Fernandina en Frederika, of der vrouwen peerlen

[p. 63]

VIII

Ondertusschen was vader Hekels druk aen 't leeren in zyne fransche boeken, en Mynheer de Pastoor zag en hoorde met vreugde dat hy gansch en geheel van gedrag veranderde.

Om een denkbeeld te geven van den yver, die onzen vriend bezielde, moet ik u slechts zeggen, dat hy in de eerste week zyner studie reeds vyf bladeren van buiten had geleerd. Hy meende natuerlyk dat hy fransch moest leeren gelyk hy het latyn in de kerk had gestudeerd - 't is te zeggen, dat hy op al de vragen en gezegdens, gelyk op Dominus Vobiscum zou moeten kunnen antwoorden.

De fransche tael scheen hem toch langer om leeren dan de latynsche, want Hekels had vieze gedachten omtrent dit punt. Hy dacht dat al het latyn in de kerk gebezigd wierd, het fransch voor de heeren en juffers

[p. 64]

diende, en het vlaemsch voor burgers, werkliên en buitenmenschen geschikt was. Hy dacht dat iedere stam, gelyk hy het noemde, zyn deelken woorden kreeg, en dan moest het niet moeijelyk zyn. Had hy niet, met behulp van Mynheer den Pastoor op zes weken het latyn geleerd?

- ‘Hekels is een geleerd en verstandig man,’ zegde Tante Dina tot hare zuster; ‘het zal de kinderen zeer wel te passe komen. Maer zeg eens, ons Rika, zouden wy de kinderen niet naer de school zenden? - Myn kleine Willem gaet nu in zyn vyfde jaer, en voor Frederiksken en Lisa begint het ook al tyd te worden.’

- ‘Ik zal er Hekels eens over spreken,’ zegde de moeder. ‘Zy mogen zeer wel ter schole gaen; want zy beginnen verduiveld veel gerucht te maken in huis. Het is ook wat uwe schuld, ons Dina; Frederik heeft sedert eene maend al dry trommels aen stukken geslagen; uw Willem met zyn djakke⁽¹⁾ en zyne toppen komt hier ook lawyt genoeg maken; en Lisa doet ook al mede, want zy is gelyk een jongen. Gy moest hun dit alles niet koopen. Hekels is niet geern gestoord als hy aen 't leeren is, en de kinderen laten hem geene minuet rust.’

- ‘Hoor eens, ons Rika, gy kent het niet om kinders te kweeken,’ zegde de zuster eenigszins gebelgd,

(1) Zweep.

[p. 65]

want zy was koppig op dit punt; ‘de kinderen moeten spelen en zullen spelen zoo lang ik hunne Tante zal zyn. - Wel! wel! zoudt gy de arme schaepkens misschien reeds willen doen werken!’

- ‘Maer Dina!’ sprak de moeder, ‘wat gaen ze dan naer de school doen?’

- ‘Zy zullen daer ook moeten een beetje spelen. Ik zal den meester zelf gaen spreken, en als ik myne redens zal gezegd hebben, zal hy hun laten spelen.’

- ‘Ik twyfel er aen, mensch lief; ik twyfel er aen. - Maer een gedacht, ons Dina; wy zullen ze naer de speelschool zenden; daer, gy weet wel, in het katteschoolken.’

- ‘In 't katteschoolken! in 't katteschoolken!!’ en Dina werd rood van gramschap. ‘Zy zullen naer de groote school gaen; naer de school van meester Renaldus. In 't katteschoolken!!!’

- ‘Gy moet u daerom zoo kwaed niet maken, Dina; het is altyd zoo, als wy van de kinderen spreken. Wy zullen zien wat er mede te doen is.’

De zaek werd besproken onder man en vrouw, en er werd beslist dat men Tante zou laten geworden.

Op eenen fraeijen morgen dan, haelde Fernandina haer kleed van rooden merinos uit de kas, hing haren besten mantel om, gaf den toekomenden scholier van meester Renaldus een klontje kandysuiker, twee groote

[p. 66]

appelen en eenen koek; zykocht hem eene nieuwe djakke en eenen top, en begaf zich by hare zuster.

Daer gingen de zaken erger. De twee losbandige kinderen wilden hoegenaemd van de school niet hooren. Tante had veel moeite inderdaed; maer het ging toch. Frederiksken werd eenen nieuwen trommel over den hals gehangen, en Lisa kreeg eene nieuwe pop.

Zoohaest men het hoofd op straet had gestoken, begon Frederiksken te trommelen, Willem te djakken en Lisa te gryzen. En alzoo kwam men by meester Renaldus binnen.

De goede man, die nogthans aen alle gerucht gewoon was, moest zich de ooren stoppen, zoo erg ging het er naer toe.

- ‘Meester Renaldus,’ zoo begon Fernandina, en zy gaf de kinderen alras eenig suikergoed om dezelve tot zwygen te brengen, - want Tante moest altyd zulke pillen in haren zak dragen: de kleine guiten waren daeraen gewoon. - ‘Meester Renaldus, ik zou wel geerne de kinderen doen leeren. Zou het nu al tyd zyn om daermede te beginnen?

- ‘My dunkt dat het hoog tyd is, juffrouw Donckers,‘ antwoordde de schoolmeester, ‘zy schynen my zoo nog al wispelturig, en zy beginnen het commando noodig te hebben. 'T is te zeggen dat zy moeten goed onder handen genomen worden.’

- ‘Ja maer, meester, zy zyn toch braef en zoet. Allo,

[p. 67]

Willemken! neem uwe klak af, jongen. Toe, Frederiksken! zeg goeden dag aen meester; hy is zoo zoet, Mynheer; en Lizatje dan! zy kan zoo schoon een kruis maken. - Doe het eens, myn engeltje!’

'T was alles goed en wel gezegd. Willem zocht eene geschikte plaets om zynen top te roeijen; Frederiksken begon op nieuw te trommelen, en Lisa gaf eenen boosen gryns.

- ‘Ik ga hier heet werk hebben,’ dacht meester Renaldus, en hy begon van de geldkwestie te spreken.

- ‘Hoor, meester,’ zegde Fernandina, ‘ik zie op geenen prys. Alleenelyk verzoek ik u de kinderen alle uren een beetje te laten spelen. Frederiksken is toch zoo het trommelen gewoon, dat hy wel eene ziekte zou krygen, mogt hy het niet meer doen. Willem en Lisa staen ook al elk op zyn spel, en het kan u toch niet hinderen dat het gebeure.’

- ‘In de school trommelen! In myne school djakken! Maer, jufvrouw Donckers, gy weet zeker niet wat gy zegt?’

- ‘Ik weet het zeer wel, meester; en wat scheelt daer aen, als ik er wil voor betalen!

Meester Renaldus stond regt, trok zyne ondervest naer beneden, stak den arm vooruit, stampte met den voet, bezag Fernandina met eene onbeschryfelyke woede..... en ging naer het venster.

Dina werd bang, en de kinderen hielden op van

[p. 68]

spelen. Na eene wyl keerde meester zich om, terwyl de koortsachtige bewegingen van zyn geheel lichaem lieten zien, dat hy ten prooi was aen de uiterste gramschap.

Zyn oog vlamde van toorn, en zyne stem beefde van verontweerdiging, toen hy de wreede woorden uitsprak: ‘Zend die kinders naer de katteschool!’

Wat nu gedaen? Meester Renaldus bezag zyne horlogie, en wilde heen. Dina bezag de kinderen; de kinderen bezagen Dina. Renaldus haperde nog een weinigje met het wegzetten der stoelen, en toen sprak Tante Fernandina een goed woord tot hem:

- ‘Ach! meester, ik heb de schaepkens zoo lief! En ik zou er van sterven moest er hun eenig leed gedaen worden. - Zie! ik zal liever dry mael zoo veel betalen als een ander, maer wees er toch niet hard mede. Laet ze toch nu en dan een weinig spelen.’

Er zyn menschen aen wien het schoon spreken byzonder wel staet, en die, wanneer zy een boos, hard of bevelend woord over de lippen krygen, - want het kost hun veel moeite, zy zyn er niet aen gewoon, - die, zeg ik, er zoo onbehagelyk en zoo weinig in hun schik uitzien, dat zy den evenmensch in gramschap stellen.

Fernandina was een van die menschen. Wanneer zy het harde: Wat scheelt er aen? uitsprak, was zy zoo leelyk, dat Renaldus onbermhertig werd. Maer wanneer de zoete woorden haren mond ontvloden: Ach! meester,

[p. 69]

ik heb de schaepkens toch zoo lief! dan kreeg de booze man van daer even de schaepkens ook al lief. En die samensmelting van teedere gevoelens werkte magnetiek op het gemoed der kinderen, en zy kregen den meester ook al lief.

Mogt er steeds eene Tante Dina onder de twistenden woonen! Mogten al de vrouwen altoos gevoelen, hoe zoet het is, vrede te stichten! Het kost toch zoo weinig, en het brengt zoo veel op!

- ‘Ja, broeder, zy zyn in de school by meester Renaldus,’ zegde Fernandina tot Hekels, dien zy op de straet ontmoette met zyn pak boeken onder den arm, ‘en ik hoop dat zy er zullen blyven. In den eerste had ik wat moeite, maer nu is toch alles wel, Goddank!’ En Tante zuchtte.

- ‘Maer waer gaet gy heen, broeder? Gy zyt op uw zondagsch?’

- ‘Wel ik ga..... ik ga eens by mynheer den Pastoor.’

- ‘Toch niet om u te doen onttrouwen?’ Fernandina was nog al luimig nu en dan.

- ‘Dit ware grappig,’ zegde Hekels; maer hy zegde toch niet geern waerom hy by mynheer den Pastoor ging. Dina vroeg het nog eens, en toen kwam het er langzaem uit: Hy moest mynheer den Pastoor over het

[p. 70]

een en ander fransch woord raedplegen, welk hy in zyne boeken tegenkwam.

Tante wilde dan den broeder niet langer ophouden, en ging voort.

Allen die Hekels in eenige weken niet hadden gezien, bezagen hem met verwondering en droefheid, want de studie had vreesselyke sporen op zyne eerlyke tronie gegrifd. Hy was zoo mager geworden dat hy geenen mensch meer geleek.

Mynheer de Pastoor was er ook van ontsteld, en vroeg naer de reden er van. Nicodemus toonde zyne boeken, en zuchtte.

- ‘Wel, wel,’ zegde de goede herder, gaet gy u nu nog mager gaen lezen op uwe oude dagen?

- ‘Het is niet lezen, Mynheer den Pastoor, dat ik doe; het is leeren. Ik leer fransch. Ik heb de boeken van Brussel medegebragt, en ik wilde u wel over het een en ander raedplegen.’ En Hekels liet het titelblad zien.

Maer daer ging iets op in 't spreekkamerken! Nicodemus had zyn oude vriend nog nooit in zulke verontweerdiging gezien.

- ‘Ellendige! de werken van Voltaire! maer het is het slechste dat het er ooit geschreven is. Gy loopt regtstreeks in uw verderf wanneer gy dit leest. Het is heidensch en zedeloos al wat er in geschreven staet.’

- ‘Maer, Mynheer de Pastoor’ zegde de ver-

[p. 71]

schrikte zondaer, ‘ik heb daer geen enkel slecht woord in gezien, en nogtans heb ik reeds honderd bladeren van buiten geleerd.’

De eerweerdige Pastoor keerde zich om; zyn toorn viel. Hy herinnerde zich met wien hy te doen had. Hekels had nooit een woordeken fransch verstaen, en bygevolg kon het vergift niet hebben gewerkt. Dit niettegenstaende deed de goede Herder een klein sermoen over de slechte boeken en schriften, en maende zynen ouden vriend aen nooit eenig fransch werk, om 't even hetwelk, in zyn huis te laten komen.

Hekels beloofde het met tegenzin; want hy had zoo geern fransch kunnen spreken. Het was zoo schoon, en men kreeg daer zoo een groot aenzien door.

- ‘Het vlaemsch, uwe moedertael, is ook schoon, myn vriend,’ antwoordde hem de Pastoor, ‘het aenzien bekomt men niet met deze of gene tael te spreken; maer wel met zich eerlyk en deftig in de wereld te gedragen. - Doe uwe pligten als christen mensch, bemin uwen evennaesten, behertig het goede, en spreek dan maer vlaemsch; gy zult ook in aenzien zyn by al de treffelyke menschen.’

- ‘Zie, Mynheer de Pastoor, ik geloof al wat gy zegt; maer ik ben by mynen kozyn te Brussel geweest, zoo als gy weet. Men sprak daer veel fransch, en het hinderde my zeer dat ik niet kon meêspreken.’

- ‘Laet uwen kozyn fransch spreken, hy heeft het

[p. 72]

waerschynelyk van doen. Houdt u by het vlaemsch; ik heb gehoord dat gy schoone verzen kunt maken. Tracht by den eenen of den anderen vriendenkring te komen, daer zal men u weten te waerderen, en het zal u veel vermaek verschaffen.’

Hekels oogen glinsterden van vreugde toen hy van zyn talent hoorde gewagen. Zyn voornemen was weldra gemaekt. Hy zou verzen maken, ja, een groot dichter worden; en wie weet? hy zou misschien nog wereldberoemd zyn.

Mynheer de Pastoor wilde Hekels zyne boeken niet laten medenemen; hy sloot ze in een kasken waer hy alleen den sleutel van had, en dit was regt wys gehandeld van mynheer den Pastoor.

Terwyl de bezorgde herder het verloren schaep nu voor de tweede mael naer den schaepstal dreef, was Frederika bezig met haer hart aen Fernandina te openen.

- ‘Het kon zoo niet meer voortgaen. Het jaer was nog op verre na niet ten einde, en reeds was al het inkomen opgeleefd. - Het hofstedeken te Gyzelbrechtegem was met honderd ponden groote belast, en de arme moeder verging van angst wanneer zy aen de toekomst der kinderen dacht. Hekels had haer van eene assurantie gesproken, die men op het hoofd der kinderen kon stellen, en dan waren zy voor hun geheel leven verzekerd. Maer waer zou men de vyf duizend franken vinden, die geenen intrest moesten opbrengen?’

[p. 73]

Fernandina luisterde met aendacht, telde dan eene wyle by zichzelven op hare dikke vingers, en zegde dan kort en goed:

- ‘Ons Rika, ik heb het gevonden. Ik belast myn huis met vyf duizend franken. Van het overige myner inkomsten kan ik leven. De intresten zullen ergens van komen, en de kinderen zullen verzekerd zyn.’

- ‘Indien Hekels een ander mensch ware,’ zegde Frederika, ‘zou ik er niet aen denken. Maer gy weet, hy is gedienstig, goedhartig, geeft aen allen die hem vragen, en zoo lang hy geld ziet, weet hy van geen sparen. Ware het niet voor de kinderen!’

- ‘Tut, tut, tut, ons Rika! gy zit weêral met muizennesten in uw hoofd. Gy gaet u nog wel bedroeven om dat gy eenen goedhartigen man en twee lieve kinderen bezit. Moet hy misschien een pezenwever, een zageman, een gierigaerd zyn, die geheele dagen knort en mort over de groote uitgaven.’

- ‘Maer mensch, gy verstaet my niet! Hekels is braef en goed, en hoegenaemd geen verkwister. Maer hy verdompelt zyn geld in nietsweerdige dingen. 'T is toch aerdig,’ voegde Frederika er by, ‘toen hy koster was, roemde hem iedereen over zyne gespaerzaemheid; hy was altoos by de hand als er in de kerk een stuiverken te verdienen was, en nu hy vrouw en kinderen heeft, handelt hy juist als of hy miljoenen bezat. Ik geloof dat het gemis aen bezigheden daer de oorzaek van is.’

[p. 74]

- ‘Welaen! ons Rika, wy moeten daer nu niet meer over spreken. Morgen of zoo, ga ik by den notaris om de zaek met hem te schikken. Hekels gaet met het geld naer Brussel, en alles is wederom wel. Gy zyt ook altyd gauw aen 't lamenteren, ons Rika. Weet gy niet wat moeder steeds zegde? en het is waer ook:

Geld verloren, niets verloren.
Moed verloren, veel verloren.
Eer verloren, meer verloren.
Ziel verloren, al verloren.’

En dit was nu Tante's politiek. - En dit is gewoonelyk het politiek van al wie nooit geld te kort heeft gehad.