Algemeen letterkundig lexicon

zelfcensuur

Bijzondere vorm van censuur, waarbij een auteur of een redactie in eigen werk wijzigt of schrapt. Meestal gebeurt dit onder druk van de publieke opinie, de overheid of door gewijzigde inzichten van de auteur zelf. Een voorbeeld van zelfcensuur is de 2^de herziene druk van de roman Een liefde van L. van Deyssel, die hijzelf volledig herzag in 1899 en waaruit hij de in de 1^ste druk omstreden passages van uitgesproken sensuele inhoud schrapte.

Lodewijk van Deyssel schrapt een naar eigen aanvoelen te erotische passage...

...en past die eigenhandig aan (1899). [bron: M. Mathijsen, Naar de letter (1995), p. 158-159]

Lit: H. Speliers, ‘Een golf van ongebreidelde willekeur: randnota’s over censuur en zelfcensuur’ in Die verrekte gelijkhebber (1973), p. 73-79 • J. van Gerven, ‘Traditie, eschatologie en zelfcensuur: Boendale en de joden’ in Bijdragen geschiedenis 71 (1988) 1-2, p. 3-27 • V.A.M. Wiedemann, Freiwillige Selbstkontrolle der Presse: eine länderübergreifende Untersuchung (1992) • A. de Baets, W.E.M. Krul & S. van Voorst (red.), De marge van de vrijheid: over censuur, zelfcensuur en tolerantie (2002) • M. Prenger, Een selectieve blik: zelfcensuur in de Nederlandse journalistiek (2007).

Zeitgeist zie tijdgeest

zelfcorrectie