Oranje en Alva's tyranniek bewind

[XXIII]

Het had Simon niet met rust gelaten. Sedert het vermoeden bij hem was opgekomen, dat meester Arie zijn schoonvader aan de commissarissen van Beroerten verraden had, liep hij met het voornemen rond zich op den barbier te wreken. Hij had geen andere bewijzen tegen zijn buurman dan diens geheimzinnig gedrag en de nieuwsgierigheid, waarmede hij steeds trachtte iets van anderen te weten te komen. Maar een innerlijke overtuiging, die sterker en betrouwbaarder was dan alle mogelijke bewijzen, zei Simon, dat alleen Arie zijn schoonvader den beul in handen gespeeld kon hebben. Het denkbeeld, dat de verrader nog altijd vrij rond liep en nieuwe slachtoffers maken kon, liet hem geen oogenblik meer los. Er ging geen uur voorbij, waarin hij niet aan den barbier dacht, geen dag, waarop hij niet meermalen langs diens winkel ging om hem voorzichtig te bespieden. Niemand wist, dat Simon sedert Hannes' terechtstelling tusschen zijn gordel en onder zijn wambuis verborgen een bijl droeg en dat hij niet van plan was hout met het ding te hakken. Reeds herhaaldelijk had hij, alleen op de stille binnenplaats, de snede van de bijl voorzichtig

[p. 124]

betast, het koele metaal met zijn vingertoppen gestreeld. Terwijl hij dit deed, was hij niet vervuld geweest van wraakzuchtige gedachten en had hij zich slechts voorgesteld, dat hij Arie's gladde, glimmende schedel betastte. Ziet, zoo had hij gefluisterd, op deze wijze vergeeft een Christen zijn schuldenaren en daarbij was het hem koud langs de rug gegaan, alsof hij iets walgelijks aangeraakt en een ellendige leugen uitgesproken had. Maar toch wist hij, dat hij als een goed Christen handelde, door de bijl, waarmede hij had willen dooden, te streelen en daarbij vol mildheid aan zijn vijand te denken. Er stond geschreven: oog om oog en tand om tand. Maar ik zeg u, dat gij den booze niet wederstaat. Dit had Jezus, God's zoon en de verlosser der menschen, gezegd. En Jezus had gelijk. Maar toen de Heiland op de berg stond en de schare toesprak, bestond er nog geen Bloedraad, die onschuldige Christenen om het leven bracht, toen was er nog geen sprake van Alva, die een heel volk tot de bedelstaf bracht en toen waren er geen zevenstuiverslieden, die hun medemenschen voor een handvol bloedgeld verrieden. En Judas dan? 't Is waar, ook hij verried den Heiland. Maar als hij Arie zijn gang liet gaan en hem in de gelegenheid liet nog meer menschen bij de commissarissen aan te brengen, beging hij dan geen grooter zonde dan een moord op een verrader? Gij zult niet dooden, Simon. Neen, dat wilde hij ook niet, maar de bijl moest hij bij zich dragen, voor het geval dat men komen zou om hem gevangen te nemen. En meester Arie?

Die stond op een zoele Octoberavond voor zijn winkel en staarde van onder zijn luifel in de leege straat, waar niets anders te zien was dan een magere hond, die in een stinkende vuilnishoop woelde en er met een beschimmeld been vandoor ging. Ergens, achter de gesloten luiken van een verwijderde taveerne, zongen beschonkenen en verder hoorde Simon niets anders dan de klop van het bloed achter zijn trommelvliezen. Hij voelde de

[p. 125]

scherpe kant van de bijl, die in zijn zijde stak, alsof het ding hem wilde waarschuwen, dat het nog altijd op zijn post en gereed was zijn plicht te doen. Gij zult niet dooden, dacht Simon. En hij verschoof zijn gordel om het ijzer niet langer te voelen. Hij ging op zijn andere voet staan en toen het zand op de stoep onder zijn schoenzolen knarste, schrok hij hevig. Waarom zou iemand, die geen kwaad in het schild voerde, die alleen maar keek naar een ander mensch en onderwijl spreuken uit Mattheus opzegde, moeten schrikken? Hij telde de witte zalfpotten, welke hij in het licht van de kaars, binnen de rechthoekige omlijsting van de deuropening zag. Het waren er zeven. De zeven potten van den zevenstuiversman. Dacht Arie nu aan zijn slachtoffers, stond hij te overleggen, wie thans aan de beurt was om verraden te worden? Hannes kon niet meer geholpen worden, die was verdronken in een bak met water, maar meester Arie leefde nog. Simon legde zijn hand op de bijl. Het metaal was warm. Het metaal was altijd warm, als hij het een heele dag onder zijn kleeren had gedragen. Ook meester Arie's kale kop, waarmee hij aan verraad dacht, was warm van binnen. Simon glimlachte. Alleen de bijl kende de weg in meester Arie's duistere gedachten. Hij verliet de plaats waar hij stond en stak de straat over. De weg was vrij en hij behoefde zich voor niemand te verbergen.

De barbier groette en zei, dat het een mooie avond was. Arie's stem hinderde Simon; hij was scherp en hard als de snede van zijn bijl. Kunt gij mij zeggen, wat het loon is voor een verrader, voor een schavuit, die onschuldige menschen aanbrengt? Dit dacht hij, maar hij sprak de woorden niet uit. Kunt gij mij zeggen... en toen hoorde hij zichzelf vragen of meester Arie hem iets geven kon tegen pijn in de lendenen.

- Hier, zei hij, zijn vinger op de plaats leggend, waar de bijl verborgen was, hier steekt het.

[p. 126]

- Al lang?

- Sedert Hannes, mijn schoonvader, weggebracht werd. De barbier keek hem verwonderd aan en duidelijk zag Simon hem verbleeken.

- Misschien de schrik, meende meester Arie.

- 't Kan wezen, antwoordde Simon en opeens begon hij hardop te lachen. Van dichtbij had hij thans de zeven steenen potten gezien en terwijl hij een der vreemde opschriften trachtte te spellen, moest hij er aan denken, dat Arie zijn Judasloon misschien in deze potten bewaarde. In iedere pot een stuiver.

Meester Arie was teruggeweken tot naast de toonbank, waar op een ijzeren driepoot een pot gesmolten was op gloeiende houtskool stond.

- Het is geen zeldzaamheid, dat menschen van een hevige schrik pijnen en ongemakken overhouden, zei hij. 't Is jammerlijk gegaan met Hannes, vervolgde hij zachter. Simon keek hem roerloos aan. Meende de schelm nu nog, dat hij de spot met zijn slachtoffer drijven kon? Vreemd, maar nu voelde hij werkelijk pijn op de plaats, waar de bijl tegen zijn lichaam drukte.

- Ge kunt mij iets geven om de pijn te verzachten. Een smeersel of iets dergelijks.

- 't Is beter naar een dokter te gaan.

Simon schudde ontkennend het hoofd. Hij dacht er niet aan, zich als een kwajongen te laten wegsturen. Nu hij hier was, wilde hij zekerheid hebben, wilde hij ook, dat Arie begrijpen zou, dat hij wist, wie de verrader was. Onverwacht greep hij de hand van den barbier en drukte deze tegen de bijl. Arie wist niet, wat het harde voorwerp was, dat hij aanraakte, maar trok instinctief zijn hand terug. Simon zag de angst in zijn oogen en begon opnieuw te lachen. Zijn blik onafgebroken op het gelaat van zijn vijand gericht, schoof hij langzaam achteruit en toen begon alles om hem heen te draaien. Hij trachtte te denken, zich te binnen te roepen, wat Jezus tot zijn

[p. 127]

discipelen gezegd had, hij wilde rustig blijven en de winkel verlaten. Grijp de bijl, dacht hij, grijp de bijl en sla alles hier kort en klein, de zeven potten met geld en de gemeene kop van Judas. Gij zult niet dooden, dacht hij, maar duidelijker was de stem, die riep, dat hij de bijl moest nemen. En hij behoefde hem niet eens meer te grijpen, omdat hij hem reeds te voorschijn had gehaald. Meester Arie gaf een gil en trachtte de deur te bereiken, maar Simon's bijl was vlugger. Zacht als boter was de hersenmassa, waarin het metaal verdween. Zonder eenig geluid te geven, zakte de barbier ineen en viel boven op de vuurpot.

- Voor verraders! schreeuwde Simon, zwaaide zijn bijl en verpletterde alles, wat zich onder zijn bereik bevond. De gesmolten was had vlam gevat en temidden der vlammen lag de barbier met een verpletterde schedel. In de hoek van de winkel stond het witte doodsgeraamte, het hapte naar het vuur, het lachte tegen Simon en zei, dat het goed was. Zalfpotten, schalen, flesschen en retorten vlogen aan scherven en Simon hoorde, dat het goed was. De vlammen vraten het droge hout van vloer en wanden en een vette walm van medicamenten en kruiden dreef naar buiten door het gat van de deur.

Toen de bijl hem ontschoot en Simon zijn hand leeg zag, kwam hij tot bezinning. Even keek hij naar het lijk van zijn vijand en toen vluchtte hij naar buiten, de duisternis in. Hij ijlde door straten en stegen, zonder te weten waar hij liep en hij kwam pas eenigermate tot rust, toen hij de brandklokken hoorde luiden.

Voor Hannes, dacht hij en huiverend veegde hij het zweet van zijn gelaat.

Toen de poorten de volgende morgen geopend werden, verliet hij de stad. 's Avonds was hij in Haarlem en toen hij bij zijn vriend Dirk Vink aan tafel zat, vertelde hij, dat God een verrader in Leiden gestraft en zijn huis door vuur verwoest had. En terwijl hij sprak, voelde hij een

[p. 128]

felle pijnscheut in zijn zijde en herinnerde hij zich, dat geschreven stond, dat wie het zwaard trekt, door het zwaard vergaan zal.