kabbala

Etym: Hebreeuws qabb{a}lah of QBLH = ontvangst (d.w.z. van de onderwijzing).

De kabbala(h) is een joods religieus-filosofisch systeem dat inzicht wil geven in de goddelijke natuur. Het verwijst naar een esoterische dogmatiek (esoterisme) over God en het universum. In de middeleeuwen breidde het zich enorm uit met de uitgave van de mystieke tekst Sefer Jetzirah. Het werd bestudeerd door de uitverkorenen, de zgn. 'baale ha-kabbalah', d.w.z. de 'bezitters of meesters van de kabbala'. Vanaf de dertiende eeuw ontwikkelde zich rond de kabbala een uitgebreide literatuur, naast en vaak in tegenstelling tot die rond de talmoed.

In Apocrief. De analphabetische naam (1952) maakt Lucebert gebruik van het kabbalistisch concept van de naam van god, zoals Anja de Feijter in haar proefschrift (1994) heeft laten zien.

Lit: M. Buwalda & A. Heumakers, Hogere sferen: alchemie, gnosis, kabbala en hermetische filosofie in de kunst (1993) • A. de Feijter,  "Apocrief/de analphabetische naam": het historisch debuut van Lucebert in het licht van de intertekst van Joodse mystiek en Hölderlin (diss., 1994) • J. Oegema, Lucebert, mysticus: over de roepingsgedichten en de "Open brief aan Bertus Aafjes" (diss., 1999).