De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

106

Baarn 14 December 1899.

Den Heere Alb. Verwey,

Noordwijk-aan-Zee

Amice,

Met de Vrienden-hoofdaanleggers van het Feest van 26 November¹⁸¹ heb ik al nagepraat, behalve met jou. 27 November in de vroegte was Kobus al weêr op

181 De viering van Van Deyssels Koperen Bruiloft in Hôtel Groeneveld te Baarn. Over de voorbereiding van deze viering, zie Mea Nijland-Verwey, Kunstenaarslevens, Assen, 1959, p. 166, 169-172, 175; over de viering zelf: Lodewijk van Deyssel, Gedenkschriften. Voor de eerste maal volledig naar het handschrift uitgegeven, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Harry G.M. Prick, Zwolle, 1962, p. 780-783.aant.

[p. 132]

Frontispice en eerste pagina van de in eigen beheer bibliofiel te Haarlem bij H. Kleinmann & Co. uitgegeven afzonderlijke editie van ‘Bezoek aan den Dom te Keulen’, herdrukt in de bundel ‘Verbeeldingen’, Amsterdam z.j. (1908), p. 33-40.

[p. 133]

[p. 134]

Groeneveld, als een vogel naar het nest teruggevlogen, zoo als hij tot den hotelhouder zei. Wij waren er ook en de Goezen waren er nòg. 28 November waren de Gorters hier en 3 December waren wij even bij de Veths. In verband met het barre seizoen¹⁸² en mijn herdompeling in den arbeid, zal ik misschien gedurende de eerstvolgende maanden het genoegen missen van je te ontmoeten. Het is daarom dat ik verlof vraag je te schrijven wat ik je anders zoû hebben gezègd. - In de eerste plaats moeten wij, mijn vrouw en ik, je bedanken voor alles wat je gedaan hebt in je dubbele hoedanigheid van gastheer bij het namiddag- en avondfeest en van teweegbrenger der grootsche ochtend-verrassing. Voor zoo ver ik gehoord heb, zijn allen het er over eens, dat het Feest best geslaagd is; wat mij aangaat is het zoo volkomen geslaagd, dat het mij een nieuw begrip van wat een Feest is, heeft gegeven, en dit feest mij voorkomt het eenige eigenlijke Feest te zijn, dat ik ooit in mijn leven heb bijgewoond. Ik meen te weten wat het geheim is der overstelpende volkomenheid van mijn indruk. Het is dat de echtgenoten, wien het feest gold, vooraf: gelukkig waren gemaakt. De volgorde der gebeurtenissen van den dag ten opzichte der gevierden was een meesterstuk van hartelijkheid, dat mij daarom de fijne psychologie der tafel-schikking, die uit vele contrasten een harmonie deed ontstaan, nog schijnt te overtreffen.

Al de bloemen en versieringen van groen, al de in lach en blos en oogenglans bloeyende gezichten, de prachtige op en neer deinende beweging van de samengroepende gouden feestwijnkelken in de witte zaal, dat alles scheen mij iets ongeziens, om dat voor het eerst dit uiterlijk beteekenen bij mij over-een stemde met een innerlijke vaste werkelijkheid van vreugde.

Om die vreugde goed te waardeeren, moet zij beschouwd worden als tegenstelling tot de jarenlange toestanden die haar voorafgingen, en zoû ik, nu al, de plaatsen van het gemoed moeten overzien tot waar ik bemerkt dat zij zich uitbreidt.

182 Sedert ongeveer 7 december tot zondag 24 december 1899, op welke laatste datum het begon te sneeuwen, heerste er zeventien achtereenvolgende dagen lang felle vorst. In de kortste keren werd daardoor voor Van Deyssel, die het moest hebben van lichte en droge koude, zon en windloosheid, de situatie problematisch. Op alle mogelijke manieren trachtte hij buiten het bereik van de koude luchtstromen te blijven. Zie in dit verband ook zijn aan Alphons Diepenbrock gerichte, maar onverzonden gebleven brief van 23 november 1915, openbaar gemaakt in: Uit de schrijfcassette van Lodewijk van Deyssel/ontnomen, ingeleid en van aantekeningen voorzien door Harry G.M. Prick, Amsterdam, 1978, p. 134-144. Nu, d.w.z. op woensdag 27 december 1899, overwoog hij aan de architect Berlage te vragen ‘of er niet, zoo eenvoudig mogelijk, een houten vertrekje te maken zoû zijn met verwarming onder de vloer, ventilatie van-boven, enz. - een tafel in de rondte aan de muren vast, enz. - dat in een andere kamer te plaatsen zoû zijn en geheel in- en uit elkaâr te nemen en dus makkelijk vervoerbaar zoû zijn. Dit zoû o.a. eenvoudig het stelsel der dubbele-vensters uitgebreid tot dubbele muren enz. zijn. Ik zal zelf het plan voor zoo'n vertrekje maken. Maar hij moet zeggen welke houtsoort zeker niet splijt, noch door koû, noch door warmte, noch door vocht, - hoe de samensluitingen te maken zijn, enz.
Dit vertrekje op een soort palen, met trapje naar het deurtje, - een platte kachel, - die dus feitelijk in de kamer staat, die er om heen is - tússchen die palen onder de vloer van het vertrekje - (kan dat?). De palen moeten echter niet te hoog zijn daar het vertrekje ook een zekere hoogte moet hebben en toch in normale kamers van Mr. 3 a 3.50 passen. Ik open dan de ventilatie in het vertrekje, terwijl in de kamer er om heen een raam kan openstaan. De bedoeling is hiermeê te voldoen aan een zeer gevoelig gestel en waaraan financiële gegevens beletten uiterst geächeveerde vertrekken te bewonen.’

[p. 135]

Allerlei kleinere en grootere angsten, die ik wel als zoodanig maar niet precies allen wat hun inhoud aangaat kende, worden mij nu duidelijk, maar alleen om met-een te verdwijnen. Mijne verhouding tot het leven wijzigt zich aanmerkelijk, eene zekerheid strekt zich tot in de verre toekomst en verbreedt zich naar vele zijden in het tegenwoordige, en voor het gedachte-mooi waarop ik hoop gevoel ik nu een grondslag in het stoffelijke-leven.

Tot nu toe was alles wankel, nu is er eene vastheid. Wat jullie voor mij gedaan hebt is werkelijk prachtig en ik weet niet waarmeê ik zooveel belangloze vriendschap heb verdiend.

Een schat van herinneringen heb ik, door dit Feest en de volgende dagen, in voorraad, om toekomstige mismoedigheden te vernietigen. In mij, die juist zoo neerslachtig was de weken te voren en droog als een woestijn, heeft dit een bron van ontroering doen wellen,¹⁸³ waarvan ik de weldoende vloeying bespeur, nu nog, dagelijks, als mijn gedachte er toe terug gaat.

Wees dus bedankt door je vriend

Karel Alberdingk Thijm.

183 Dat dit in de meest letterlijke zin in overeenstemming was met de werkelijkheid, blijkt welhaast overduidelijk uit Van Deyssels vastlegging: ‘27 en 28 Novr. heelen dag liggen weenen van ontroering en blijdschap over den 26en.’