De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

160

30 Juni 1901.²³⁵

Noordwijk/Zee

Amice, Van Boekens wensch had ik nog geen bericht ontvangen. Ik ben er voor, in elk geval, hem een Ex. te laten toekomen; meld mij evenwel of een ruil.ex. niet al gezonden wordt. Ik kan dan een present.ex. voorstellen. - Het bedoelde proza kan m.i. gevraagd worden - van een hooger dan gemiddeld honorarium hoeft dan zeker geen spraak te zijn? - alleen zal het geheele ‘Drinkgelag’, naar mijn schatting, ± 5 vel beslaan. En is dat niet rijkelijk veel, te veel eigenlijk? -

Hartelijke groeten

Albert Verwey

235 Op deze 30e juni 1901 legde Van Deyssel enkele Algemeene opmerkingen over mijn leven vast: ‘Het wordt tijd, dat ik mij van mijn leven meester maak en het inricht naar mijn goed-vinden. De twee groote deelen of helften van mijn beroep - werken (schrijven) en studeeren, - volbreng ik geen van tweeën in den zin, dien die woorden voor mij hebben. Wat het studeeren aangaat, - zoo als het een paar jaar geleden met Barrès ging, gaat het mij nu weêr met den belangrijkeren Goethe. Ik lees dit werk één maal en krijg een oppervlakkigen indruk, waarvan ik enkele losse aanteekeningen maak.
Ik wéét dat dit slechts een oppervlakkig begin is.
Ik besef min of meer wát studeeren zijn zoû.
Ik verlang te doen wat ik studeeren noem.
Ik verlang talen te leeren om daarin het werk van groote dichters te kunnen beöefenen.
Ik gevoel - nu weêr door de lektuur van Goethe - dat veel van de groote kunst mij nog onbekend is.
Zoo is het ook met mijn eigen werk. Er is niets van het weinige, dat ik op onregelmatige wijze voortbreng, of ik weet er van, dat dit nu opgewerkt zoû moeten worden, om tot iets te komen zóo goed als ik het mij voorstel. Dat wat ik schrijf zijn alle, - min of meer losse of stellige, min of meer grove of fijne, - eerste ontwerpen van dat wat het zoû moeten zijn.
Dit is in verband met de geheele verhouding tusschen mij als werker en mijn leven. Mijn leven is dat van een zieke en dat wat ik produceer is het met moeite en schielijke doorzetting boven de zee van mijn ziek-zijn hoog in de droogte gehoudene.
In plaats van de vruchtbare landstreek der gezondheid te bewonen, en daar mijn ontwerpen te maken en die op mijn gemak daarna uit te voeren, als mijn voortdurend levenswerk, - lig ik voortdurend in de zee der ziekte en het hoogste waartoe ik het breng, is het zichtbaar maken van een kleiner of grooter ontwerp nu en dan.’
Op 1 juli 1901 voegde hij hieraan toe: ‘Datgene, wat ik “mijn ziekte” noem, is echter iets oppervlakkigs. Het is even zeker dat het iets oppervlakkigs is als dat het des-niet-tegen-staande voor het geheele Leven volstrekt belemmerend is.
Verschillende oorzaken zijn er, die dat, wat ik mijn ziekte noem, gaande maken. Hiertoe reken ik in de eerste plaats een zekere atmosferische gesteldheid. De zomer, zoo als die te Baarn is, heeft een zeer nadeeligen invloed. Hij belet te denken, te werken, eenigszins normaal te leven. Ook het voorjaar reeds. Zoodra de warmte intreedt, is het met het goede-leven gedaan. Bij vochtige warmte is het het ergst. Dit jaar heb ik het betrekkelijk lang kunnen volhouden, alleen wijl het voorjaar nog-al koel is geweest. Een paar maanden of nog korteren tijd in het warme jaargetijde in een goede atmosfeer verblijven, geeft niets voor het werk gedurende die paar maanden, noch voor het leven ná die paar maanden. Zonder tot werken te brengen, maakt het alleen het Leven dragelijker gedurende die maanden. Om te werken, behoef ik niet alleen een zekere atmosferische gesteldheid, een zeker gerief (tocht- vocht-, vliegvrijheid), zekere zorgeloze omstandigheden, maar ook: het vooruitzicht van daar, waar ik ben, voor onbepaalden tijd rustig te kunnen verblijven.’ Op deze datum verscheen ook het Tweemaandelijksch Tijdschrift, 7e jrg., aflev. 4, juli 1901, aldus samengesteld: Cyriel Buysse, Op het kleine gehucht, p. 1-38, aldaar gedagtekend Afsnee-in-Vlaanderen, Mei 1901; W.L. Penning Jr., Magda, p. 39-41; J. Koopmans, Tondalus' visioen, p. 46-60; Albert Verwey, Gedichten: In het land dat dood heet en Herboorne, p. 61-64, voorzien van de noot: ‘Dit gedicht en het vorige behooren tot den bundel Dagen en Daden, die dit jaar verschijnt’, Een liefde, p. 65-66, laatstelijk herdrukt in O.D., I, p. 391-393, p. 394 en p. 408; J. Th. Noordijk, De crimineele anthropologie en het opstel van professor Heymans, voorzien van de noot: ‘Dit artikel werd aan de Redactie van De Gids aangeboden, maar door haar geweigerd, omdat ze vreesde door de aanneming te zullen komen in een door haar niet gewenschte polemiek’, p. 67-90; M.H. van Campen, Ontgoocheling, p. 91-135; Albert Verwey, Tijdzangen XII; Lof van Botha, p. 136; L. van Deyssel, Kritiek en causerie [zie noot 226].