Algemeen letterkundig lexicon

ollekebolleke

Vorm van plezier- of knutseldicht; de Nederlandse versie van de Amerikaanse double dactyl of higgledy-piggledy. Het gedicht omvat twee vierregelige strofen die elk een afgerond geheel moeten zijn. Regel 1 moet thematisch afgerond zijn en bestaat vaak uit één, doorgaans samengesteld, woord dat eveneens een dubbele dactylus omvat, zoals bijv. ‘anticonceptiepil’ of ‘onoverwinnelijk’. De regels 1-3 en 5-7 bestaan elk uit een dubbele dactylus en de regels 4 en 8 uit één dactylus plus een beklemtoonde lettergreep, bijv. ‘vadertje Cats’; regel 8 rijmt op regel 4. Dikwijls streeft men ernaar in de laatste regel een pun (paronomasia) te geven, maar dat hoeft niet; wel moet het hele gedicht puntig zijn:

Zeldzaam ontnuchterend
Vlak voor het minnespel
Gloorde de uchtend
En wou zij niet meer
Het werd de aloude
Sheherazadetruc
‘Komende nacht
Ga ik verder, meneer’
(I. de Wijs, H. Polzer & P. Nieuwint, Ollekebollekes. Nieuwe verzameling, 1976, p. 29).

Het genre, waarvan de eerste voortbrengselen in het Nederlands in 1974 verschenen, is bij uitstek geschikt voor het beoefenen van gelegenheidspoëzie.

Lit: Drs. P. & I. de Wijs, Het rijmschap compleet (1984), p. 22-23, 104-118.

olla podrida zie potpourri

olorime zie holorime