Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken

19. Leven van de H. Trudo

Leven van de H. trudo, bewerkt naar Theodoricus van Sint-Truiden, Vita sancti Trudonis, fragmenten, waarschijnlijk Sint-Truiden, ca. 1400.

Perkament; 2 bovenaan besnoeide bll.; blad oorspronkelijk ca. 290 × 200 mm, thans nog 264 × 188 mm; bladspiegel oorspronkelijk ca. 230 × 150 mm, thans nog 224 × 150 mm; 2 kol.; oorspronkelijk 50, thans nog 48 rr. per kol. Eén hand (littera textualis). Afwisselend rode en blauwe lombarden; beginletters van de verzen in een aparte kolom en afzonderlijk rood doorstreept. Modern kartonnen bandje.

Brussel, Koninklijke Bibliotheek, IV 175.

Het berijmde leven van Sint-Trudo, een bewerking van de Vita sancti Trudonis van Theodoricus van Sint-Truiden, was een omvangrijk dichtwerk van naar schatting 7.700 verzen, waarvan de 384 deels onleesbare verzen, die op dit dubbel blad voorkomen, de schamele overblijfselen zijn. Waarschijnlijk werd dit dichtwerk geschreven door een monnik uit de beroemde abdij van Sint-Truiden, die door Sint-Trudo werd gesticht, waar hij eeuwenlang intens werd vereerd en die bovendien een brandpunt van cultuur is geweest, waar de letteren met voorliefde werden beoefend. In de Gesta abbatum Trudonensium wordt er uitdrukkelijk gezegd dat er zich onder Willem van Affligem, abt van Sint-Truiden van 1277 tot 1297, in de abdij verschillende geletterde monniken bevonden, die in het Diets, het Frans en het Latijn bedreven waren. Al valt niet te bewijzen dat het dichtwerk zo hoog opklimt, ook in later tijd zullen er in de abdij monniken geleefd hebben, die een Latijns leven van de stichter daarvan in Dietse verzen konden bewerken. Toch is het niet onmogelijk dat het dichtwerk door een dichter van buiten de abdij is geschreven, die ofwel in opdracht van deze laatste werkte, ofwel gewoonweg door de stof werd aangetrokken, waarvan ontegenzeglijk een zekere bekoring uitgaat. Theodoricus van Sint-Truiden verdeelde zijn Vita sancti Trudonis in twee boeken van resp. 18 en 21 hoofdstukken. De bewaarde verzen behoren tot het eerste boek. De verzen op het eerste blad van het dubbel blad sluiten niet aan bij die op het tweede blad,

[p. 69]

daar er zich tussen de twee bladen ten minste één dubbel blad heeft bevonden. De 192 verzen op het eerste blad komen overeen met het slot van het tweede hoofdstuk en met bijna geheel het derde kapittel. Daarin wordt, uitvoeriger dan in het Latijnse voorbeeld, de episode van de boze vrouw verhaald, die door God met blindheid werd geslagen, omdat zij op aanstoken van de duivel het kerkje had omvergegooid dat door de kleine Trudo was gebouwd, maar die door tussenkomst van de H. Trudo opnieuw ziende werd. De 192 verzen op het tweede blad beantwoorden aan het slot van het achtste hoofdstuk, aan het negende hoofdstuk en aan het begin van het tiende kapittel. Daarin wordt de episode verhaald, waarin Remaclus Trudo als zijn geestelijke zoon aanneemt en hem aanraadt zich naar Glodulphus, bisschop van Metz, te begeven en hem zijn goederen in Haspengouw af te staan.

Het berijmde leven van Sint-Trudo werd, waarschijnlijk in het midden van de 15de eeuw, in proza bewerkt. De bewerker heeft verouderde woorden door nieuwe vervangen, de rijmen weggewerkt en de zinsbouw aangepast, maar overigens zoveel woorden, wendingen en zinsneden uit zijn voorbeeld overgenomen dat de samenhang tussen beide levens niet te loochenen valt. Zoals het berijmde leven is ook de prozabewerking fragmentarisch bewaard. Alles bij elkaar zijn er slechts een dertigtal, meest gehavende, bladen, thans als hs. IV 174 in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel berustend, tot ons gekomen. Zij hebben behoord tot een handschrift van ca. 1470, waarschijnlijk afkomstig uit het klooster Sint-Luciendal te Sint-Truiden.

De fragmenten van het berijmde leven van Sint-Trudo werden op 11 december 1961, in opdracht van de Koninklijke Bibliotheek te Brussel, door het antiquariaat Maggs Bros op een veiling bij Sotheby te Londen gekocht. De fragmenten van de prozabewerking werden in maart 1957 door K. Stevaux te Melveren, een gehucht van Sint-Truiden, ontdekt en later aan de Koninklijke Bibliotheek te Brussel verkocht. Op 8 januari 1962 werden de fragmenten van het berijmde leven en van de prozabewerking in de handschriftenverzameling van de Koninklijke Bibliotheek opgenomen.

Catalogue of Important Western and Oriental Manuscripts and Miniatures etc. Which will be sold by Auction by Messrs. Sotheby & Co.,... on Monday, the 11th December 1961..., Londen, 1961, p. 46, nr. 147; Bulletin K.B., 6 (1962), p. 58; J. Deschamps, Fragmenten van twee Middelnederlandse levens van Sint-Trudo, Handelingen der Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letter-

[p. 70]

kunde en Geschiedenis, 16 (1962), p. 219-284; J. Deschamps, Middelnederlandse levens van Sint-Trudo, De Tijdspiegel, 18 (1963), p. 146-152; Vijftien jaar aanwinsten. Sedert de eerstesteenlegging tot de plechtige inwijding van de Bibliotheek, Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 1969, p. 46-47, nr. 35.