Algemeen letterkundig lexicon

syllogisme

Etym: Gr. sullogismos = gevolgtrekking < sun = samen; logos = woord, redenering.

Term uit de retorica voor een bewijsvoering die bestaat uit twee of meer premissen waaruit noodzakelijkerwijs een conclusie volgt. Omdat het nogal wat breedvoerigheid vereist om alle premissen die tot een conclusie leiden te noemen en omdat zowel premissen als conclusie uitspraken dienen te zijn die alleen betrekking mogen hebben op categorieën (‘alle mensen’, ‘alle Nederlanders’, enz.), wordt in de retorische praktijk meestal gebruik gemaakt van verkorte syllogismen (enthymema).

Een voorbeeld van een syllogisme is:

Alle boeken zijn brandbaar.
Alle paperbacks zijn boeken.
Alle paperbacks zijn brandbaar.

Lit: F.H. van Eemeren, R. Grootendorst & T. Kruiger, Argumentatietheorie (1981²), p. 76-80 • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 9 (2009), kol. 269-298.

syllepsis-2

Sylvia Platheffect