Algemeen letterkundig lexicon

concessio

Etym: Lat. toegeving; Gr. synoniem synchorèsis < sun-choreein = terugkeren, een pas terug zetten.

Retorische techniek waarbij de redenaar toegeeft dat de tegenpartij gelijk heeft op een punt van ondergeschikt belang; aldus kan de concessio vaak de ironie benaderen. Een bekend voorbeeld van ironische concessio vindt men in de redevoering van Mark Antony (scène 3.2) in Shakespeares Julius Caesar (1599): de spreker geeft herhaaldelijk toe dat zijn tegenstanders ‘honourable men’ zijn, maar deze woorden krijgen in de zich wijzigende context een steeds grimmiger ironisch karakter. Vooral wanneer toegegeven wordt op een zeer onbelangrijk punt, heeft de concessio doorgaans een ironische intentie, bijv. in De Hollandsche Spectator waar Justus van Effen schrijft: 

De Franschen zeggen dat wy Hollanders geen verstand hebben om ons te diverteeren, en ze hebben gelyk.
(4 ,1733, p. 30)

Zie ook praeteritio.

Lit: G. Ueding (red.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik, dl. 2 (1994), kol. 309-311.

conceptuele integratie zie blending theory

concettismo zie marinisme