Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken

72. Leven, passie en translatie van de H. Catharina van Alexandrië

Leven, passie, translatie en mirakelen van de H. Catharina van Alexandrië, Noord-Brabant (klooster Marienwater te Rosmalen bij 's-Hertogenbosch), ca. 1500.

Perkament; 3 + 163 bll.; blad en bladspiegel resp. 250 × 175 mm en 152 × 99 mm; 1 kol., 21 rr. per kl. Moderne potloodfoliëring. Eén hand (littera textualis). Vijf gehistorieerde initialen met vierzijdige randversiering; rode lombarden, soms opengewerkt, met paars penwerk, afwisselend met blauwe lombarden, meestal opengewerkt, met rood en paars penwerk; rode titels en paragraaftekens; een grote miniatuur. Oorspronkelijke bruin kalfsleren band op eiken borden; voor- en achterplat met drievoudige filets en losse stempels versierd; twee gedreven koperen sloten, waaraan de sluithaken ontbreken; hoeken met koperen bandjes geschoeid.

Pl. 60 en 61

Parijs, Bibliothèque Nationale, néerl. 129.

Dit handschrift bevat de volgende teksten over en gebeden tot de H. Catharina van Alexandrië: 1. De oerspronck vanden gheslechte der doerluchtiger hoger geboertiger vryedelre koninginnen ende alre werdichster maget ende martelarster Sancta katherina (fol. Av^o-11v^o); 2. Dat boec vanden leuen ende der passien der glorioser maget ende martelarster Sancta katherina die des conincx costus dochter was (fol. 11v^o-88r^o), eveneens voorkomend in de hss. Düsseldorf, Landes- und Stadtbibliothek, C 23; Gent, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, 123; 's-Hertogenbosch, Provinciaal Genootschap van Kunsten en Wetenschappen in Noord-Brabant; Hoeven, Seminarie Bovendonk en Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Letterk. 272, alsook in de ripuarische hss. Darmstadt, Hessische Landes- und Hochschulbibliothek, 991 en 2682; 3. Een verclaringhe vander hogher geboertiger coninghinnen der glorioser maghet ende martelarster Sunte katherinen translacie hoe dat haren alre heilichsten lichaem gheuonden was metter godliker uertoningen opten berch synai (fol. 90r^o-96r^o), eveneens bewaard in hs. Hoeven, Seminarie Bovendonk; 4. Vander hogher doerluchtiger coninghinnen der glorioser martelarster ende maghet Sunte katherinen geestelike crone (fol. 96v^o-107v^o), ook overgeleverd in hs. Hoeven, Seminarie Bovendonk; 5. Van vijf punten daer die gloriose maghet Sunte katherina in te uerwonderen is (fol. 107v^o-110v^o), ook be-

[p. 206]

waard in hs. Hoeven, Seminarie Bovendonk; 6. Van subtilen vragen die die L. meisters sunte katerina vraechden (fol. 110v^o-111v^o); 7. Hoe grote liefde ende eer dat God tot Sunte katherina heeft (fol. 11v^o-112v^o); 8. Een seer suuerlijck tractaet opten naem der heiliger ende glorioser ioncfrouwen sunte katherinen (fol. 111v^o-114v^o); 9. Sommige scoen mirakulen vander werdiger maget sancta katherina (fol. 115r^o-156r^o), eveneens bewaard in hs. Hoeven, Seminarie Bovendonk; 10. Van sancta katherina ongeloefliker scoenheit (fol. 156r^o-156v^o); 11. Suuerlike versen daermen mede grueten sal die leden der saliger maget sunte katherina (fol. 157r^o-158v^o); 12. Deuote grueten totter alre werdichster maget ende martelarster sunte katherina (fol. 158v^o-162r^o) en 13. Een suuerlijck ghedicht vander saliger maget Sunte katherina (fol. 162r^o-162v^o).

Het hier besproken handschrift bevat geen eigendomsmerk, maar het heeft aan het birgittinessenklooster Marienwater te Rosmalen bij 's-Hertogenbosch toebehoord. Het is immers door dezelfde kopiiste geschreven en door dezelfde twee miniaturisten verlucht als hs. 's-Gravenhage, Koninklijke Bibliotheek, 133 B 13 dat blijkens een eigendomsmerk aan het bovengenoemde klooster heeft toebehoord. Beide handschriften mogen als tegenhangers worden beschouwd: het Parijse handschrift bevat teksten over de H. Catharina, het Haagse over de H. Barbara. De zusters van Marienwater vestigden zich in 1713 in het klooster Maria Refugie te Uden. Wanneer beide handschriften de kloostergemeenschap hebben verlaten, is niet meer uit te maken. Zij hebben beide toebehoord aan D.C. van Voorst (1752-1833) en aan diens zoon J.J. van Voorst (1791-1869), predikanten te Amsterdam, wier bibliotheek in 1859 is geveild. Het hier besproken handschrift is in het bezit geweest van J.R. Anderson en H. Harvey Frost. Daarna heeft het toebehoord aan graaf Guy du Boisrouvray, die in 1961 zijn verzameling handschriften aan de Bibliothèque Nationale te Parijs heeft geschonken.

Cat.-D.C. van Voorst en J.J. van Voorst, Amsterdam, 1859, p. 31-32, nr. 217; Catalogue d'une magnifique collection de livres curieux et rares, Rotterdam, 1860, p. 9, nr. 73; W de Vreese, Beschrijving der handschriften van Jan van Ruusbroec's werken, Gent, 1900-1902, p. 320, voetnoot; Catalogue of Important Literary and Mediaeval Manuscripts, Valuable Printed Books, Indian and Persian Miniatures, etc., Londen, Sotheby and Co, 3-4 mei 1948, p. 48, nr. 431; [J. Porcher), Manuscrits à peintures, offerts à la Bibliothèque Nationale par le Comte Guy du Boisrouvray, Parijs, 1961, p. 137-138, nr. 28.