|
| |
| |
| |
XIV
Er zyn menschen die aen voorgevoelens gelooven. Dit is zeer vermakelyk wanneer het altyd goed uitvalt; maer het kan ook al eens anders gebeuren: 't is daerom ook dat men niet te gauw mag zeggen, gelyk Hekels tegen zyne vrouw zegde op eenen fraeijen lentemorgen, terwyl de zon hem vrolyk in de oogen lachtte: ‘vrouw, ik geloof dat er ons vandaeg geluk gaet overkomen, ik gevoel my zoo vrolyk, zoo ligt... ik weet niet, zoo jong van harten... Myn boek is gedrukt en het zal ons eene fortuin zyn, vrouw: gy begint ook zeer wel te verkoopen sedert ik in den winkel ben en de menschen aenspreek. Want zie, Frederika, ik wil u niet te kort doen, maer men moet toch wel geleerd zyn om gevoegelyk de menschen te kunnen aenspreken. Gy zyt zoo wat norsch; myne tael is zuiverder en edeler van uitdrukking, vooral sedert ik myn boek geschreven heb. Ja, ik ben een groot man;
| |
| |
ik ben zeer tevreden van myn eigen. Dit mag iedereen toch niet zeggen, vrouw!’
Hekel's boeken stonden in den winkel te koop, nevens de kanten zyner vrouw.
Daer waer uw schat is, is ook uw hart, staet er ergens geschreven. Aen niemand kon dit beter toegepast worden dan aen Hekels. Gansche dagen zat hy onder de plank waerop zyne boeken rustten; en die boeken waren fraei ingebonden, lieve lezer! die boeken waren schoon! met gouden letters en rooden lederen band! Wanneer er klanten in den winkel kwamen hield hy er altyd juist een in de hand. Niettegenstaende dit alles bleven zy op de plank en Hekels werd genoodzaekt dezelve voor niet weg te geven, zich betrouwende op het vooruitzicht van fortuin te maken met eene tweede uitgave.
Zoo als ik hooger gezegd heb, was het een fraeije lentedag. Hekels stond aen zyne deur, met eene pen achter het oor, een boek onder den arm en veel inktplekken op zyn halfhemd; al zyne droomen waren verwezentlykt. Zyne vrouw hield zich in den winkel onledig met het rangschikken eeniger fraeije stukken kant, toen er zich eene welgekleede en zeer bevallige dame by Hekels aenbood. Hy verhaestte zich haer binnen te brengen; zy sprak fransch: dit laetste, gevoegd by hare schoonheid, deed een groot uitwerksel op onzen vriend, hy was altyd nog al liefhebber geweest van het schoone geslacht; maer die tyden waren ver, zeer ver, en toch was
| |
| |
zyn hart nog beroerd. O grenzelooze zwakheid van het sterke geslacht!
De dame werd weldra gewaer dat men haer niet goed verstond in hare tael en daerom trachtte zy de beide echtgenooten in gebroken vlaemsch te doen begrypen dat zy kostelyke, schoone kanten begeerde te zien. Met de vlugheid eener twintigjarige deerne sprong Hekels van den eenen stoel op den anderen en haelde al het rykelykste voor den dag. Onnoodig te melden, dat zyne vrouw daer niets te zeggen had op dit oogenblik.
De schoone koopster hield zich ook het meest met Hekels op, en vroeg, met een zoet lonkjen, of men de kanten in haer hotel niet kon brengen om er daer op haer gemak te kunnen uitzoeken. Frederika wilde opmerkingen maken. Zy kon hare koopwaren niet lang missen; maer Hekels had weldra het kostelykste en schoonste van den winkel in eene doos gelegd en te beschikking der dame gesteld, terwyl hy zich gereed maekte om haer te vergezellen.
Een uer later kwam hy terug zonder kanten en zonder geld, maer toch nog altyd zeer tevreden van zyn eigen. Zyne vrouw verbleekte zichtbaer toen zy hem ontwaerde. De dame, volgens het zeggen van Hekels, moest de kanten laten zien aen haren echtgenoot die 's avonds met den laetsten trein van Parys kwam. Door angst en onrust gekwollen, kon Frederika het tot 's avonds niet uitstaen; zy begaf zich zelve naer de afspanning, maer
| |
| |
kwam nog bedrukter terug. De dame was eene wandeling gaen doen, had men haer gezegd, en zou maer laet in den avond terugkomen.
Nog tweemael ging er de droeve moeder heen en telkens zonder goeden uitslag. Hekels sloop stillekens naer zyne kamer toen het rond tien ure werd; hy had veel van zynen deftigen en stoutmoedigen toon verloren. Het blyde voorgevoel was geweken, maer hy bleef toch nog altoos te vreden over zyn eigen.
Frederika waekte tot diep in den nacht, in afwachting van geruststellende maren, maer niemand kwam. Te vergeefs trachtte hare zuster haer moed in te spreken; zy wist te wel dat de bloote naekte armoede hun allen te wachten stond wanneer zy niet meer in bezit kwam van hare koopwaren. Fernandina kon dit, helaes! ook niet ontkennen, en zoo bleven de twee vrouwen zuchten en wachten, en wachten en zuchten tot dat het morgendrood hun lichtjen verdoofde.
Na twee uren onrustig slapen waren zy weder te been. Hekels kwam eerst later; hy had het gansche voorval van den vorigen dag reeds vergeten en maekte zich gereed om, gelyk altyd, onder zyne plank te gaen zitten, toen zyn oog, by geval, op zyne vrouw viel. Hy ontstelde over hare bleekheid; hy ging haer de oorzaek er van vragen, maer zy voorkwam zyne vraeg met hem te melden, dat zy nog niemand had gezien uit de afspanning en dat hare koopwaren voorzeker voor altoos verloren waren.
| |
| |
Hekels beweerde dat zulks onmogelyk was: er moest ergens een ongeval aen de Medam overgekomen zyn; zy kon hem niet bedrogen hebben, zy zag er te treffelyk uit; zy had vriendelyk, ja, zeer vriendelyk met hem geklapt... ja, inderdaed, het was eene zeer beleefde schoone dame... Nu, kortom, hy zou er eens naer toe gaen, rond den noen; en moest zy eenige kwade inzichten hebben, hy zou haer toonen dat men met lieden, gelyk hy, omzichtig dient te werk te gaen; dat hy geen man was om zich te laten foppen. Ja, voorwaer, het zou zoo gemakkelyk niet afloopen.
Frederika stelde een einde aen de alleenspraek, met haren mantel omtehangen en zich op weg te begeven tot verdere opsporingen.
Hekels hield haer niet tegen; hy ging een toerken in den hof doen; maer wie zou durven beweeren dat hy zich op zyn gemak gevoelde?
Terwyl nu alles nog een weinig in rust is en wy voor nadere inlichtingen op Frederika hoeven te wachten, moet ik nu toch eens myne meening zeggen over Hekels. - Wat een zonderling man, lieve lezer; hoe veel dwaesheden heeft hy niet reeds begaen! Gelooft gy ook niet dat hy beter koster zou gebleven zyn, zyn dagelyksch brood in zorg zou hebben gewonnen dan op zyn vyftigste jaer zoo in eens van doening te veranderen en in weelde te gaen leven? En ook, er zyn menschen op d wereld die geboren zyn om koster te worden gelyk er
| |
| |
zyn wier zingestel vraegt dat zy cipier of champetter zyn. Maekt zulke menschen eens koster of zelfs nog maer knape van d'een of d'ander confrerie en gy zult eens zien; zy zullen alles omverwerpen. Hekels, als koster, was bewonderensweerdig: hy deed zyn dagelyksch werk in vrede, en, waende hy zich den grootsten en den verstandigsten in zyn vak, het terrein was zoo klein dat hy niet veel te bevechten had. Hy was gelyk Cesar: hy wilde altyd ergens de eerste zyn. En wie waent er zich vry van heerschzucht? Velen met hem, ja, zoo velen, willen altyd en overal de eersten zyn: de eersten in de herberg, de eersten op straet, de eersten overal in byeenkomsten, in redekavelingen; d'eersten in storm en gewoel. Het zouden gevaerlyke kerels zyn wanneer zy eens voor goed moesten in het strydperk komen. Altyd d'eersten; maer als zy te huis zyn, daer zyn zy meerendeels tweedekens of by wylen (o miserie)! niemedalle..... Maer nu ter zake, dit gaet my niet aen; en voorwaer, alles wel nagezien, wy zyn al te samen arme schepsels Gods, die, elk op zyne manier, trachten gelukkig te zyn. En wy hebben gelyk, dit is het voornaemste.
Maer zie, daer komt Frederika te huis. Hoe bleek, hoe bevend ziet zy er uit, de arme moeder. Op dit oogenblik is geheel het huisgezin vergaderd in de keuken. Hekels wordt bang wanneer hy zyne vrouw beziet, terwyl zy zich naer Fernandina wendt en haer, luid snikkend, hun ongeluk meldt. Alles is verloren, alles is gestolen.
| |
| |
De dame van den vorigen dag was niet meer te zien geweest in het hotel, en was in aller yl, volgens het zeggen van eenigen, met den laetsten trein naer Frankryk vertrokken.
Dit was te veel, ditmael kwam het er op aen om honger te lyden.
Hekels, voor de eerste mael van zyn leven, gevoelde dat hy eene dwaesheid had begaen en dat hy al de zynen in het ongeluk had gestort: hy wist niets te zeggen. Waer was zyne welsprekendheid van vroeger?
Lisa en Willem weenden bitter; zy begonnen het besef te krygen van hun ongeluk. Frederiksken alleen bleef kalm en maekte gebruik van de algemeene zinverbystering om de laetste tien koperen nagels te gaen lossnyden aen grootvaders zetels.
Hartverscheurend was de droefheid der moeder en niet minder was die van Fernandina. Sprakeloos stonden zy daer, met de handen samen gewrongen en konden het wee niet langer verduren. Al hunne krachten waren uitgeput en, als instinkmatig gedreven, wendden zy hunne schreden naer de twee zetels die naest de schouw stonden. Frederiksken verwyderde zich in aller haest van daer. Zyn werk was af, alles was los en... Bermhertige hemel! wat gebeurt er? Zie daer zitten Fernandina en Frederika diep in de zetels gezonken, men ziet maer hun hoofd meer en de zollen hunner schoenen! en er is een gekliets en een geklets en een gelieng en een ge- | |
| |
klieng en een gerol en een gebol en een gelach en een gejuich dat men er de zinnen zou by verliezen. Plaketten, pandoerkens, permissie-schellingen, kroonen, goudstukken, van alle grootte en van allen kaliber, komen in het midden der keuken gedanst, terwyl Tante Dina er door hare krampachtige bewegingen al meer en meer doet komen. Welk een schat!
Wanneer de eerste verwondering een weinig over was, ging Hekels de beide vrouwen uit hunnen ongevoegelyken toestand verlossen en dan onderzocht men de zetels nader. Er was geld genoeg in, meestendeels in goud, om, op eens, al het verlies te herstellen dat men ooit geleden had. De ommekeer was zoo groot, het geluk was zoo volkomen, dat Dina als eenen elektrieken schok kreeg, naer Hekels toeliep en er mede begon te dansen. En hy danste mede, de groote man, de vermaerde volksschryver, de man zyner eeuw; en sints dien merkweerdigen dans heeft hy al zynen vorigen hoogmoed afgelegd, en is hy een goede vader, een teedere zorgvolle echtgenoot en een achtbaer burger geworden.
Ja, waerachtig! zy danst, Fernandina. En Frederika omhelst hare kinderen en den kleinen Willem; want zy heeft het kind zoo lief als de hare, en zy weent van blyde aendoening.
Welk eene blydschap! de goede God zy gedankt!
Nu begint men te tellen en op hoopkens te zetten en dit duert zoo tot 's avonds.
| |
| |
Frederiksken heeft reeds eenige stukjes geld genomen en viert het gelukkige voorval, op zyne manier, met zich een geheel pond suiker en tien lange spekken by Ciesken Aberdaen te koopen. Ciesken heeft de goede maer ook al beet, want Frederiksken heeft niet gezwegen; en zoo weet iedereen nog dien zelfden dag, in de kleine stad, dat Hekels weêr ryk is geworden.
Om nu eene nadere opheldering te geven, en opdat de lezer aen geen mirakel geloove, zou ik nu nog moeten vertellen hoe het kwam dat die twee zetels zulk eenen schat besloten. Het was zeer natuerlyk: de grootvader van Fernandina en Frederika was een oude gierigaerd, een zonderling vies man, gelyk men er velen vond in den ouden tyd, en hy had zynen zoon zoo wel zyne eigene gevoelens over byhouden en sparen weten over te zetten dat deze, (reeds bejaerd toen hy met hunne moeder trouwde), van niets anders wist dan van geld vergaren, geld winnen en geld bewaren. Hy had zyne vrouw, die eene goede, kortzichtige sloor was, doen gelooven dat hy niets anders dan eene onaenzienlyke som gelds van zynen vader had overgeërfd en dat zy hoefden te sparen en ten zuinigsten hun huishouden in te rigten.
De twee oude zetels had hy zelf gemaekt en er al zyn geld in geborgen in dat tydstip van oorlog en plundering, dat zoo wel ten regte de troebele tyd werd genoemd in Vlaenderen.
Zyne vrouw had zich dikwyls verwonderd getoond
| |
| |
over de groote zwaerte der twee meubelen, maer telkens had hy haer terug gewezen met haer te doen gelooven dat zy van binnen met yzer beslagen waren.
Hoe de nagelkens nu los waren geraekt, bleef nog voor iedereen een raedsel. Fernandina geloofde vast aen een mirakel, maer Frederiksken kwam voor den dag met zyn gebroken mesken, en vertelde hoe lang het gewerkt had om alles los te krygen. ‘Ja, byna twee jaren,’ merkte het kind, ‘heb ik daer mede bezig geweest.’
- ‘Juist zoo als ik met myn groot werk,’ sprak Hekels, altyd bereid om zyne groote feiten aen den dag te brengen.
Niemand antwoordde op de aenmerking, want men had het ditmael te veel met Frederiksken op.
- ‘Maer,’ merkte de moeder eensklaps, ‘wanneer gy daer zoo lang mede bezig geweest zyt, hoe hebben het de zetels kunnen uithouden zonder los te scheuren onder het zwaer gewigt?’
Frederiksken maekte eene beweging met den arm, als wilde het zeggen: - hoe eenvoudig zyt gy toch! pinkte eens schalksch met de oogjes en sprak dan terwyl allen met belangstelling luisterden: - ‘Gy moet weten dat er zich niemand in de zetels heeft gezet sints ik aen het losnyden begon, en dat ik dezelve eerst onderzocht had. Ik heb gezien dat er twee lederen riemkens onder de zitting waren vastgenageld die alles wel konden ondersteunen; en dan ben ik beginnen te snyden. Moeder
| |
| |
en Tante hebben de riemkens doen breken; en dit is alles,’ sprak de kleine held terwyl hy zynen vyfden langen spek begon aen te vallen.
- ‘Hoe voorzichtig! hoe wonderlyk! hoe wys!....’ klonk het uit aller monden.
Hoe het kind geliefkoosd en geprezen werd van Tante Dina, laet zich gemakkelyk denken. Van over lang mogt Frederiksken al een potje meer breken dan de anderen, maer nu werd het een Godskind, een engeltje genoemd en van toen af stelde Tante zich vast voor, al zyne grillen te voldoen. Frederiksken maekte dermaten gebruik van Dina's goede inzichten ten zyne opzichte, dat hy vier jaren nadien nog geen boekje in de hand had genomen en nog geene enkele letter kende, alhoewel nogthans zyne oogskens nu gansch genezen waren en hy er een knap jongentje begon uit te zien.
Hier eindigt, om zoo te spreken, het politiek en letter kundig leven van onzen vriend Hekels; ik heb er naderhand weinig over vernomen. Nogthans hy leeft nog en in volle gezondheid, naer het lichaem; maer zoo als hy dikwyls bekent aen Kobe Pandoer, die nu weer zyn trouwe vriend is geworden, slaept zyn geest en hy zweeft in het oneindige. Hy (zyn geest) zou veel over de toekomst kunnen zeggen, maer hy (Hekels) wil niet; de tyd is nog niet gekomen waerop de geest moet wakker worden en al de geheimnissen van het Magnetismus ontdekken. Mogt hy blyven slapen!
| |
| |
En gy, myne twee vrome, brave, moedige, liefderyke wezens, Fernandina en Frederika! aen u, en aen allen die u gelyken, blyf ik mynen lof toezwaeijen. Geduldig in het lyden, vreedzaem in het stryden, hebt gy ootmoedig en zonder waen den weg betreden die voor u lag. Nooit werd gy geroemd om uwen schranderen geest, maer wie zal ooit de schatten kennen die uw hart bevat?
O! schranderheid des harten, geurige, zuivere bloem die 't meest by den eenvoudigen bloeit! hoe veel wonden hebt gy niet geheeld, hoe veel pynen hebt gy niet gestild, hoe veel wee hebt gy niet gelenigd!
God zegene de goeden!
|
|
Auteursrechtvrij