Algemeen letterkundig lexicon

rasuur

Etym: Fr. rasure = uitgekrabde plaats (in handschrift) < Lat. rasura = afschraapsel < radere = krabben, scheren.

Correctiewijze om op perkament een schrijffout te herstellen: de foute letters werden met een schrijfmes weggekrabd (uitraderen) en de correctie kon in de aldus ontstane ruimte ‘op rasuur’ aangebracht worden, als de tekst tenminste niet groter was dan de verwijderde fout. In tegenstelling tot een palimpsest-1, waarbij de inkt meestal van een heel blad werd afgewassen, is bij een rasuur de oorspronkelijke tekst meestal vernietigd. Door verschillende redacties (redactie-2) van dezelfde tekst te vergelijken, kan echter een oudere lezing achterhaald worden op de plaats waar de correctie of wijziging op rasuur is aangebracht. Een beroemd voorbeeld hiervan is de eerste versregel van Van den vos Reynaerde (ed. Lulofs, 1985²) in het Comburgse handschrift: ‘Willem die vele bouke maecte‘. ‘Vele bouke’ staat (dicht opeengeschreven) op rasuur. Net als in andere overgeleverde Reynaert-redacties stond hier oorspronkelijk ‘Madocke’, maar dit was rond 1400 al een onbegrepen of onbekende titel geworden.

Van de vijfde regel van onder vanaf 'canco' op rasuur. [bron: W.Gs Hellinga, Kopij en druk in de Nederlanden (1962), afb. 9].

Lit: W. Wattenbach, Das Schriftwesen im Mittelalter (1958⁴), p. 113-139 • B. Bischoff, Paläographie des römischen Altertums und des abendländischen Mittelalters (1986²; reprint 2009⁴), p. 23-24 • J.M.M. Hermans & G.C. Huisman, De descriptione codicum (1981³), p. 57.

rasterdiepdruk

ratiocinatio zie enthymema