Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken

79. Guillaume de Deguileville, Pelgrimagie van der menscheliker creaturen

Guillaume de Digulleville, Le pèlerinage de la vie humaine, Middelnederlandse vertaling, Vlaanderen, ca. 1460.

Perkament; 64 bll.; blad en bladspiegel resp. 325 × 220 mm en 233 × 145 mm; 1 kol., 50 à 52 rr. per kol. Achttiende-eeuwse foliëring met zwarte Arabische cijfers. Eén hand (littera bastarda). Een blauwe initiaal met rood penwerk, gedeeltelijk met groen gehoogd; drie rood-blauwe lombarden; rode en blauwe lombarden; 68 miniaturen. Op het blad dat op de binnenzijde van het voorbord van de oorspronkelijke band was geplakt in een littera textualis: Desen bouc behoort toe in den niewen cloostere ten groenen briele te sancte magrieten Te gent Ghegheuen jnt jaer ons heeren dusent cccc Ende lxxix s(cripsit) sanders. Negentiende-eeuwse kartonnen band, overtrokken met perkament (fragment uit een vijftiende-eeuwse Italiaans koorboek).

Pl. 62

Berlijn, Staatsbibliothek der Stiftung Preussischer Kulturbesitz, Ms. germ. fol. 624.

Dit handschrift Bevat dezelfde Middelnederlandse vertaling van Le pèlerinage de la vie humaine als het vorige. Het werd omstreeks 1460 in Vlaanderen geschreven. In 1479 kwam het in het bezit van het klooster ‘ten groenen briele’ of ‘te sancte magrieten’ te Gent, een klooster van victorinnen of kanunnikessen van Sint-Victor. Het heeft toebehoord aan H. Hoffmann von Fallersleben (1798-1874), die het in 1821 op zijn tweede reis in Nederland in zijn bezit kreeg. Op 16 juli 1850 verkocht hij het, samen met een groot deel van zijn bibliotheek, aan de Königliche Bibliothek, later Preussische Staatsbibliothek, te Berlijn.

Onder de naam Dat boeck vanden pelgherym werd een andere Middelnederlandse vertaling van Le pèlerinage de la vie humaine tweemaal gedrukt: de eerste maal in 1486 door J. Bellaert te Haarlem (Campbell, 1376), de tweede maal in 1498 door H. Eckert van Homberch te Delft (Campbell, 1377). Vermeldenswaard is dat er van Le pèlerinage de Jésus Christ, het tweede deel van de trilogie van Guillaume de Digulleville, een berijmde Mid-

[p. 221]

delnederlandse vertaling werd vervaardigd, die alleen in hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek, 15.657 is bewaard gebleven.

H. Degering, Kurzes Verzeichnis der germanischen Handschriften der Preussischen Staatsbibliothek, I. Die Handschriften in Folioformat, Leipzig, 1925, p. 68, nr. 624; Die Pilgerfahrt des träumenden Mönchs. Nach der Kölner Handschrift herausgegeben von A. Meijboom, Bonn en Leipzig, 1925, p. 4* en 5*; H. Wegener, Beschreibendes Verzeichnis der Miniaturen und des Initialschmuckes in den deutschen Handschriften bis 1500, Leipzig, 1928, p. 151-153 (Beschreibende Verzeichnisse der Miniaturen-Handschriften der Preussischen Staatsbibliothek zu Berlin, 5).