Oranje en Alva's tyranniek bewind

[LIX]

Het was een kleine taveerne in de onmiddellijke nabijheid van de haven. Er hing een bord uit, dat door de zeewind heen en weer bewogen werd en in zijn roestdroge hengsels piepte. Op het bord was een groote, gekroonde haring geschilderd en Simon liep het water om de tanden toen hij naar de afbeelding keek en er aan dacht, hoe goed zoo'n vischje thans smaken zou. Hij kon zich de weelde van het koopen van een haring echter niet veroorloven, want na een urenlange wandeling over een stoffige weg was hij dorstig in Monnikendam aangekomen en had zijn laatste geld voor een kan bier besteed. In

[p. 368]

de haven lagen een paar Geuzenschepen en Simon, die bij zijn vlucht uit Haarlem alles had moeten achterlaten en niet wist, hoe hij aan eten komen zou, overwoog de mogelijkheid om bij de Geuzen dienst te nemen. Aan boord was in ieder geval een plaats, waar hij 's avonds het hoofd zou kunnen neerleggen en men had er behoorlijk te eten. Hij kon ook trachten naar Duitschland te gaan, maar na alles, wat er tusschen hem en Kaatje plaats gevonden had, gevoelde hij er weinig voor zijn vrouw terug te zien en als een leugenaar voor haar te staan. Met Kaatje was alles voorbij, zij had de val van de stad, aan welker verdediging zij zoo dapper meegeholpen had, niet beleefd en was, drie dagen voor de overgaaf, van honger bezweken. Samen met zijn buurman had Simon haar begraven en op haar grafheuvel had hij een paar wilde rozen gelegd. Dit was het laatste geweest en het avontuur met Kaatje was voor altijd geëindigd. Aagje behoefde dus nergens meer bevreesd voor te zijn, nimmer zou zij iets van het gebeurde te weten komen, maar desondanks kon Simon niet besluiten naar Kleef te vertrekken. Hij moest maar Watergeus worden, zooals zoo velen zijner vrienden het voor hem hadden gedaan. Voorloopig echter was zijn grootste zorg, hoe hij aan wat eten zou kunnen komen. De gevolgen van de hongerkuur, welke hij in de belegerde stad had doorgemaakt, was hij, dank zij de zorgen van een prinsgezinden boer, die hem gedurende eenige weken onderdak verschaft had, snel te boven gekomen, maar nog altijd had hij een bijzonder groote honger en kon hij elk uur van de dag eten. Doch een hongerige maag en een leege beurs zijn twee dingen, die hun bezitter weinig pleizier verschaffen en daarom moest hij er voor zorgen, dat er spoedig verbetering in zijn toestand kwam. Voorloopig een haring, dacht Simon, als het kan twee of tien en de kroon mag men dan wat mij betreft houden.

Naast hem, onder de luifel, zat een koopman, die zijn

[p. 369]

vertering uit een goed gevulde beurs betaalde. De kerel was vet en dik als een gemest zwijn en Simon vroeg zich af wat iemand, die zoo volgevreten was, in 's hemelsnaam met zooveel geld doen moest. Als God de wereld nog eens opnieuw verdeelde, mocht hij wel wat beter met de menschen met leege magen rekening houden. Ik kan probeeren met hem aan te pappen, overlegde hij, voor een vriend heeft zelfs zoo'n dikke koopman meer over dan voor een vreemde.

Hij schoof wat dichterbij en vroeg met de onnoozelheid van iemand, die zijn kroes zoekt terwijl hij drinkt, of het Geuzenschepen waren, die in de haven voor anker lagen. Ofschoon hij luid genoeg gesproken had, scheen de man hem niet verstaan te hebben en zonder ook zelfs maar even op te kijken, bleef hij al zijn aandacht besteden aan het opbergen van zijn begeerlijke beurs. Het uithangbord piepte en herinnerde Simon aan haring en andere lekkernijen. Dekselkaters, die ellendige honger hinderde hem vandaag meer, dan tijdens het beleg ooit het geval geweest was. Juist wilde hij zich opnieuw tot zijn toekomstigen weldoener richten, toen hij met een schok van verblijdende schrik een bekende stem achter zich hoorde. Hij behoefde er geen oogenblik over na te denken wie gesproken had, want op hetzelfde oogenblik, dat de woorden in zijn ooren drongen, had hij de stem van zijn zwager Jacob herkend. Hij stond op en zag in de taveerne vier mannen bij een ronde tafel zitten. De Geus, die met zijn rug naar hem toe zat, moest Jacob zijn en de man naast hem, die juist met zijn leege beker op de tafel klopte, was Vincent. Hun blikken kruisten zich en gelijktijdig herkenden zij elkander.

- Simon, riep de verver verbaasd. Als ge het zelf niet zijt, is het magere Hein, die uw gezicht geleend heeft. Jacob sprong van zijn stoel op en kwam naar hem toe. Inderdaad, men herkende hem; deze vogelverschrikker was zijn eigen zwager Simon.

[p. 370]

Een der mannen vroeg, hoe het er in het hiernamaals uitzag en hoe het hem gelukt was uit het graf te ontkomen en in de bewoonde wereld terug te keeren.

Simon antwoordde, dat hem dit zelf een raadsel was en dat hij lang geleden reeds de hoop had laten varen nog eens tot het leven terug te zullen keeren. Er waren dan ook maar weinigen uit Haarlem, wie dit gelukt was.

Toen de anderen hoorden, dat bij het heele beleg had meegemaakt, werd er bier besteld en moest hij vertellen. Maar Simon had geen lust in drinken en vertellen en zei, dat er eerst iets te eten moest komen, als men niet wilde, dat hij het graf, dat hij in Haarlem gemist had, in Monnikendam zou vinden. Er werd brood en kaas en spek besteld en toen Simon voldoende gegeten had, deed hij verslag van zijn wedervaren. Zijn vertelling duurde een vol uur en niets vergat hij mede te deelen, behalve de geschiedenis met Kaatje.

- En nu is de beurt aan Alkmaar, zei Vincent. De stad zit er in als een vlieg in een web.

- Nooit zullen die van Alkmaar zich overgeven.

- Dat zeiden wij ook, antwoordde Simon en tenslotte is het er toch van gekomen.

- Haarlem ligt te hoog en te droog, zei een der Geuzen. Er viel daar niets met water te doen. Met Alkmaar staat de zaak anders, daar zullen wij de Spanjaarden de voeten wel spoelen.

- Als die ellendige boeren maar niet zoo tegenwerkten en zich niet tegen het doorsteken van de dijken bleven verzetten.

- 't Zal er toch van moeten komen.

- En gij, vroeg Jacob, zijt ge van plan tot aan het einde der dagen als een mummie door het land te blijven wandelen?

- Dat hangt er van af of de Watergeuzen zoo'n uitgedroogde stokvisch als ik ben aan boord willen nemen.

- Bij ons is altijd plaats en voor zoo'n bezemstok is zeker nog wel een hoekje te vinden.

[p. 371]

- Ga eens praten met Cornelis Dirkszoon, die hier in Monnikendam woont en die het bevel over dit smaldeel voert. 't Zal vlug moeten gebeuren, want ieder oogenblik kan er tijding komen, dat wij moeten uitzeilen om Bossu, die in Amsterdam een vloot toerust, naar de bodem van de Zuiderzee te sturen.

Simon werd als matroos aangenomen, maar het duurde nog weken, voordat in Monnikendam bekend werd, dat het den koningsgezinden gelukt was de wrakken te passeeren, welke de Geuzen bij Pampus hadden laten zinken en met hun vloot in de Zuiderzee te komen. Onderwijl had Sonoy op last van Oranje de sluizen in Noord-Holland laten openzetten en de dijken laten doorsteken en was Don Frederik, nadat hij de stad hevig beschoten en drie maal bestormd had, genoodzaakt geworden het beleg van Alkmaar op te breken. Toen men, in het begin van de maand October, op de Geuzenvloot het bericht kreeg, dat Alkmaar bevrijd was, kende de vreugde geen grenzen en had de waard van de Gekroonde Haring niet voldoende bier in huis om de dorstige en schor geschreeuwde kelen der vrijbuiters te laven. Hun geestdrift en herwonnen zelfvertrouwen voorspelde weinig goeds voor de koningsgezinden, die met hun schepen naderden om de Zuiderzee van Geuzenvolk te reinigen. Op de twaalfde October vond het treffen tusschen de Geuzen en de koningsgezinden plaats. De omstandigheden, waaronder Bossu gedwongen werd het gevecht aan te nemen, waren voor hem buitengewoon ongunstig. Bij de eerste aanval reeds liet een deel van zijn mannen hem in de steek en werd zijn bodem door twee Geuzenschepen aangeklampt. Aan beide kanten werd volhardend en met doodsverachting gevochten en toen, na een worsteling van uren, de duisternis inviel, was de strijd nog onbeslist. Gedurende de nacht dreef men af in de richting van Hoorn en daar geraakte de klit schepen tegen het aanbreken van de morgen aan de grond. Jan

[p. 372]

Haring, die meende, dat de strijd reeds in het voordeel van de Geuzen beslist was, klom, terwijl Bossu's mannen nog altijd stand hielden, in de mast van het admiraalsschip en trachtte de vlag omlaag te halen. Hij werd getroffen door de kogel uit een Spaansch musket en viel dood op het dek. Spoedig daarna was Bossu genoodzaakt de strijd op te geven. Om elf uur gaf hij zich over, werd gevangen genomen en met drie honderd van zijn mannen gevangen naar Hoorn gebracht. Ook de andere schepen van zijn vloot werden door de Watergeuzen achterhaald, in brand geschoten, in de grond geboord of tot overgaaf gedwongen. Alkmaar had Don Frederik met goede uitslag wederstaan, de Geuzen bleven meester op de Zuiderzee en de vrijheid van Holland's noorderkwartier was voorloopig verzekerd.