Algemeen letterkundig lexicon

adolescentenroman

Etym: Lat. adolescere = opgroeien

Genre van romans geschreven voor jongeren van ca. 14 tot 20 jaar of geschikt bevonden voor deze leeftijdsgroep. De synonieme term YA-roman (soms afgekort tot YA zonder meer), afkomstig uit het Engels (YA = young adult), vindt meer en meer ingang.

Adolescentenromans vormen een brug tussen jeugdliteratuur en literatuur voor volwassenen. Tot de jaren 1970 viel de adolescentenroman grotendeels samen met het meisjesboek. Sindsdien komen problemen die voordien enkel in literatuur voor volwassenen ter sprake kwamen, zoals zelfdoding, onzekerheid over de eigen seksuele identiteit, familiaal geweld en incest, ook voor in adolescentenromans. Geleidelijk aan krijgen de romancompositie en de stijl meer aandacht. Deze inhoudelijke en formele vernieuwingen zorgen voor een toenemende grensvervaging tussen adolescentenromans en literatuur voor volwassenen.

Adolescentenromans zijn op de eerste plaats psychologische romans: de groei naar volwassenheid en de zoektocht naar de eigen identiteit staan centraal. Vanuit dat oogpunt past de adolescentenroman binnen het bredere concept van de Bildungsroman, die overigens vaak als een voorloper van het genre beschouwd wordt. Wanneer vooral op de inhoud gefocust wordt, spreekt men ook van initiatieroman of ‘coming of age novel’. Deze termen beperken zich echter niet tot de adolescentenliteratuur, maar worden ook ruimer gebruikt om volwassenenromans te karakteriseren die de problematiek van een opgroeiende jongere behandelen (bijv. J.D. Salingers The Catcher in the Rye, 1951). Bekende auteurs van adolescentenromans zijn Aidan Chambers, Peter Pohl, Jon Ewo en bij ons Anne Provoost.

Lit: K.L. Donelson & A.P. Nilsen, Literature for today’s young adults (1989) • P. van den Hoven, ‘Over adolescentenliteratuur. Verkenningen in een grensgebied’ in Literatuur zonder leeftijd, 9 (1995), p. 71-83 • Adolescentenromans, themanummer van Literatuur zonder leeftijd, 14 (2000) • G. Lange, Erwachsen werden. Jugendliterarische Adoleszenzromane im Deutschunterricht (2000) • D. Thaler & A. Jean-Bart, Les enjeux du roman pour adolescents: roman historique, roman-miroir, roman d’aventures (2002) • H. van Lierop-Debrauwer & N. Bastiaansen-Harks, Over grenzen: de adolescentenroman in het literatuuronderwijs (2005) • B.E. Cullinan, B. Kunzel & D. Wooten (red.), Continuum encyclopedia of young adult literature (2005) • A. Wagner, Postmoderne im Adoleszentenroman der Gegenwart (2007).

adjuvant zie actant

adonisch vers