De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

68

Baarn 22 Januarie 1899

Amice,

Indien je dit zoo nadrukkelijk verklaart, moet ik je natuurlijk gelooven.

Het feit ware overigens niet zonder voorganger.

Kloos heeft mij in der tijd zelf verteld, dat de brochure ‘De Onbevoegdheid der

[p. 104]

Brief van Albert Verwey aan Lodewijk van Deyssel, d.d. 19 januari 1899.

[p. 105]

[p. 106]

Nederl.Litter.Kritiek’ is bijgewerkt onder den indruk mijner brochure over Netscher.¹³⁵

Ik kan ook naauwkeurig aangeven welk gedeelte van een artikel van je in de aflevering Tweem.Tijdschr. van verleden winter, waarin mijn stuk over Thorn Prikkers Brieven¹³⁶ staat, geschreven is na lezing van dat stuk.

Voor den samensteller der aflevering en die er de laatste hand aan legt, kan, in sommige gevallen, de verleiding ook groot zijn. -

Wat mijn aftreden als redakteur met Januarie betreft, heb ik nog dit bedacht: 1^o vervalt de noodzakelijkheid daarvan misschien als de redaktie zeer wordt uitgebreid; 2^o, kan het wellicht zoo geregeld worden, dat ik in mijn hoedanigheid van mede-oprichter of in die van exkluzief medewerker, ook al blijf ik geen redakteur, toch vennoot blijf.

Maar ook wanneer dit niet zoû kunnen, zoû ik toch moeten aftreden indien de redaktie niet zeer wordt uitgebreid. Je kent nu mijn standpunt en de geheele regeling, hoe dan ook, kan buiten mij om geschieden.

Ik verzoek je vriendelijk om, mocht je mij in de eerste maanden willen schrijven, niet euvel te duiden zoo ik je niet onmiddellijk andwoord. Dit komt dan door de mate waarin ik in mijn werk begraven ben.

135 In een brief, op 21 januari 1904 door Van Deyssel aan Willem Kloos gericht - welke brief werd afgedrukt in G.H. 's-Gravesande, De geschiedenis van De Nieuwe Gids, Arnhem, 1955, p. 149-150, - vroeg Van Deyssel, onder meer, deze mededeling schriftelijk te willen bevestigen. Op 24 januari 1904 zou Kloos hem, na uitvoerige inleidende bespiegelingen, berichten: ‘Nu vraagt gij mij, om te getuigen over dingen, van circa 16 en 18 jaar geleden, en die ik, als mij niet persoonlijk betreffende, natuurlijk niet conscientieus in mijn geheugen gehouden heb. Wat ik u vertelde, was natuurlijk, dat spreekt vanzelf, precies zoo als ik het u vertelde, maar verlangt gij van mij, dat ik mij thans nog alles in preciese details zal herinneren, dan moet ik ronduit zeggen: Wil mij verontschuldigen, dat ik daartoe, nú nog, onmogelijk meer bij machte zou zijn. En wat zou Verwey, die een listig hersengestel heeft, daartegen in kunnen voeren? Eenvoudig, dit: “v. Deyssel heeft dat gehoord, maar het eerst als een subjectief kletspraatje beschouwd, want daarna heeft hij zich immers, ondanks alles, met mij geassocieerd? Doch, nu hij eenige verschillen heeft gekregen is hij zich, in een jegens mij onvriendelijke stemming, gaan suggereeren, dat dat alles toch wel waar was, en nu is hij ook alles, in zijn eigen dingen, met mij, op dezelfde wijze gaan zien, als Kloos dat vroeger, met zijn temperament, deed.” Nog eens, beste vriend, mijn rede en mijn weten staan, in uwe kwestie, geheel aan uw zijde (...); maar er mij persoonlijk in te mengen, daartoe voel ik mij, tot mijn spijt, niet in staat.’

136 Zie Briefwisseling Van Deyssel-Verwey, dl. II, p. 275, noot 699.

[p. 107]

Voor de Maart-aflevering¹³⁷ zal ik in elk geval niets hebben. Heb ik iets voor die van Mei, dan zal ik het vóór 20 April zenden.

Met besten groet

Karel Alb. Thijm.

22 Januari '99.

Post Scriptum

Vergun mij, nu wij toch aan dit genre van vertrouwelijke-mededeelingen toe zijn, je iets te zeggen omtrent het publiceeren van mijn artikel over Kloos in mijn 4en Verz. Opstellen.¹³⁸

Ik heb dit gedaan - in die uitgave die mij alleen aangaat - ofschoon ik wist je daar eenig leed meê te doen, maar niet óm je daar leed meê te doen, of om er jou afbreuk meê te doen.

Ik toch ben in de positie van van jullie allebei te houden. Bovendien heb ik met hem een enorm medelijden, daar ik geloof dat zijn leven ellendig is (en waarschijnlijk niet meer te veranderen).¹³⁹ Ik dacht dus: laat ik dit doen vóor het misschien te laat is (gek of dood.)

137 Het Tweemaandelijksch Tijdschrift, 5e jrg., aflev. 2, maart 1899, was aldus samengesteld: Jac. van Looy, Feesten, V, [Moeders verjaring], p. 171-220; Frederik van Eeden, Recht of macht [zie noot 104], p. 221-255; Albert Verwey, Het Brandende Braambosch, p. 256-258, laatstelijk herdrukt in O.D., I, p. 324-325, als nr. I, 4 van de afdeling ‘Sterren’; August Vermeylen, Leven en werken van Jonker Jan van der Noot, p. 259-282; Albert Verwey, Twee helden, I. Tijl Uilenspiegel en II, Willem de Zwijger, p. 283-289; herdrukt in Stille Toernooien, Amsterdam, 1901, p. 240-251; F. van der Goes, Over Arbeiderspensioneering, p. 290-316; Boekbeoordeelingen: in de rubriek ‘Kunst’: A. Pit, Un historien de l'Art français. Louis Courajod I. Les temps francs, par A. Marignan. Paris. Librairie Emile Bouillon, p. 317-320, en idem, Die Leydener Malerschule. I. Gerardus Leydanus. Il Cornelis Engelbrechtsz.
Inaugural-Dissertation von Franz Dülberg. Berlin Buchdruckerei von Gustav Schade, p. 320-323; in de rubriek ‘Literatuur’: A(lbert) V(erwey), Tijl Uilenspiegel, facsimile uitgaaf door Martinus Nijhoff; George Fuchs, Till Eulenspiegel, Comoedie in fünf Aufzügen. Verlegt bei Eugen Diederichs, Florenz und Leipzig, 1899; Des. Erasmi Rot. Stultitiae Laus, ook een uitgave van Martinus Nijhoff; Frederic Harrison, Willem I, Prins van Oranje. Uit het Eng. vertaald met een voorrede van Prof. Dr. P.J. Blok, 's-Gravenhage, Loman & Funke, p. 324-328; grotendeels herdrukt onder de titel Tijl Uilenspiegel, in Proza, dl. X, Amsterdam, 1923, p. 122-126.

138 Studie over Willem Kloos/Fragment, in L. van Deyssel, Vierde bundel Verzamelde Opstellen, Amsterdam, 1898, p. 153-157.

139 Die indruk had Van Deyssel gekregen toen op donderdag 19 januari 1899 Kloos 's middags en 's avonds bij hem te gast was. Voor zijn op 22 januari over de persoon en het werk van Kloos vastgelegde aantekeningen, zie Harry G.M. Prick, Lodewijk van Deyssel/Dertien close-ups, Amsterdam, 1964, p. 60-61. Op 31 januari 1899 zou Kloos vanuit Bussum aan Van Deyssel schrijven: ‘Waarde Vriend, Je zou mij een groot genoegen kunnen doen, als je mij een exemplaar van het Tweemaandel. zoudt willen doen toekomen, waarin je eminente bijdrage Caesar staat. Als je wilt en kunt, laat haar dan s.v.p. zenden naar mijn adres: t/p van den heer W. Witsen, Villa Zonneberg te Ede (Gld.) waar ik van Woensdag tot Zondag a.s. logeer. Hiermeê zou je mij ontzettend verplichten. Met vriendsch. groet aan het sympathieke Baarnsche huishouden t.t. Willem Kloos.’ Het toeval wilde dat Kloos' naam zeer recentelijk, want op 28 januari 1899, gevallen was in een brief van Dr. Hugo C. Muller (1855-1927) aan Van Deyssel: ‘Amice, De Gids weigert voortdurend artikelen van mijn hand. Het blijkt helaas te wezen een clubje, zonder eenige breedte van blik. Daarom roep ik u toe: Hereenigt U! Kunt gij niet het Tweem. Tijdschr. met De Nieuwe Gids hereenigen, en zulk een flink tijdschr. maken naar vorm en inhoud dat De Gids geheel achterop raakt? Het is eenvoudig een schande dat mijne art. voortdurend worden geweigerd. Met Kloos en u en mij aan 't hoofd, en daarbij als medewerkers de beste jongeren, in kunst en wetenschap, zouden wij een prachtig tijdschr. kunnen maken. Nu eet de een den ander op!!’

[p. 108]

Jij bent zoo rijk aan vreugden, niet waar, en er bestaat veel kans dat wij elkaâr nog veel genoegens zullen kunnen doen!

Dáárom heb ik dit gedaan ofschoon ik wist je er eenig leed meê te doen.