eschatologie

Etym: Gr. eschatos = uiterst, laatst; logos = leer; vandaar leer van de uitersten.

De leer die het leven op aarde beschouwt als (slechts) een doorgangsweg naar de zgn. vier uitersten: dood, (laatste) oordeel, hemel en hel. Met name gedurende de late middeleeuwen vaak gethematiseerd in de literatuur, bijv. Den camp vander doot (1493) van Jan Pertcheval (ed. Degroote, 1948); De Wre vander doot (± 1516) van Jan van den Dale (Gekende werken, ed. Degroote, 1944), en De vier wterste (1583) van Johan Baptista Houwaert (ed. Van Vinckenroye, 3 dln., 1965). Een aparte plaats binnen de eschatologische literatuur wordt ingenomen door de ars moriendi.

Lit: J.F. Vanderheyden, Het thema en de uitbeelding van den dood in de poëzie der late Middeleeuwen en der vroege Renaissance in de Nederlanden (1930) • P. Eligh, Leven in de eindtijd: ondergangsstemmingen in de middeleeuwen (1996).