De briefwisseling tussen Lodewijk van Deyssel en Albert Verwey

[p. 57]

38

Baarn, 15 December 1894.

Amice,

Hartelijk dank dus aan U beiden voor de versterkende en levenslust kweekende gave. Een dronk uit de eerste flesch was op uw gezondheid. -

Het stuk van Buysse heb ik naar Groesbeek gestuurd, dat van Hartog zal ik den auteur terugzenden. Bij omwerking kon ook dit laatste aannemelijk worden, maar het is te lang om hem dit allemaal schriftelijk uit te leggen.¹⁵⁸.

De opmaking van de aflevering, die je voorstelt vind ik heel goed.

Is Van der Horst al gekomen? De Gids annonceert ook een stuk Lysis (Lysias?) van v. Deventer.¹⁵⁹ Wij moeten, dunkt me, met hem overeenkomen dat hij niet over 't zelfde onderwerp bij ons en ook elders schrijft, ten zij misschien hij 't bij ons 't eerste geeft. Hij heeft nu een artikel over Coenen in de Kunstwereld.¹⁶⁰ Had jij hem dat niet ter beoordeeling gezonden?

Ik heb een klein stukje van Heykoop over Thorn Prikker¹⁶¹ ontvangen, dat mij goed te plaatsen lijkt. Ik heb het aan Veth ter keuring gezonden.¹⁶²

Dat wetenschappelijke stuk van Cox¹⁶³ zal ik aan Dr. G. Jelgersma ter keuring zenden.

158 Zie noot 142.

159 Zie noot 109.

160 Ch. M. van Deventer besprak in De Kunstwereld no. 50, december 1894, p. 2-3: Studies van Frans Coenen Jr., bij H. Honig te Utrecht verschenen, en La Mouche des Croches, par Willy, een uitgave van de Librairie Fischbacher te Parijs.

161 Ch. Heykoop, Thorn Prikker's ‘Moine epique’ (Naar Emile Verhaeren's gedicht van dien naam), in Tweemaandelijksch Tijdschrift, 1e jrg., aflev. 3, januari 1895, p. 456-458.

162 Op 15 december 1894 bracht Jan Veth aldus advies uit: ‘Waarde Thijm, Het stukje van den Heer Heykoop heb ik met genoegen gelezen, en òok wanneer gij niet reeds getoond had in dit advies slechts consent op eigen meening te vragen, zou ik U de plaatsing voorzeker niet ontraden. Slechts één opmerking: met een enkel zinnetje, een sous-titre of een noot dient gezegd te worden dat er sprake is van een teekening, te Nijmegen, den Haag (Etsclub) en Leiden geëxposeerd. Nu schijnt het zoo in 't wilde.
Ik zal dezen keer niets kunnen geven, en ben ook daàrom blij dat er iets schilderkonstigs is ingezonden. De eerste afleveringen van Taks Kroniek vragen wat steun van mijn zijde en ik heb het met nog allerlei andere drukker dan druk. O, als men eenmaal in dat schuitje zit! Met beste groeten van huis tot huis, yours Jan Veth.
Er zijn een paar uitdrukkingen in het stukje van den Heer H. die wat zwak zijn, dunkt me. Misschien zouden die in proef verbeterd kunnen worden, met schrijvers toestemming. Ik bedoel niet de zeer goede beschrijving, maar den aanloop.’

163 W.H. Cox, De natuurkeus bij den mensch, in Tweemaandelijksch Tijdschrift, 1e jrg., aflev. 5, mei 1895, p. 188-214, en aldaar gedagtekend Deventer, October 1894.

[p. 58]

Een bijdrage van mevrouw Kapteyn¹⁶⁴ uit Londen komt mij ongeschikt voor.

Nu Diepenbrock zich geregeld voor muziek aan het Weekblad De Kroniek verbonden heeft, vraag ik hem¹⁶⁵ bij ons ook de geregelde muziekrubriek te aanvaarden. Daarop heb je zeker niet tegen?

Ook wilde ik Tak nog eens over politiek schrijven.

Ik ben veel beter dan ik geweest ben,¹⁶⁶ maar nog niet weer heelemaal de oude in 't verkeer en met 't vervoer.

Nu Goes, ook letterkundig, weêr druk aan 't schrijven gaat, (Sociaal Weekbl. en Amstr.) kunnen wij, meen ik, op zijn hulp wel rekenen als er eens te kort is of zoo.

Vaarwel. Zeer gegroet,

K. Alb. Thijm.

164 Met Gertrude Kapteyn-Muysken (1855-1920), wier man Albert Kapteyn (1848-1927) secretaris was van de Westinghouse Brake Company, had Van Deyssel kennis gemaakt op woensdag 26 september 1894, toen hij bij de Kapteyns de thee gebruikte in hun cottage The Oaks aan de Arkwright Road te Hampstead. Aan zijn vrouw berichtte Van Deyssel op 28 september 1894: ‘Woensdag ben ik, in mijn eentje, gaan ontbijten in de Paardenhoef, een vermaarde restauratie, daarna ben ik de familie Kapteyn gaan opzoeken, buiten de stad, voor 't eerst alleen met den ondergrondschen spoorweg gaande, ik ben dan ook in een verkeerden trein gaan zitten, maar ten slotte toch goed te recht gekomen. Bij Kapteyn de thee van vijf uur, een leelijke maar aardige en heel spraakzame vrouw, a.st. Dinsdag ga ik er met Toorop dineeren.’ Dit dîner ving aan te half zeven, maar de heren werden al te half vier verwacht, zodat er gelegenheid was tot een wandeling, met mevr. Kapteyn als gids, over Hampstead Heath en het verwijlen bij de eertijdse woningen van Keats, Wentworth Place, tegenwoordig Keats Grove geheten, en Leigh Hunt, wiens cottage in de Vale of Health sindsdien werd gesloopt, en daarmee helaas tevens het huis waarin Shelley logeren kwam om op verhaal te komen van de dood door zelfverdrinking van zijn eerste vrouw Harriet Westbrook, in de Serpentine-vijver van Hyde Park. Al met al was het nu bijzonder sneu een bijdrage van mevr. Kapteyn te moeten weigeren. Voor uitgebreider informatie over haar leven en werk, zie O. Noordenbos en P. Spigt, Atheisme en vrijdenken in Nederland, Sun Reprint, Nijmegen, 1976, p. 209-212.

165 Van Deyssel schreef Diepenbrock nog diezelfde dag: ‘Beste Fons, in de nieuwsbladen komt het bericht voor dat je je voor geregelde periodieke medewerking over Muziek hebt verbonden aan het nieuwe Weekblad De Kroniek. - Indien dit waar is, indien je dus gaat schrijven in iets dat niet De Nieuwe Gids is noch in rechtstreeksche betrekking staat tot de mannen van den Nieuwen Gids van 1893-94, - dan hoop ik dat je mij zult willen toestaan je vriendelijk uit te noodigen ook eenige, zoo mogelijk periodieke, medewerking te geven aan het Tweemaandelijksch Tijdschrift. - Rond-uit gezegd, lijkt mij gekondenseerde, hoogere schriftuur als waarmeê je ons vroeger gelukkig hebt gemaakt en die de eenige is welke recht, bij je geest past, meer thuis te hooren in een boekvormige twee-maandelijksche uitgave dan in een koerantachtige, uit ter aard meer vergankelijke, hebdomadaire.
Ben je dus voornemens, zoo als ik vermoed, je artikelen voor het weekblad losser en vluchtiger te stellen dan je voormalig werk in den Nieuwen Gids, - dan zul je, hoop ik, voor je ander werk de met zooveel anticipeerende dankbaarheid voor je open gehouden plaats in de schrijversgroep van het nieuwe tijdschrift willen innemen, zij 't slechts tot er elders naar je verlangd wordt, waar trouw aan vroegere afspraken of levendiger sympathiën je zeggen te gaan.
Voor ik in 't algemeen met je gevoelens heb mogen kennis maken, zal ik niet in nadere bizonderheden komen. Wil dit dus in overweging nemen, ontvang mijn meest gemeende wenschen voor dat het je wèl ga en mijn hartelijkste groeten.
Karel Alberdingk Thijm.’
Blijkens Alphons Diepenbrock, Brieven en documenten. Bijeengebracht en toegelicht door Eduard Reeser, dl. II, 's-Gravenhage, 1967, p. 241-242, reageerde Diepenbrock op 21 december 1894 aldus:
‘Beste Karel!, Het deed mij zeer veel genoegen je schrift weer eens te zien. Alleen spijt het mij niet te vernemen hoe het nu met je gaat en of de chronische verkoudheid van toèn, nu voor bij is. Op je vraag of ik aan 't twee-maandelijksch tijdschrift mede wil werken, kan ik helaas geen positief and woord geven. Vooreerst wat het gebonden zijn aan de N.G. betreft dit: Het was mij in 't voorjaar, toen je mij over 't Internationale tijdschrift schreef, moeilijk het redacteurschap aan te nemen, daar ik voor 't eventueele geval eener publicatie door persoonlijke niet litteraire consideraties aan den Nieuwen Gids eenigzins gebonden was. Die bestaat nu niet meer (en als hij nog op dezelfde wijze bestond als 't laatste jaar zou ik er zeker niet onvoorwaardelijk mee ingenomen zijn) en het medewerken aan een andere Revue is ook iets geheel anders dan het Redacteur-zijn. Mijn wil is goed genoeg. Het hangt maar af van het vermogen. Voor de Kroniek heb ik niet de minste penchant. Het is niet uit opzet dat ik beloofd heb mede te werken, zelfs ook niet uit inclinatie voor Tak die mij overigens zeer sympathiek is. Maar toen hij mij om medewerking vroeg, heb ik 't aangenomen als iets wat eenigzins naar een betrekking leek, waar althands iets mee te verdienen valt, in de hoop dat ik na Januari 95 in Amsterdam zijnde daartoe gelegenheid zou vinden. Het is volkomen juist wat je zoo heusch omschrijft, dat [ik] voor journalisme niet geschikt ben. Dat daaruit een geschiktheid zooals je het noemt “voor hoogere gecondenseerde schriftuur” zou volgen is mij tot dusver niet gebleken, als ik bedenk welk een inspanning 't mij kost iets wat ook te schrijven. Me dunkt een auteur en kritikus als jij moet dat aan mijne producties kunnen hooren, bijna zou ik zeggen ruiken.
Ik kan je verzekeren dat ik er nù geducht spijt van heb, dat ik toegezegd heb aan Tak. Maar het een sluit natuurlijk het ander niet uit. Het komt maar op de faculteit aan, dit wil bij mij zeggen of ik gemoedsrust genoeg heb om iets te zeggen, wat mij zelden overkomt, daar ik uiterlijk stil en afgezonderd, maar inwendig steeds in een voortdurende jacht leef. In ieder geval is het mij aangenaam te weten dat ik niet afgewezen zal worden aan de deur van jullie tijdschrift, iets wat ik door een bij velen zich voordoende begripsverwarring tusschen persoonlijke en litteraire aangelegenheden vroeger gedacht zou hebben.’aant.aant.

166 Op 11 december 1894 had Van Deyssel zelfs kunnen vastleggen: ‘Zoo uitmuntend als van-daag heb ik mij, meen ik stellig, nog niet gevoeld zoo lang ik hier woon, en zeker niet sedert 16 December 1893. Hierbij is het weêr een der grootste faktoren, zoo niet de grootste faktor. Het is, zoo als het in de laatste dagen meer is geweest: vorst en over-dag zon, zonder wind. (..) Ik gevoel mij van-daag zoo als in den besten tijd te Houffalize. Die beseft welk onderscheid er is tusschen mijn gesteldheid van heden en die der meeste andere dagen, zal toegeven, dat ik wonen moet waar het het dikwijlst zulk weêr is.’