|
| |
| |
| |
XII
Hoe zalig is de rust na den volbragten arbeid! Luijaerds, leegloopers en windbuilen kunnen zich geen denkbeeld vormen hoe schoon, hoe vredevol, hoe helder hy kan zyn de avond van eenen werkvollen dag! en hoe gelukkig zyn zy niet die hem ten vollen kunnen genieten! In wier rein, eenvoudig gemoed nooit een storm losbreekt! Wier mond nooit eene klagt uitbrengt en wier moed niet bezwykt onder den last des arbeids!
Zy is zoo vermoeid de goede moeder Hekels, dat haer gebedenboek stillekens hare hand ontglipt en zy na eenig knikken en buigen eindelyk in slaep valt.
Overigens is er niemand in de keuken dan Frederiksken die met gespannen aendacht al de bewegingen der moeder gadeslaet. Niet zoohaest heeft de slaep hare oogen geloken of de kleine guit haelt met haeste een klein mesken te voorschyn en begeeft zich naer den
| |
| |
anderen hoek der schouw. Wal hy daer sedert eenige dagen zoo yverig verrigtte zou welligt voor iedereen een raedsel zyn gebleven ware het niet dat hy nu en dan zyn hart lucht geeft door eene alleenspraek. ‘Een, twee, drie, vier, vyf... kon moeder nog een weinig slapen, misschien geraek ik nog wel tot tien. - Vyf honderd zes en tachtig! hoe veel toch! neen, voor Sint-Niklaes - dag kom ik er niet! - Tante meent dat ik zoo dom ben, en dat ik niet weet dat er daer speelgoed in geborgen is. Om dat ik eenen groenen lap voor de oogen heb denkt zy dat ik niet zie! O wat geluk! ik heb er reeds tien losgekregen. - Willem, het Godskind, zal met eenen neus staen, met al zyne geleerdheid, wanneer ik met myn schoon speelgoed voor hem zal komen! Hy kan al lezen de groote Mynheer! En Lisa, neen, die krygt ook niets. - Ik zal haer eens leeren stof en assche in myne oogen blazen... Doef, doef, doef! hoe helder klinkt het niet! ik ben zeker dat er glazen trompetjes in zitten. - Morgen kryg ik vyf centen van vader als ik wel toeluister op hetgeen hy voorleest. - En als ik dan kan gebaren dat ik bang ben en beef als hy zeer luide voorleest, dan kryg ik nog meer. - Mietje Schelpe zegt dat vader een schaep is zonder wol. - Wat wil zy zeggen? - een schaep zonder wol! hy is aerdig vader, ja, zeer aerdig; want ik mag hier al doen wat ik wil, hy zal toch niets zeggen - Ware ik hier altyd met hem alleen! wat een leventje, hoe veel lange spekken zou ik niet mogen
| |
| |
eten en myn werk zou ook weldra ten einde zyn! Maer als Tante hier is, dan valt er niet veel te doen - 't is altyd: ‘Frederiksken, kom hier kind, dat ik uwe oogskens verbinde - wat doet gy daer? zet u daer niet op, dat zyn de zetels van grootvader, zaliger memorie, en gy mogt ze nooit aenraken... Ja, ja, nu weet ik waerom zy my dit alles verbiedt. Maer, 't en is algelyk zoo niet. Zy moeten los, en zy zullen los... Ha! daer komen de beslagmakers te huis van het lof. Frederik, jongen, 't is er ook mede gedaen voor vandaeg.’
Wat is die Lisa Hekels toch een fraei, bevallig, mollig en bloeijend meisje geworden! Haer blauw oog flikkert onder de zwarte wimpers zoo helder als de avondstar. - Geen wolkje is ooit op het blanke voorhoofd te zien, en een schelmsche glimlach speelt gestadig om hare lippen; want Lisa is vrolyk, en altoos op kleine guitenstreken uit. Willem, haer speelgenoot, sints Frederiksken kwaed licht begon te verkoopen, heeft veel van haer wispelturig karakter te lyden; maer Willem is verstandig, hy leert zoo wel; en Lisa is zoo lief dat hy geerne om harentwille, iets verdraegt.
Lieve lezer, wilt gy nu weten hoe Hekels zyn groot boekwerk tot stand bragt? Kom met my mede naer den boekhandelaer als gy u de moeite wilt geven. Hekels is daer in onderhandeling met een man van middelmatige lengte, noch schoon, noch leelyk, noch oud, noch jong,
| |
| |
noch bot, noch beleefd, maer verduiveld slim, en zoo gevoelig aen de schoonheid der litteratuer als een uitgemergelde zwavelstok - nu om kort te maken, met eenen drukker, uitgever van boekwerken. - Daer deze nochthands tot de hoofdpersoonen onzer geschiedenis niet behoort zullen wy er juist maer van zeggen het geen noodig is.
- ‘Mynheer Hekels, naer ik hoor wilt gy dry honderd afdruksels van uw werk? welnu ik heb het overzien en dit kost juist vyf honderd en vyftig franken; indien gy er u by houdt er printen te doen instellen, dan betaelt gy ongeveer honderd franken meer.’
- ‘Ja, Mynheer, er moeten printen in; anders verliest het werk te veel van zyne waerde. Hebt gy er niet hier en daer aenteekeningen in gezien wanneer gy het gelezen hebt - welnu het is daer dat de printen moeten staen.’
- ‘Ik heb uw werk niet gelezen, Mynheer. Wy, boekdrukkers, lezen nooit eenig werk; wy overzien het, tellen de bladeren en berekenen dan hoe veel het moet kosten.’
- ‘Hoe! gy weet niet hoe schoon het is, hoe gevoelvol, hoe roerend!.. O! Mynheer, dit is te veel. Kom, ik ga u eenige bladeren voorlezen, dan zal de prys weldra gemaekt zyn.
- ‘Neen, neen, Mynheer Hekels, myn tyd is te kostbaer; schoon of leelyk, gy betaelt my volgens akkoord, en ik druk uw boekwerk; het overige kan my niet schillen.’
| |
| |
- ‘Maer hoe kunt gy het dan aenbevelen als gy er niets over weet?
- ‘Dit is niet zeer moeijelyk, vriend; gy schynt nog zeer onervaren in de kunst om beroemd te worden. Welnu! luister: gy schryft zelf een hoogdravend, ronkend artikel over uw werk, zendt het naer de eene of andere gazet, daervoor zult gy iets betalen, dat is zeker, want hedendaegs gaet het zoo: pas d'argent, pas de suisse! En gy draegt wel zorg u aen al de grootste mannen te vergelyken.... Gy spreekt zelfs van hunne werken als waren ze beneden het uwe; en...’
- ‘Ha! Mynheer, dan zou ik waerachtig niet liegen; het is uit de werken der grootste schryvers dat ik myn werk getrokken heb; ik heb het geheel opgehelderd met verzen aen onze beste dichters ontleend, O! het is een heerlyk gewrocht... Maer nu ter zake: hoe veel geeft gy er voor.’
- Ik heb het u reeds gezegd, Mynheer Hekels, gy betaelt vyfhonderd vyftig franks en krygt dry honderd boekwerken. Dan doe ik het nog goedkoop.’
- ‘Maer, Mynheer, gy verstaet my niet, hoe veel geeft gy voor het werk als ik het u afsta?’
- ‘Ik, mensch lief? wel ik geef daervoor geen centiem.’
- ‘Hoe zegt gy? maer het werk is ten minste dry duizend franks weerd!’
- ‘Voor u misschien, maer voor my, ziet gy wel,
| |
| |
is het iets anders. - Ik wil het nog op eigene kosten niet drukken.’
De bliksem ware aen Hekels voeten gevallen, hy kon niet meer verschrikt zyn; de gramschap maekte zich weldra meester van hem en hy overlaedde den drukker met scheldwoorden. Deze liet zich echter van zyn stuk niet brengen. Een drukker maekt zich zoo ligt niet kwaed; en ook hy is zoo wat gewoon aen het zicht der uitwerkselen eener diepgekrenkte eigenliefde. - Hy liet Hekels zyne litanie uitzeggen en gaf hem dan goeden raed en goeden moed: hy beloofde hem zyn werk te laten nazien, en wanneer het verdienstelyk mogt bevonden worden alsdan eenigzins zynen drukprys te verminderen.
Hekels ging van daer heen in eenen erbarmelyken staet; alle zyne droomen waren in eens verydeld... Hy had twee jaren besteed om zyn groot werk te schryven, vele nachten zonder slapen doorgebragt, gezucht, gezweet, gezwoegd; somtyds dagen achter een van zynen stoel niet opgestaen; vyftig franks besteed tot het aenkoopen van boekwerken... en dit alles om iets voort te brengen dat geen centiem weerd was! O dit was te veel; hy bezweek byna onder zyne smart.
Veertien dagen later begaf hy zich nog eens by den drukker om de beoordeeling over zyn werk te zien. Daer wachtte hem weer eene nieuwe en bittere teleurstelling.
De kriticus had het zoo maer regt af gezegd: al het
| |
| |
geen uit andere schriften niet overgenomen was, 't is te zeggen, al hetgeen er in voorkwam van Hekels vinding, was mager, koud en zielloos, zoo niet belachelyk; hy raedde onzen vriend sterk aen de litteratuer vaerwel te zeggen, en vooral, wanneer hy voortging zyne letterdievery daer te laten. Met vele en groote veranderingen zegde hy ten slotte, kon het boek leesbaer worden.
Hekels sprak nog zeer lang met den drukker, en zy kwamen overeen: het werk zou voor 400 franks gedrukt worden en Hekels mogt het geheel voor hem houden. Met verwondering nogthands vernam hy zulks; hy twyfelde geenszints of de drukker zou daer veel van verkoopen. Deze schudde echter het hoofd by elke nieuwe aenbieding tot het aenkoopen eeniger boeken.
- ‘Gy weet dit niet’ sprak hy tot Hekels ‘maer wy verkoopen zoo weinig vlaemsche boeken; iedereen is geneigd om fransch te lezen; zelfs degene die er niets van verstaen zullen eerder een fransch dan een vlaemsch werk koopen.’
- ‘En waerom is dit zoo?’ vroeg Hekels eenigzins verwonderd.
- ‘Wel vriend, omdat iedereen zich in de fransche tael tracht te oefenen. Zonder het fransch doet men tegenwoordig zoo weinig!’
- ‘Ja, ja,’ sprak Hekels, ‘dit weet ik beter dan iemand. Had ik fransch kunnen spreken, 'k zou een ander man zyn,’ voegde hy er zuchtend by, want hy
| |
| |
dacht aen zyn ongeval te Brussel ‘Maer zeg eens, Mynheer; als iedereen nu zeer wel fransch kan, zouden ze dan niet een weinig naer het vlaemsch overhellen?’
- Ja, dit begint al een weinig te komen, Mynheer Hekels. Eenige mannen met hart en moed, behertigen zich om de moedertael haren vorigen luister te doen herkrygen, vlaemsche tael en vlaemsche zeden te doen herleven, met een woord, de fransche werken voor zoo veel het mogelyk is, in minachting te brengen.’
- ‘Zy kennen het niet! zy kennen er niets van’ sprak Hekels eensklaps als begeesterd ‘ik heb het gevonden. Drukker, geef my myn werk terug, ik zal er iets byvoegen en dan zal het waerde krygen! Ja, ik zal het nageslacht toonen hoe men zal moeten handelen; ik zal toonen dat ik alleen, ja ik, Nicodemus Hekels, de zaek heb verstaen! en... zy zullen naer my luisteren... Drukker met veertien dagen kom ik terug, maek uwe pers maer gereed!’
Het was Frederika nooit vroeger in het gedacht gekomen haren man eenige opmerkingen te doen nopens het verteeren van eenig geld; zelfs had zy nooit een woord geuit over het geldelyk verlies dat zy geleden hadden en waeraen hy alleen de schuld had; maer nu dat alles zoo nauw moest berekend worden, nu dat, om zoo te zeggen, alles afhing van haer gewin, kon zy niet nalaten hem dit voor oogen te leggen en hem te smeeken, ditmael naer goeden raed te luisteren en zyn werk niet te laten
| |
| |
drukken. Hekels was nogthands te zeer met zyn eigen ingenomen om van zyn gedacht af te zien, en te stellig overtuigd van den goeden uitslag om eenige reden te verstaen. Volgens hem moest zyn werk eene bron van rykdom en geluk zyn voor het huisgezin. Hy kreeg, volgens gewoonte, Tante Dina lang zyne zyde en van toen af was alles besloten.
Niet veertien dagen, maer wel veertien maenden besteedde onze held nog aen de voltrekking van zyn groot werk. Middelerwyl was er eenige verandering gekomen in de zaken zyner vrouw. Frederika had het zoo ver gebragt met haren winkel dat zy nu een meisje moest nemen, al de kleine artikelen mogt laten varen en nu alleenelyk handel dreef in fyne kanten. De winkel was rykelyk voorzien, want de beide zusters hadden goedgevonden er het overige hunner penningen in te steken.
|
|
Auteursrechtvrij