Algemeen letterkundig lexicon

enthymema

Etym: Gr. incomplete redenering, gedachte < en-thumeisthai = in beschouwing nemen < thumos = gemoed, bewustzijn.

Term uit de retorica voor een verkorte vorm van syllogisme, een stelling die gebaseerd is op een algemeen voor waar gehouden of waarschijnlijke premisse die leidt tot een specifieke conclusie. De majorpremisse van het syllogisme ontbreekt gewoonlijk, omdat die als bekend verondersteld wordt. Een voorbeeld van een enthymema is: ‘Marleen Gorris heeft een Oscar gekregen, want haar film is bekroond bij de Academy Awards-uitreiking in Hollywood in 1996’, waarbij ervan uitgegaan wordt dat iedereen weet dat de prijzen in Hollywood bestaan uit Oscars. Bekend in de logica is het enthymema ‘Socrates is sterfelijk, want hij is een mens’, als verkorte vorm voor het syllogisme: alle mensen zijn sterfelijk (majorpremisse); Socrates is een mens (minorpremisse); dus Socrates is sterfelijk (conclusie). In het Latijn gebruikt men ook de term ratiocinatio.

Lit: J. Sprute, Die Enthymemtheorie der aristotelischen Rhetorik (1982) • F. van Eemeren, R. Grootendorst & T. Kruiger, Argumentatietheorie (1986) • G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 2 (1994), kol. 1197-1222; dl. 7 (2005), kol. 595-604. 

ensembletheater zie ensemblespel

entr'acte