern dat hijt oec siet of mede spreket of bi is. 145 Of mach hem een ander daer aen sondigen, so seit Cristus, 146 legge den steen uuten weghe, daer hem een ander an stotet, 147 want wee den mensche, daer scande147 doer gescien. Dese lesse 148 onthielt die iongher, die sijn aensicht doer prekelde mit spitse

tekstkritische noten

149 ende scarpe elsen om des wil, want hi seer suverlic was.

150150-164Die neghende lesse ende raet Cristi is een capittel van rech-151ter gueder meninge, daer een mensche een sympel ghemoet 152 draecht in allen saken ende eynden152 sijnre wercken, doe hi 153 seide aldus: Siet daer toe, dat ghi iu rechtveerdicheit niet en 154 doet over den menschen, op-dat ghi van hem gesien wart; 155 anders so en sel ghi ghien loen hebben bi iuwen heer, die daer 156 is inden hemel. Alstu aelmisse gheves, laet ghien bazuyn voer 157 di clynghen, dijn luchter hant en weet niet wat dijn rechter 158 hant doet. (Glosa:) twee leste meninge vallen an alle wercken, 159 tijtlijck ende ewichlick158. Guede werk en om tijtlike prijs te 160 160-162doen als ypocriten, hebben heen alle hoer loen. Daer om seit 161 Gregorius: als gescien dijn wercken int openbaer, dijn me-162162-164ninghe laet bliven in di mit Gode verburgen. Dese lesse ont-163hielt sinte [88a] Bartholomeus, die heymelick hondertwarve 164 daghes ende also veel bi nachte knielde voer Gode.

165165-179Die tiende lesse en raet der evangelien is een capittel van 166 gelike leven des herten van bynnen ende lede van buten, als 167 een sinen woorden macht gheeft167, dat hi soe doe als hi seit of 168 leert. Doe Cristus seide aldus: Hoet iu voer die zemel der 169 pharizeen; si binden zwairre borden169 opten rugge des volx en-170de si en willen der mit enen vingher niet roeren, si segghent 171 ende si en doens niet; si sien een caf in eens anderen oge 172 ende in horen ogen en sien si niet een balck; si siften vlie-173ghen ende vloen ende slucken173 heel cameel in. Aldus so en sel

tekstkritische noten

174 ghi niet doen. Mer iu licht dat sel lichten voer dat volck, op-175datsi sien iuwe guede werken ende glorificieren iuwen hemel-176schen Vader, die daer is inden hemel. Dese lesse onthielt die 177 iongher, die doe seide: Ic casty mijn lichaem ende brengt on-178der iuwen dienst, op-dat ic niet weder-sproken178 en werde als ic 179 ander lude penitencie predike.

180180-194Die elfde lesse ende raet der evangelien is een capittel van 181 vryheit des ghemoets181, als dat een tijtlike sorchvoudicheit scu-182we, doe Cristus seide aldus: weest niet sorchvoudich, wat sel 183 ic eten ende drincken. Iu hemelsche Vader weet wel wat iu 184 noot is; soect eerst dat rike Gods, ende al dat ghij behoeft, 185 sel iu toe-gheworpen werden. Die vogelen inder lucht, die en 186 sayen noch en mayen, iu Vader die voetse; die lelyen, rosen, 187 bloemen sijn het ghecleet dan [88b] Salomon in al sijnre 188 glorien.. Die glosa op dit pas seit, dat God verbiet ons die 189 tijtlike sorchvoudicheit, mer hi en nymt ons niet of die li-190chaemlike arbeit, want een mensche is daer-toe geboren, als 191 een voghel te vlieghen. Dese lesse onthielt die iongher, die 192 seide aldus: Die niet en arbeit, en sel niet eten. David seit: 193 want du den arbeit dijnre handen selste eten, bistu salich ende 194 di sel wel ghescien.

195195-209Die twalefste lesse ende raet der ewangelien is een capittel 196 van ripe, wisen aernst, als dat een broederlike straffen ende 197 berispen can, doe Cristus seide aldus: Is dat dijn broeder mis-198doet, ganck ende berispen tusschen di ende hem alleen ende 199 dat sel wesen van minnen199. Voort, ist dat hi di dan niet en 200 hoert, nym daer een of twee over ende dat sel wesen van god-201liker minnen200. Ende hoort hi di dan niet, segt den prelaten 202 vander kercken, opdat hi hem scame. Ende ist dat hi hem dan

tekstkritische noten

203 niet en betert, so scuwen als een openbaer sondaer, die te 204 banne is mit minne der personen ende mit hate der sonden. 205 Dese lesse onthielt die iongher die seide aldus: Alle ghi 206 ghene, die gheestelijck sijt, leert ende berespt iuwen broe-207der inden gheest der sachtmoedicheit. Dese twalef lessen der 208 ewigher wijsheit moet ons leren ende gheven, die daer is een 209 wech, waerheit ende leven. Amen.


Vorige Volgende