Algemeen letterkundig lexicon

libertinisme

Etym: Lat. libertinus = vrijgelaten slaaf.

Term die slaat op een filosofische beweging, een menselijke houding en een literaire stroming die gekarakteriseerd worden door een vrijheid van geest en zeden. Algemeen is libertinisme een poging om zich te bevrijden van de sociale druk vanwege de godsdienst en de moraal. De term verschijnt voor het eerst begin 17^de eeuw bij Théophile de Viau. Binnen de hogere bourgeoisie ontwikkelt zich daarna een erudiete vorm van libertinisme die door zijn scepticisme en materialisme een grote invloed zal uitoefenen op de filosofie van de Verlichting in de 18^de eeuw. Ontdaan van zijn filosofische dimensie zal het libertinisme al vlug bij de aristocratie een vorm van mondain epicurisme worden. In de eerste helft van de 18^de eeuw komt het vooral voor in de roman. Zie roman libertin.

Lit:   M. Bataillon (red.),  Aspects du libertinisme au XVIe siècle (1974) • P. Nagy, Libertinage et révolution (1975) • R. Pintard, Le libertinage érudite (1983²) • D. Haks, 'Libertinisme en Nederlands verhalend proza 1650-1700' in G. Hekma & H. Roodenburg (red.) in Soete minne en helsche boosheit: seksuele voorstellingen in Nederland, 1300-1850 (1988). 

liber memorialis

libraria