Algemeen letterkundig lexicon

petrarkistisch vrouwenportret

Literair-conventionele beschrijving van de geliefde c.q. de vrouw in de petrarkistische poëzie (petrarkisme). Het portret is geënt op dat van Laura zoals bezongen door Petrarca in de sonnetten van zijn Canzoniere. Ook in de Nederlandse literatuur komt men (elementen van) deze standaardbeschrijving tegen, o.a. bij Van der Noot en Hooft, maar ook de sonnettenkrans van Perk voor Mathilde is er duidelijk op geïnspireerd. Een zuiver voorbeeld is het volgende sonnet uit Justus de Harduwijns De weerliicke liefden tot Roose-mond:

Uw' ooghen, Roose-Mond, doen my vlammigh ontsteken
U blond-vergulden hair verwerrent mijn ghemoedt
U schoon-besneden hant vercruypen doet mijn bloedt
En u soet-wijse spraeck doet mijn sinnen door-leken.
Uw' ooghen sijn by t'licht der sterren wel gheleken
U blond-vergulden hair de Sonn' benijden moet
Uw' handt aen t'wit yvoor en t'marmer schande doet
En u soet-wijse spraeck can stael en yser breken.
Uw' ooghen zijn mijn vier u hair is mijnen bandt
Mijn leven en mijn doot staen t'saemen in u handt
En u soet-wijse spraeck is my een herte-braecke.
Siet hoe ick ben bestelt die noynt rust en beseef:
Sedert dat Cupido in mijn ionck herte schreef
Uw' ooghen u blond hair u handt u soete spraecke.
(1613; ed. Dambre, 1978², p. 85):

Lit: O. Dambre, ‘Inleiding’ in Justus de Harduwijn, De weerliicke liefden tot Roose-mond (1978²), p. 9-60.

petrarkistisch sonnet zie Italiaans sonnet

petroglief