Oranje en Alva's tyranniek bewind

[VII]

Amen.

Hannes opende de oogen en keek zijn kinderen aan. Zooals gewoonlijk sprak niemand en volgde, na het uitspreken van het gebed, een oogenblik van stilte. Onder het bidden was men dicht bij God en de stilte scheen noodzakelijk te zijn, om weer tot de aarde en het gewone leven terug te keeren. Toch scheen het zwijgen der om de tafel vereenigde familieleden in de laatste tijd drukkender en langer geworden te zijn. Sedert Alva's komst was men ook anders gaan bidden. De nood was grooter geworden, men voelde het gevaar dichter bij en misschien kwam het daardoor, dat men de woorden van het Onze Vader met meer klem en hoop op verlossing dan vroeger uitsprak. Men was in God's hand en alleen de Heer kon uitkomst brengen.

Neeltje veegde met haar vingertoppen een paar broodkruimels op een hoopje. Dat kleine stapeltje was een mutsaard, waarop straks een ketter verbrand zou worden. Nu nog was het veldje van de tafel leeg, maar straks

[p. 35]

zouden de inquisiteurs, de monniken en de beul met zijn knechten verschijnen. Zij kwamen uit de richting van de zwarte, ijzeren pan, waar ergens de gevangenis zijn moest. Wie zou nu aan de beurt zijn, om de marteldood te sterven? Zij zelf niet. Nadat men haar man ter dood gebracht en haar alles ontnomen had, werd zij met rust gelaten. Bij haar viel niets meer te halen. Jacob stond al lang als ketter bekend, maar hij was een arm soldaat, die bovendien in de laatste jaren slechts een paar maal in Leiden geweest was. Maar voor vader Hannes stond het er minder goed voor. Iedereen wist, hoe het met hem op het punt van de religie gesteld was, maar erger nog was het, dat men vertelde, dat hij een flinke spaarduit bezitten moest. Zooiets was nog zondiger dan het eten van vleesch op Vrijdag of het bespotten van de hostie. Arme Hannes, hij was mager als een windhond, zijn oude werkvingers waren dor en droog als boomtakjes en de vlammen zouden niet veel werk met hem hebben.

- Het moet nu vlug gebeuren, de toestand verergert bij het uur en morgen kan het al te laat zijn, hoorde zij iemand zeggen.

- Een nieuw hof van justitie, zei Vincent, een raad van rechters, die met wet en privilegiën niets meer te doen hebben. Zoo vertelde de bode op Brussel het.

- Ja, antwoordde Hannes, alsof het nog niet erg genoeg was. Een raad van beroerten, die vonnis vellen zal over allen, die deel gehad hebben aan de beeldenstorm of die schuldig bevonden worden aan eenigerlei vorm van ketterij.

- Dit is dan de eerste boodschap, welke onze goede koning het volk door Alva laat brengen. De achttien bisschoppen met hun helpers deden het te langzaam.

- Niemand is zijn leven meer zeker.

- Begint ge nu eindelijk in te zien, dat het de hoogste tijd is om weg te gaan? vroeg Hannes zijn dochter.

Aagje gaf geen antwoord en begon zwijgend de borden

[p. 36]

van de tafel te nemen. Toen zij met een brandende kaars in de kamer terugkeerde, ging Simon naar buiten om de luiken te sluiten. Aan de overkant van de straat stond meester Arie, de barbier, onder de luifel voor zijn winkel en wenschte zijn buurman een goeden avond. Onwillig en stuursch groette Simon terug: hij vertrouwde dien kerel niet. Er werd verteld, dat Arie een zevenstuiversman was, maar niemand kon zekerheid op dit punt verschaffen. De inquisitie zorgde er nauwlettend voor, dat de namen van haar handlangers en verklikkers geheim bleven. Maar zoo waar als God leeft, had Simon tot zijn vrouw gezegd, als het bewezen is dat de kerel een aanbrenger is, hak ik hem met mijn eigen bijl tot spaanders. Het was reeds avond, toen drie mannen de nauwe straat insloegen en op de stoep van Hannes' woning bleven staan. Tusschen de huizen hing diepe duisternis, maar boven de gevelranden en de schoorsteenen, waaruit geurige turfrook langzaam omhoog dreef, stond een hemel vol sterren. Achter het groene vensterglas van de barbierswinkel, glom de lichtvlek van een kaars. Meester Arie wreef poeder in een steenen vijzel en een jongen vulde potjes met jichtzalf; een bizonder mengsel van den barbier, dat beroemd was tot in Katwijk en Zoeterwoude. Toen meester Arie de mannen op de stoep van zijn buurman zag, staakte hij zijn werk en legde zijn gereedschap neer.

- Voor heden is het genoeg, zei hij tot zijn knechtje. Ge kunt gaan.

Simon had de bezoekers binnen gelaten. Voorop kwam Wouter Abels, de herbergier en daarna twee groote kerels, die wollen mutsen droegen en een ruim, grauw wambuis, dat boven de heupen bijeen gehouden werd door een breede, lederen gordel. Een der mannen had, naar de mode der Spanjaarden, een roode sjerp over de schouder en de dunne, gouden ketting om zijn hals deed vermoeden, dat hij gewend moest zijn betere kleeren te dragen, dan die, waarin hij thans verscheen.

[p. 37]

- Vink, zei Simon, herkent ge mij niet meer?

- Zeker herken ik u! Het is lang geleden Simon, dat wij onder Spaarndam samen de eieren uit de vogelnesten haalden.

In de woonkamer sprak men met elkander over de gebeurtenissen van de laatste tijd en haalde oude herinneringen op. Maar toen de vrouwen naar bed gegaan waren, liet Hannes brandewijn brengen en schoof men wat dichter naar elkander toe.

- Begin maar, zei hij.

- Het is alles vlug genoeg verteld, antwoordde Vink. Onze vriend Wouter heeft u reeds het voornaamste verteld. Over een week, uiterlijk over tien dagen, varen wij uit. De schuiten, twee goed onderhouden snakken, zijn gekocht en liggen klaar in de haven van Maaslandsluis. Het eenige, waaraan het ons nog ontbreekt, is wat geld, om wapenen en lood te koopen. Wij spraken al twee maal met Willem Stevens in Rotterdam, die voldoende in voorraad heeft, om een heele vloot van wapenen te voorzien, maar hij blijft hard als een bikkel en verlangt boter bij de visch. Wij hebben hem voorgesteld om alles, met inbegrip van een behoorlijke rente, binnen drie maanden af te rekenen, maar hij weigerde en zei, dat op het punt van betalen vriend en vijand voor hem gelijk waren. Wij konden alles van hem gedaan krijgen, mits er maar geld op tafel kwam.

- En wat zou een kaper zonder wapenen kunnen uitrichten? vroeg Jacob.

- Als wij eenmaal zoo ver zijn, dat wij kunnen uitvaren, kan alles in enkele dagen in orde zijn, zei van Tuin. Het is best mogelijk, dat de eerste de beste schuit welke wij prijs maken, voldoende wapenen aan boord heeft.

- Maar zijt ge dan van plan op die eerste schuit met spek of roggebrood te schieten? vroeg Vincent.

Van Tuin zweeg en de anderen lachten.

Toen Jacob vroeg of de bemanning al voltallig was, ant-

[p. 38]

woordde Vink, dat men ook gekomen was om deze zaak in orde te maken. Men beschikte reeds over een troep flinke mannen, een aantal werklooze gezellen, een stuk of wat Walen en Engelschen en eenige ervaren zeelieden. Maar men kon er nog best een paar kerels bij gebruiken. Van Tuin had hem verteld, dat Jacob en zijn vriend wel lust zouden hebben om mee te gaan.

- Op zee is het beter dan hier, zei van Tuin. Er valt meer te verdienen en men heeft daar minder hinder van de stank van geschroeid menschenvleesch dan aan land.

Jacob keek zijn vriend vragend aan.

- 't Is mij wel, zei de verver. Hier kunnen wij ook niet blijven.

- Dan gaan wij mee. Ge kunt op ons rekenen. En wanneer varen we uit?

- Zoo vlug mogelijk. Ik moet eerst nog naar Haarlem, om te trachten wat geld te krijgen. Maar van Tuin keert terug naar Maaslandsluis, waar ge hem over acht dagen in Het Dubbele Anker kunt vinden.

- Schenk nog eens in Simon, zei Hannes. Drinken wij eens op het welvaren van de Watergeuzen. En wat het geld betreft, vervolgde hij zachter, ik heb ook nog wat weggelegd voor moeilijke dagen. Een deel is voor Aagje, die in Duitschland moet leven, maar er is ook wat bij voor den Geus, om blauwe boonen voor den Spanjool te koopen. En laat uw vriend, de koopman in Rotterdam, zijn wapens maar bewaren, totdat de onzen deze komen halen, als de stad in onze macht is.

Simon hief zijn glas op en de anderen volgden zijn voorbeeld.

- Leve de Geus!

Hannes schrok en legde zijn vinger waarschuwend tegen zijn lippen. De luiken waren weliswaar gesloten en de meeste menschen lagen al op één oor, maar men kon niet voorzichtig genoeg zijn.

Buiten, in de nauwe, duistere straat, stond meester Arie.

[p. 39]

Hij keek omhoog naar de gaten in de luiken voor Hannes' ramen, die zich op te groote hoogte bevonden, om er doorheen te kunnen kijken. Men sprak binnen te zacht, om buiten de woorden te kunnen verstaan. Hij was niet veel wijzer geworden. Alleen: leve de Geus, mompelde hij. Toen ging hij naar binnen, sloot de deur en blies de kaars uit. In de gele lichtstreep, die vanuit de woonkamer in de winkel viel, stond het witte geraamte van een mensch.