Algemeen letterkundig lexicon

homerische vergelijking

Breed uitgesponnen vergelijking (vergelijking-met-als), gewoonlijk uit de sfeer van de natuur. Bepaalde elementen ervan illustreren de beschreven toestand of gebeurtenis, andere dienen echter louter als versierende aanvulling van het beeld, zodat de vergelijking dikwijls een tafereel op zichzelf vormt.

Dit type van vergelijking wordt naar Homerus genoemd, omdat hij het veelvuldig gebruikte in de Ilias en de Odyssee. In de Nederlandse literatuur treffen we homerische vergelijkingen aan o.m. in Gorters Mei (1889), als in dit voorbeeld:

Toen werd de zee wel als een groot zwaar man
Van vroeger eeuw en kleeding, rijker dan
Nu in dit land zijn: bruin fluweel en zij
Als zilver en zwart vilt en pelterij
Vèr uit Siberisch Rusland; geel koper
Brandt vele lichtjes in de plooien der
Hoozen, in knoopen en in passement
Van het breed overkleed, wijd uithangend.
(H. Gorter, Mei, 1948¹⁰, p. 11)

Hier is een recent (en niet eerder gepubliceerd) voorbeeld van een dergelijke vergelijking in proza:

ZOALS
Zoals een groepje jongens, pubers zijn het, 13-14 jaar, het haar in steile kuiven, veel groter lijken en, met meisjes in de buurt, nog harder praten, eigenlijk willen zij het liefste zwijgen, ophouden met lachen en gebaren, plaats voor hen maken, kom er bij, kom bij ons, zeggen hun ogen, die geen andere woorden vinden, en intussen proberen zij van de smalle dijen en de jonge borstjes weg te kijken, zo staan links in een hoekje vijf grote opgeschoten gele irissen met rechts van hen vier kleine paarse, even nog gescheiden als ze zijn door het water van de vijver.
(Willy Martin, irissen, homerisch vergeleken in 100 woorden, 20 mei 2016)

Men verwarre overigens dit stilisticum niet met de allegorie.

Lit: J.C. Kamerbeek, ‘Problematiek van de vergelijkingen in Homerus’ Ilias’ in Forum der Letteren 3 (1962), p. 33-47 • G. Kazemier, In de voorhof der poëzie (1965), p. 194 e.v. • J.L. Ready, Character, narrator, and simile in the 'Iliad' (2011).

homeriden

homilie