Rijmwoordenboek der Nederduitsche taal (1846)

Rijmwoordenboek der Nederduitsche taal

(1846)–Lodewijk Hendrik Delgeur– rechtenstatus

Auteursrechtvrij

Vorige Volgende



[pagina 27]
Zesde hoofdstuk. Over de versmaet der ouden in onze tael. 64. Ieder weet dat de versmaet der oudenGa naar voetnoot() geheel gevestigd is op de lang- en kortheid der lettergrepen, die altyd zeker en onveranderlyk blyft. By ons nu, waer de quantiteit* meermalen wankt, valt het zeer moeijelyk goede verzen te maken in den trant der ouden. Niettemin heeft men meer dan eens, onderscheiden soorten in onze tael nagebootst. Wy zullen er derhalve eenige voorbeelden van geven, doch eerst herinneren dat men, ons wetens, tot nu toe enkel Hexameters, Disticha en sommige lyrische verzen heeft nagevolgd.
Hexameters. Wȳkt! - Ni͞et nādĕr! Prŏsērpĭnă kōmt, wȳkt, wȳkt ŏngĕwydēn, (Ro͞ept dĕ Sĭbīllĕ) vĕrwȳdērt ū văn hĕt wo͞ud dĕzĕr Gōdhe͞id! Ma͞er gy̆ Ăenēās, trēk nŭ hĕt zwaerd! vōlg, vōlg my̆nĕ schrēdēn!
[pagina 28]
Thāns ĭs hĕt tȳd stāndvāstĭg en sto͞ut ăllĕ vre͞es te vĕrbānnēn. Dūs spre͞ekt ze ēn snēlt vōl hĕilĭg ȳvĕr hĕt ȳssĕly̆k hōl do͞or. kinker.
Disticha. Wae̅rŏm tŏch schae̅mt gy̆ ŭ o̅vĕr ŭw vle̅kkĕn? Ŏch e̅lk diĕ zĕ zie̅n za̅l Zi̅e̅t i̅n ie̅dĕr ĕĕn tra̅e̅n o̅ndĕr hĕt schry̅vĕn gĕsto̅rt. Ga̅ dăn, ĕn gro̅et hĕt vĕrru̅kkĕly̆k o̅o̅rd my̆nĕr vu̅rĭgĕ wĕnsche̅n Da̅t ĭk mĭsschie̅n e̅e̅nma̅e̅l (flu̅istĕr dĭt) we̅dĕr zăl zi̅e̅n. kinker, naer ovidius.
Alcaische maet. 'k Vĕrla̅e̅t dĭt ae̅rdri̅jk: lee̅nt mĭj ŭw vleu̅gĕlĕn Ŏ wi̅ndĕn! wo̅lkĕn, he̅ft mĭj tĕn he̅mĕl ŏp Ho̅e re̅e̅ds dĕ hoo̅gstĕ be̅rgĕn zi̅nkĕn! Ho̅e̅ dăer bĕne̅e̅n ĭn 't vĕrschie̅t dĕ la̅ndĕn Ĕn ri̅jkĕn li̅ggĕn! Re̅e̅ds ĭs dĕ gla̅ns vĕrdoo̅fd Dĕr gu̅ldĕn te̅mpĕls; slo̅tĕn ĕn vo̅rstĕnhŏf Ĕn mi̅jlĕnbree̅dĕ ste̅dĕn, tha̅ns nŏg Sti̅ppĕn gĕli̅jk, zĭjn bĭjna̅ vĕrzwo̅ndĕn. bormans. Ĕn gȳ, ŏ Thōr, ō māgtĭgĕ Dōndĕrgŏd, Dĭe ōp dĕ blīksĕmwōlkĕn ŭw wāgĕn rŏlt, He̅lp o̅ns, ĕn da̅t ŭw a̅lvĕrnie̅lĕnd Ha̅mĕr dĕr Ro̅mĕrĕn ko̅p vĕrple̅ttĕ. franquinet.

[pagina 29]
Sapphische maet. Vo̅l vĕrla̅ngĕn zie̅n wy̆ dĕ le̅ntĕ na̅edrĕn Ee̅u̅wĭg jeu̅gdĭg, doe̅t zy̆ Nătu̅e̅r vĕrjo̅ngĕn; De a̅e̅rdĕ bre̅ngt zy̆ 'tsche̅ppĕndĕ woo̅rd de̅r A̅lma̅gt; Doo̅r hărĕn i̅nvloe̅d. kinker. De bovenstaende verzen beginnen, gelyk in de sapphische maet by de Grieken, met een dubbeltrocheus. De Latynen hebben, byna zonder uitzondering, een spondeus () voor den tweeden voet genomen, als in Gro͞otĕn wi͞en 't a̅́erdrȳk sĭddĕrēnd gĕho͞orza͞emd, Ma͞er dĭe a͞en du̅́izēnd ŏvĕrdēktĕ dōlkĕn Vān 't ŏnstāndvā́stĭge, ŏnbĕrādĕn vōlk ŭ - ze̅lvĕ tĕn pro̅o̅i ge̅e̅ft! Sommige onzer dichters hebben de sapphische maet met rymen gebruikt: Zo̅́on văn dēn lā́ndĕ dăt gĕ mōgt vĕrwe͞erĕn, Sla̅́ep ĭn dē grā́fnācht by̆ ŭw gro͞otĕ va͞edrĕn Va̅́ek kŏmt dē Vlā́mĭng, dĭe dĕ de͞ugd bly̆ft e͞erēn, Da̅nkbaĕr ŭ na̅e̅drĕn! van duyse. Dat de tweede en derde greep in deze laetste verzen haperen, zal ieder gemakkelyk gewaer worden.
[pagina 30]
Andere soorten van voetmaten by de ouden gebruikt, zyn door geene nederduitsche dichters nagebootst; alleen hebben eenige prosodisten (onder anderen Kinker) enkele verzen der ouden, in verschillende maet geschreven, om te laten zien hoe men dezelve in onze tael zou kunnen navolgen.	voetnoot() Dat de arsis* en thesis (klimming en daling) der woorden, als ook derzelver klemtoon, veel aen de harmonie hunner verskunst toebrengt; dat men zelfs, om goede grieksche of latynsche verzen te maken, dezelve niet mag uit het oog verliezen, weten wy zeer wel; edoch wy schreven geene grieksche of latynsche Prosodia; en voor ons bestek kan - hoe onvolledig ook; ja, wil men het, hoe min nauwkeurig - hetgeen wy van de versmaet der ouden zeggen, volstaen. Wie de stof zoekt te doorgronden, bestudere Hermann's doctrina metrica.

Vorige Volgende