Algemeen letterkundig lexicon

woord(en)spel

Een weinig precies gedefinieerde verzamelnaam voor allerlei vormen van taalgebruik waarbij op een of andere manier gespeeld wordt met de vormen en/of betekenissen van woorden en woordencombinaties. De term kan eventueel met afkeurende bedoeling gebruikt worden, om te verwijzen naar holle retoriek of gratuit taalvernuft.

Meer in het bijzonder kan woordenspel of woordspel ook gebruikt worden als synoniem voor woordspeling.

Een uitgebreide bloemlezing van poëzie waarin met woorden gespeeld wordt werd samengesteld door P. Barneveld, J. Heerze en J. de Zanger onder de titel Pas op, de dichter lacht: 800 jaar spel, spot en humor in Nederlandse verzen (1987).

Lit: H. Schultink, 'De linguïstische grondslagen van het woordspel' in De nieuwe taalgids 57 (1964), p. 242-252 • F.R. Noske, 'Muzikaal woordenspel bij Hooft' in Tijdschrift Nederlandse taal- en letterkunde 82 (1966), p. 233-254 • T. ter Meer, Snel en dicht: een studie over de epigrammen van Constantijn Huygens (diss., 1991) • H. Flipse, Dichter dop draak: poëzie als woordspel (1992) • D. Delabastita (red.), Traductio: essays on punning and translation (1997) • D. Crystal, Language play (1998) • U. Erckenbrecht, Divertimenti: Wortspiele, Sprachspiele, Gedankenspiele (1999) • J. Kwapisz, D. Petrain & M. Szymanski (red.), The muse at play: riddles and wordplay in Greek and Latin poetry (2013) • A. Zirker & E. Winter-Froemel, Wordplay and metalinguistics/metadiscursive reflection (2015) • E. Winter-Froemel & A. Zirker (red.), Enjeux du jeux de mots. Perspectives linguistiques et littéraires (2015) • S. Knospe, Al. Onysko & M. Goth (red.), Crossing languages to play with words (2016) • B. Full & Michelle Lecolle (red.), Jeux de mots et créativité (2018) • S. Arndt-Lappe, A. Braun, Cl. Moulin & E. Winter-Froemel (red.), Expanding the lexicon. Linguistic innovation, morphological productivity, and ludicity (2018) • E. Winter-Froemel & A. Demeulenaere (red.), Jeux de mots, textes et contextes (2018) • E. Winter-Froemel & V. Thaler (red.), Cultures and traditions of wordplay and wordplay research (2018) • W. Wagner (red.), Idioms and ambiguity in context. Phrasal and compositional readings of idiomatic expressions (2020).

wit-2

woord- en zinfiguren