Oranje en Alva's tyranniek bewind

[X]

Nadat het verlangen naar verraad hem had aangegrepen, had meester Arie geen rustig oogenblik meer gekend. Zou hij dan werkelijk zooveel minder dan de anderen zijn, had hij zich afgevraagd, dat het hem niet gelukken zou, een paar ketters aan te brengen? Hij had Hannes nooit vertrouwd, maar sedert deze zijn buurman geworden was, hadden tal van kleinigheden hem spoedig de zekerheid gegeven, dat het met den schoenmaker op het punt van de religie niet in orde was. Meester Arie scheen een ander mensch geworden te zijn, sedert hij het voornemen had opgevat, het loon der rechtgeloovigen en rechtvaardigen te verdienen. Zoo goed en kwaad als het ging, had hij zijn buurman vanuit zijn halfduistere winkel bespied. In de woonkamer hield hij zich weinig meer op, uren lang stond hij op de loer en hij was maar gedeeltelijk met zijn gedachten bij zijn werk, omdat hij zijn aandacht besteden moest aan het huis aan de overkant van de straat. Als hij van huis was, gunde hij zich geen rust om zijn zaken behoorlijk af te doen, daar hij vreesde, dat hem gedurende zijn afwezigheid iets ontgaan kon. Hij had getracht met den ouden schoenmaker vriendschap te sluiten, maar dit was hem minder goed gelukt, dan hij gehoopt en verwacht had. Simon, die zijn schoonvader tegen hem opzette, moest hiervan de schuld zijn. Toch hadden Simon's wantrouwen en tegenwerking niet kunnen verhinderen, dat hij het een en ander te weten gekomen was. God had hem een paar scherpe oogen en goede ooren geschonken en daarvan had hij een nuttig gebruik gemaakt. Bovendien was Hannes een oude ezel, die, als men het handig en voorzichtig aanlegde, een enkele maal wel eens iets losliet. Vooral als hij hem over de toekomst raadpleegde en hem verzocht in

[p. 55]

de sterren te lezen, beging de schoenmaker, in de hoop dat hij iets te weten zou komen, dikwijls een domheid. Bij Hannes' laatste bezoek, had meester Arie een gewaagde zet gedaan. Pas op, had hij gezegd, uw toekomst is vol duistere plekken. Het zevende en negende huis van uw horoscoop zijn vol kwade aspecten, die met de godsdienst in verband staan en in de komende weken treedt Mars in oppositie met uw hyleg. Dit beteekent gevaar, aanraking met de dienaren van recht en wet, uw leven kan er mede gemoeid zijn. Toen de barbier dit zei, was hij zich ervan bewust geweest, dat hij met vuur speelde, maar hij had het niet kunnen laten, deels omdat het een opwindend spel was iemand te waarschuwen, dien men van plan was te verraden en deels omdat hij gehoopt had, dat Hannes door de mand zou vallen. Veel had de schoenmaker echter niet geantwoord, maar hij had toch meer uitgelaten, dan voor zijn veiligheid gewenscht was. Het had meester Arie geërgerd, dat zijn buurman zoo bitter weinig vertrouwen in hem bleek te stellen en hij had zich voorgenomen, hem dit betaald te zetten. Als hij Hannes aanbracht, zou deze tenslotte niets meer dan het welverdiende loon voor zijn wantrouwen ontvangen. Langzaam maar zeker hadden de bewijzen tegen den schoenmaker zich opgestapeld. Neeltje, de vrouw van een ter dood veroordeelden ketter, woonde bij hem in huis, hij huisvestte zijn zoon en een vreemdeling, die beiden uit het Zuiden kwamen en van wie verteld werd, dat zij aan de beeldenstorm zouden hebben deelgenomen. Ook had hij met zijn eigen neus geroken, dat men in Hannes' woning op Vrijdag vleesch gebraden had. Eindelijk had hij de bewijzenlast voldoende geacht en op zekere morgen had meester Arie, na zijn beste pak aangetrokken te hebben, zich op weg begeven, om aangifte te doen.

Terwijl de barbier den commissaris van Beroerten alles haarfijn vertelde, stapten Jacob en Vincent in de wagen,

[p. 56]

die hen naar Rotterdam brengen zou. Vandaar zouden zij met de schuit naar Maaslandsluis gaan, waar zij Vink en van Tuin zouden vinden. Hannes, Simon en de vrouwen waren meegegaan naar Wouter Abel's herberg, waar men tot afscheid een glas gedronken had.

- Misschien kom ik bij u, had Simon tot zijn zwager gezegd, als Aagje naar Duitschland vertrokken is en ik vader in Haarlem heb ondergebracht.

Op de terugweg naar huis was Hannes stil en in zichzelf gekeerd geweest en Simon, die meende dat zijn schoonvader onder de indruk van het vertrek van zijn eenigen zoon verkeerde, had getracht hem wat op te beuren. Maar de schoenmaker was het antwoord op zijn grappen schuldig gebleven en hij had zijn stilzwijgen niet verbroken, voordat zij in de straat, waar zij woonden, aangekomen waren. Toen had Hannes zijn schoonzoon terzijde genomen en hem fluisterend gezegd, dat een mensch er iedere dag op voorbereid moest zijn, om voor zijn oppersten rechter te verschijnen. Als mij iets mocht overkomen, had Hannes gezegd, denk er dan aan, dat de rest van mijn geld begraven is in de tuin, achter de tweede bessenstruik aan uw rechterhand. Simon had om de woorden van zijn schoonvader gelachen en hem gevraagd hoe hij aan deze wonderlijke gedachten kwam.

- Mijn gedachten zijn minder wonderlijk dan gij meent, had Hannes geantwoord. Wij leven in een booze tijd en er schuilt niets belachelijks in, als een mensch zijn maatregelen treft.

Men had verder niet meer over deze aangelegenheid gesproken en de volgende dag was Simon naar Haarlem vertrokken.

Aagje had zich juist naar boven begeven, om haar bed op te zoeken, toen de klopper op de huisdeur viel. Zich verwonderd afvragend, wie nog zoo laat aankwam, bleef zij op het portaal staan en hoorde, hoe haar vader in de kamer een stoel verschoof. Waarschijnlijk stond hij op, om

[p. 57]

te gaan zien wie buiten was. Minder uit nieuwsgierigheid, dan gedwongen door een vaag gevoel van onrust en vrees, ging zij weer naar beneden. Op de gang ontmoette zij haar vader en op hetzelfde oogenblik viel de klopper voor de tweede maal. Buiten hoorde zij een mannenstem, die zei, dat men nu de deur maar eens moest openen. Aagje's hart begon in haar keel te bonzen en sprakeloos van angst keek zij haar vader aan. Hannes stond op de drempel van de kamer en in zijn witte haren was een lichtkrans, van het schijnsel van de kaars, die op de tafel stond.

- Vader, fluisterde zij.

Toen klopte men opnieuw, vijf, zes maal na elkaar. De slagen weergalmden door het donkere huis en wekten Neeltje, die reeds ingeslapen was. Verschrikt ging zij in bed overeind zitten en opeens moest zij denken aan de inquisitie. Ook toen men haar man was komen halen, had men 's nachts zoo luid en ongeduldig op de deur van haar woning geklopt.

- Wie is daar? vroeg Hannes.

- Dat zult ge wel zien. Maak maar open.

Aagje begreep; er was geen twijfel meer mogelijk. Zij sloeg haar armen om de hals van haar vader en drukte haar hoofd tegen zijn borst.

- Het kan toch niet, snikte zij. Het kan niet waar zijn.

- Stil, mijn kind, zei Hannes zacht. Als God het wil... Hij maakte zich uit de omhelzing van zijn dochter los, nam haar hoofd tusschen zijn handen en kuste haar. Dank God, dat de mannen vertrokken zijn. Om hen zal het te doen zijn. En wat mij betreft... ik ben een oude man. Het leven van drie jonge kerels weegt wel tegen het mijne op. Gij en Neel zult voorloopig nog wel veilig zijn. Op de mannen komt het aan, maar Aagje, vlucht zoo spoedig mogelijk, want veel tijd zal men u niet meer laten.

Toen ging hij naar de deur en schoof de grendels weg.

[p. 58]

Op de stoep stonden vier mannen. Twee hunner droegen een lantaarn en traden terzijde, om den derde doorgang te verleenen. Toen de man binnen getreden was, scheen zijn hooge, breede gestalte, die in een zwarte mantel gehuld was, de geheele gang te vullen.

- Het kon wel wat vlugger, zei hij en vouwde een vel papier open. Bijgelicht door zijn helper, die de lantaarn omhoog hield, las hij Hannes' naam.

- De gevangenneming wordt gelast, ten eerste van Hannes Corneliszoon, schoenmaker van beroep.

- Ik ben bereid.

Boven aan de trap klonk een gil en Aagje bedekte haar aangezicht met haar rok.

- God geve u kracht, mijn kind, zei Hannes, zijn hand op haar schouder leggend.

De man keek van het papier op, staarde even in de duisternis, waar hij zooeven de schreeuw gehoord had en vervolgde:

- In de tweede plaats van Jacobus Hanneszoon, van beroep scheepskok en matroos en ten derde van Vincent, een Vlaming, die het beroep van lakenverver uitoefent.

- Zij zijn beiden niet meer hier, antwoordde Hannes.

- Ge erkent dus, dat zij wel hier geweest zijn. Om zekerheid te hebben, dat ge u niet vergist, zullen wij toch maar even onderzoeken, of zij zich niet verborgen hebben. En het is wel zoo gemakkelijk meteen maar te zeggen, waar uw geld verstopt is.

- Ik bezit niet anders, dan de paar daalders, die in mijn beurs zijn.

- Dat is weinig voor een ketter, die vrienden en vreemden onderdak en voedsel geeft.

- Het is, zooals ik zeg.

- Vergissen is menschelijk en vergeten ook, zei de man. Maar ge zoudt de eerste niet zijn, die op de pijnbank zijn geheugen terug krijgt. En nu de twee anderen. Bindt hem de handen en houdt hem in het oog.

[p. 59]

Drie mannen doorzochten het huis van onder tot boven. Het was niet alleen om de beide verdachten te doen, want men doorwoelde ook de bedden en opende laden en kasten, met het doel geld te vinden. Toen het onderzoek geëindigd was, keerden de mannen in de gang terug. De aanvoerder trok zijn mantel dichter om zijn schouders en richtte zich tot de vrouwen.

- Het zou zoowel voor u als voor uw vader beter geweest zijn, als ge gezegd had, waar zich het geld bevindt. Wij gaan, besloot hij.

Hannes kuste zijn kind voor de laatste maal.

- Groet uw man en God behoede u.

Toen trok men hem weg.

Door hun tranen heen zagen de vrouwen hem in de duistere straat verdwijnen. Klein en hulpeloos scheen hij, tusschen de breede, donkere gestalten der mannen. Het laatste wat zij zagen, waren de twee slingerende lantaarns, die lichtstralen huilden.