Algemeen letterkundig lexicon

toneelbewerking-2

Bewerking van een bestaande dramatekst voor een ander publiek dan waarvoor deze oorspronkelijk werd geschreven. Meestal betreft het de modernisering van het oorspronkelijke drama door het taalgebruik en soms ook de stof te actualiseren. Een dergelijke bewerking onderging bijv. Sophocles' Oedipus Rex herhaaldelijk. In het Nederlandse taalgebied werden moderne versies van het Oedipusthema geschreven door Hugo Claus en door Harry Mulisch. Van Bredero’s Spaanschen Brabander bestaat een moderne toneelbewerking van Erik Vos en Guus Rekers (1969).

In sommige gevallen kan men ook bij vertalingen van een toneelbewerking spreken. Dat kan afhankelijk zijn van de mate waarin de vertalende auteur heeft ingegrepen in de oorspronkelijke tekst, bijv. om die aan het eigen publiek aan te passen. Voorbeelden zijn P.C. Hoofts Warenar (1617), die ‘nae ’s landts gheleghentheyt verduytschet’ is naar het voorbeeld van Aulularia van Plautus, en Hugo Claus' vrije vertaling van Fernando Rojas' leesdrama La Celestina (1499) tot De Spaanse hoer (1970), waarvan Albert Helman al in 1942 een echte vertaling had gemaakt.

Lit: A. van Kesteren, ‘Vier toneelbewerkingen van de Celestina: een semantische analyse’ in Scenarium 4 (1980), p. 104-117 • Chr. de Bruycker, ‘Moderne regie en antieke teksten’ in Documenta Gent 7 (1989) 3, p. 137-152 • M.J. Kidnie, Shakespeare and the problem of adaptation (2009).

toneelbewerking-1

toneelspel-1