|
| |
| |
| |
XIII
- ‘Gy zyt het nageslacht en aen u zal ik myn woord verkondigen. Komt nader, kinderen, en luistert naer de stem uws vaders. Print zyne woorden in uw gemoed, want de tyd zal komen dat gy u dezelve zult moeten herinneren, en wee u! ja, wee u! indien gy ze dan vergeten hebt. Komt dan nader en luistert.’
Zoo sprak Hekels op eenen regenachtigen zomerdag tot het aenminnig drytal dat zich sedert een goed uer beyverde om alles overhoop te stellen in de keuken.
- ‘Komt nader!’ sprak hy met meer klem, ziende dat zyne woorden weinig effekt deden, ‘ik gebied het u!’
- ‘En hoe veel krygen wy dan, vader,’ sprak Frederiksken, terwyl het de anderen eenen wenk gaf, ‘hoe veel krygen wy als wy goed toeluisteren?’
- ‘Zie, hier hebt gy elk dry centen; komt nader,’
| |
| |
sprak hy wederom heftig, terwyl Tante Dina binnen kwam en zich by het drytal voegde, ‘ik ben de verkondiger der waerheid en gy, kinderen, gy zyt het nageslacht.’
- ‘En ik?’ zegde Dina eenigszins bedrukt.
- ‘Gy, zuster, gy zyt het voorgeslacht; zet u neder, ik ga voorlezen want... Frederik houd u stil of ik neem uwe centen terug. Lisa slaeg de oogen neder, kind, dit past aen eene vrouw wanneer er van geslachten gesproken wordt. En nu, luistert naer hetgeen ik hier in myn boek geschreven heb, en het zal u dienstig zyn... ter zaligheid,’ voegde hy er na eene poos by, want de koster sloeg er nog altyd door.
- ‘Mannen van de negentiende eeuw! mannen met hart en moed bezield tot de verheerlyking, opheldering en voortzetting der moedertael, hoort naer my; ik ga u de artikelen opleveren waerop gy u moet steunen en welke gy moet volgen om tot uw doel te geraken.
Art. 1. Maekt veel rumoer en lawyt om te doen gelooven dat gy goede, harde vlamingen zyt; maer doet ondertusschen als of gy geen vlaemsch verstondt; 't is te zeggen, als gy uwen vriend aenspreekt, spreekt hem aen in 't fransch, of zoo gy het niet geheel en al in 't fransch doet, laet er nu en dan eenige fransche woordenkens in vloeijen om uit het gebruik niet te geraken.
Art. 2. Schryft in de vlaemsche dagbladen over de regten der moedertael, roept en schreeuwt om het meest tegen het fransch. Maer als gy een dagblad voor uw
| |
| |
eigen gebruik behoeft, neemt er dan een fransch, en laet u, voor zoo veel het uwe middelen u toelaten, in alle fransche schriften abonneren.
Art. 3. Valt uit tegen het fransch tooneel, toont hoe onzedelyk hetzelve is; maer zorg vooral dat de fransche stukken in 't vlaemsch vertaeld, in de vlaemsche schouwburgen gespeeld worden; op die wyze zal men een echt nationael tooneel vormen.
Art. 4. Weest op uwe hoede, vlamingen van de negentiende eeuw! Weest vooral op uwe hoede, in de opvoeding uwer kinderen! zyt gy altoos in uw eigen goede vaderlander, maer zorgt dat uwe kinderen reeds van in de wieg zeer wel fransch verstaen; neemt, als gy het geraedzaem vindt, eene fransche meid, om hun ten vroegsten en ten besten de gehaette tael aen te leeren. De oude, versletene benamingen van vader en moeder moet gy vooral uit uwe huisgezinnen bannen en ze doen vervangen voor het zoetluidende Papa en het aendoenelyke Mama!
- ‘Hoe zacht klinkt dat,’ zegde Hekels, als beroerd door zyne eigene stem.
- ‘Kinderen,’ sprak hy, terwyl hy het kroost teederlyk bezag en zich een traen uit het oog wischte, ‘kinderen, van nu voortaen noemt gy my Papa.’
‘Ja, Papa,’ klonk het uit dry monden te gelyk, ‘en hoe veel krygen wy, als wy altyd goed Papa zeggen?’ voegde Frederiksken er by.
| |
| |
Dat Frederiksken is toch een zonderling kind, lieve lezer, het komt altyd en overal tusschen gekropen; ik weet er byna geenen weg mede, en het is altyd op dien droeven kryg uit.
- ‘Maer zwyg toch, Frederik,’ sprak Tante Dina, ‘is d'eere ook niets weerd dan, kind?’
- ‘D'eere, Tante, d'eere, wat is dat? Zou ik daer mede eenen langen spek krygen by Ciesken Aberdaen?’
- ‘Eilaes! Eilaes!’ sprak Hekels diep aengedaen terwyl hy eenen smartvollen blik op zynen zoon richtte, ‘eilaes, eilaes, die zal nooit een dichter worden! Maer ik moet voort; myne taek is nog niet volbragt. Zwygt dan en luistert, kinderen en schoonzuster van den grootsten dichter die ooit den aerdbodem heeft betreden!’
- ‘Ja, Papa,’ klonk het weer, en Hekels hernam:
- ‘Art. 5. Randt maer immer alle hoegenaemde besturen aen uit hoofde hunner antinationale strekkingen, hunner onuitsprekelyke teederheid jegens de fransche tael; maer als gy een plaetseken verlangt, doet als de Pharizeën van over achttien honderd jaren: handelt straks anders dan gy tierdet; koopt voor eenen cent papier en een houwelken, dopt uwe pen in den diksten franschen inkt, vouwt uwen brief bevallig toe en stelt er maer uwen franschen stempel op, harde vlamingskens!’
Hier moest Hekels zyn zweet afdroogen. Ik ook, lieve lezer, en gy zeker ook! Maer geduld toch! Want wie
| |
| |
hoeft er geen geduld te hebben op de wereld? Denkt eens aen die kinderen die, voor dry centen, daer stil zitten en toeluisteren als vinkjes... Voor dry centen! Denkt aen my die hier een boek zit te schryven, eenig en alleen om u vermaek aen te doen, om u de waerheid te verkondigen, om u op den goeden weg te brengen; en dit alles voor niet! ja, om misschien nog geld toe te mogen geven! Ja, geduld, geduld! roep ik hun allen toe die de aerde betreden! Aen vriend en vyand, aen Vlaming en Wael, aen man en vrouw, aen kind en gryzaerd, geduld! geduld! dit hoeft gy zoo lang er een hart in uwen boezem klopt, zoo lang er eenig gevoel in uw binnenste huist, zoo lang uwe ziel blyft sidderen onder den druk van het innerlyk wee, zoo lang gy den goeden ziet gemarteld worden, den dwazen hoort toejuichen, en den boozen ziet heerschen. Dit hoeft gy zoo lang de begoochelingen uwe daden bestieren; zoo lang gy aen trouwe vriendschap, aen warme liefde, aen bloote zelfsverloochering en aen loutere menschenliefde geloof hecht! Geduld! geduld! ja, dit hoeft men zoolang!
- ‘Ik ga een beetje slapen’ zegde Frederiksken stil tegen Willem, ‘Lisa slaept ook al, doe het ook maer, het zal dan veel eerder gedaen zyn.’
Willem had niet veel aenmoediging van noode; en weldra lagen de dry betaelde aenhoorders in de armen van Morpheus.
- ‘Wat is dat?’ sprak Hekels toen hy zyne lezing
| |
| |
wilde hernemen en Tante hem teeken deed van hun te laten slapen.
- ‘Zy zyn het nageslacht, zuster, en zy moeten wakker zyn. Ja, ja, er valt niets aen te doen.’
- ‘Och! broeder, zy zyn zoo vermoeid! laet ze maer slapen; ik ben het voorgeslacht, ik zal luisteren.’
- ‘Aures habent et non audiunt’ sprak Hekels diep aengedaen en hy hernam zyn boek.
- ‘Amen!’ sprak Dina, en vouwde deemoedig de handen te samen.
- ‘Art. 6. Vlamingen der negentiende eeuw, bespot uwe verbasterde landgenooten om hunne bekrompene nageaepte denkbeelden, en breng ze voor de uwe in uwe schoone moedertael terug. Slaet er de fransche ajuinrook door, 't is gelyk, als zy slechts een vlaemsch kleed dragen. Houdt u immer bezig, in uwe redekavelingen en schriften met hetgeen er zuidsch gebeurt. Toont dat gy daerin ervaren zyt tot in den hoogsten graed. Niet een politiek man mag uwe aendacht ontgaen, geen enkel verzenknoeijer mag u onbekend zyn en van iederen droeven broodschryver moet gy den voor- en achternaem weten. Alleenelyk met hetgeen u het meest aenbelangt, moet gy volstrekt onbekommerd zyn. Van oost en west en noordsch bovenal, tegen uwe deur, moet gy zoo weinig weten te spreken als over de bevolkingen der bronnen van den Nylstroom.’
Hier maekte de verontweerdiging zich meester van
| |
| |
Hekels en hy hield op van voorlezen. Tante Dina was ook in slaep gevallen. Hy sloeg zyn manuscript op de tafel en stampte ongeduldig met den voet. Op het gerucht werden allen wakker en vestigden zulke verwonderde blikken op den held, dat hy al zyne glorie in zyne schoenen voelde zinken. Nogthans deed hy eene laetste proeve op het gemoed van zynen zoon Frederik, en vroeg hem of hy alles goed had onthouden.
- ‘Ja, Papa!’ zegde het kind, en Hekels herstelde zich een weinig.
- ‘Weet gy nog wat ik in het begin gezegd heb, weet gy nog wie gy zyt en wie ik ben?’
- ‘O ja,’ sprak het kind, thands geheel wakker, ‘ik ben Frederiksken en gy, Papa, gy zyt een schaep zonder wol, zegt Mietje Schelpe.’
- ‘Hoe! wat hoor ik?... Mie Schelpe! wat zegt zy?... Dina, water! water!... ik sterf... myn eigen kind!!... Eilaes!... ik sterf voor 't vaderland!’
Lieve lezer, ik ga maer alras een ander kapittelken beginnen; ik ben voor geene ruzie, en geloof my, Frederiksken is er ditmael niet gemakkelyk af gekomen.
Maer eer ik het onderwerp voor goed vaerwel zeg, moet ik het laetste artikel van Hekels werk aenhalen. Niet iedereen heeft, zoo als ik, het boek gelezen, en men zou welligt kunnen verwonderd zyn over de zonderlinge wending der vlaemsche stryders wanneer zy in slagorde staen tegenover hunne vyanden. Maer leest het laetste
| |
| |
en gewigtigste artikel en gy zult niet meer verwonderd zyn.
- ‘Art. 7. O! gy, moedige stryders voor de regten van 't vaderland. Te wapen, te wapen! Scherpt uwe lansen, ontrolt uwe bannieren, sterke kampioenen. Maer niet op den vyand moet gy het gewigt van uwen yzeren arm doen gevoelen, maer wel op uwe broeders die nevens u in het strydperk staen. Verscheurt u de eene den anderen om het meest. Laet ze klappen, die zeggen dat er eensgezindheid in uwe rangen moet zyn. Laet uwe pen maer krassen, zoo lang gy er den moed toe gevoelt. Beleedigt maer. Schryft maer in brochuren, almanaken, om 't even, O! vrome vlaemsche broeders!’
|
|
Auteursrechtvrij