Algemeen letterkundig lexicon

excerperen

Etym: Lat. ex-carpere = uit-plukken.

Term voor het met een bepaald doel maken van een samenvatting van of aantekeningen over een boek of geschrift. Vaak wordt een excerpt gemaakt van een tekst om deze beter te kunnen memoriseren, bijv. met het oog op een examen over een gelezen boekenlijst. Men spreekt in dit geval ook wel van een resumé,  synopsis of een uittreksel.

Met dit doel worden soms boeken samengesteld waarin veel boeken worden samengevat voor scholieren. Voorbeelden daarvan zijn Eeuw boek [1998] en Eeuw schrijvers (2000) met signalementen van romans en verhalen van Nederlandstalige schrijvers van de 20ste eeuw die veel door scholieren worden gelezen. Ook in het Lexicon van literaire werken (1989 - …) wordt telkens een verkorte inhoud gegeven van de besproken literaire werken.  Soms wordt een excerpt gegeven van een boek om lezers te verlokken dat boek aan te schaffen, bijv. op het omslag of de achterkant daarvan.

Bijzondere vormen van het excerpt zijn het epitome, het breviarium en de digesta. (Zie ook: abbreviatio).

exaggeratio zie amplificatio-1, amplificatio-2

exclamatio