Algemeen letterkundig lexicon

kopmaat

Term uit de analytische bibliografie en typografie voor de afstand in millimeters tussen de top van een stijgende letter en de onderkant van een dalende letter, de ‘kp’-afstand, vermenigvuldigd met 20. Het meten dient meermalen te gebeuren op verschillende plaatsen in een boek, daar waar een stijgende en dalende letter zo dicht mogelijk bijeen staan. De vermenigvuldiging met 20 dient om de maten van kop en corps vergelijkbaar te maken. Het geeft in ieder geval een indicatie van de minimale corpsmaat waarop de kop zich bevindt. Het meten kan vrij nauwkeurig gebeuren met de transparante meetlatten, de ‘type gauge’ en de ‘line gauge’, ontworpen door K. van der Waarden.

De gegevens van kop- en corpsmaat leveren samen met die van x-hoogte en kapitaalhoogte de onderdelen voor de letterformule ter identificatie van in drukwerk gebruikte letter. Identificatie van drukwerk is tegenwoordig eenvoudiger geworden door scans van typografisch materiaal in databases te stoppen.

Lit: Ph. Gaskell, A new introduction to bibliography (1974²), p. 9-16 • H. van Krimpen, Boek over het maken van boeken (1986²), p. 146-148 • G. Unger, ‘Moderne incunabelen; typografische maten in incunabelen en recent drukwerk’ in T. Croiset van Uchelen & H. van Goinga, Van pen tot laser; 31 opstellen over boek en schrift aangeboden aan Ernst Braches (...) (1996), p. 302-307 • P. Dijstelberge, De beer is los!; Ursicula: een database van typografisch materiaal uit het eerste kwart van de zeventiende eeuw als instrument voor het identificeren van drukken (2007).

kopij-impressum

koppermaandagprent