Oranje en Alva's tyranniek bewind

[IV]

Lamoraal, graaf van Egmont, prins van Gaveren, 's konings stadhouder in de gewesten Vlaanderen en Artois, was, in gezelschap van eenige andere edelen, den hertog ter begroeting tegemoet gereisd. Dicht bij de landsgrens, in het dorp Tienen, wachtte men op de komst van de voorhoede. Egmont was opgeruimd en vol goede verwachtingen, als immer. Hij beschouwde Alva's komst als een gunstig teeken, als een bewijs van toenadering en als voorbode van de verzoening, welke binnenkort tusschen Filips en de Nederlandsche edelen zou plaatsvinden. Straks kwam de koning zelf en deze zou de slechte toestanden, waaraan zijn vertegenwoordigers geen eind hadden kunnen of willen maken, uit de weg ruimen. Oranje en de anderen, die het land verlieten, hadden verkeerd gehandeld en door hun vlucht den koning onnoodig een nieuw bewijs van hun wantrouwen gegeven. Vond Alva hier niet een land, waar de rust volkomen hersteld was, waar de lijken der ketters nog aan de boomen hingen, ten bewijze dat het den stadhouders ernst geweest was met het handhaven van 's konings gezag? Was de moederkerk niet geheel in eer hersteld en bewees de terugkeer van duizenden tot het oude geloof niet, dat het gevaar van de ketterij bezworen was? Wie anders hadden het herstel der oude toestanden bewerkstelligd, dan juist de stadhouders? Hij lachte om de argwaan der kleingeloovigen en afgunstigen, die fluisterend vertelden, dat de hertog alleen maar kwam, om het werk der stadhouders

[p. 23]

beter en grondiger over te doen. Hij trok de schouders op voor de raadgevingen van vrienden, die zeiden, dat hij zooals Oranje, Brederode, Culemborg en Hooghstraten had moeten handelen. Voor hem bestonden er geen redenen om bevreesd te zijn en de komst van Alva met een bang hart tegemoet te zien. Hij was dezelfde gebleven, die hij altijd geweest was: een eerlijk Katholiek en een trouw dienaar van zijn vorst. Alles zou anders worden en een gunstige wending nemen, als Filips eenmaal hier was en zelf de wantoestanden aanschouwen kon, welke zijn gevolmachtigden hadden veroorzaakt. De adel zou in zijn oude rechten hersteld worden en het bestuur dezer landen zou weer gelegd worden in handen van hen, die daarop van oudsher recht hadden. En als dan alles geregeld was, zouden Oranje en de anderen op hun plaatsen terugkeeren en zij zouden moeten erkennen dat zijn vertrouwen in den koning niet misplaatst geweest was.

Egmont richtte zich op van zijn bed en keek naar het venster, waarachter de takken van een perelaar zwart tegen de rose-roode ochtendlucht stonden. Och, het leven was goed, voor hem, die zijn deel wist te waardeeren en te genieten. Het scheen nog vroeg te zijn. Juist een goede tijd om op te staan, naar de Geete te rijden en een verfrisschend bad in het klare, zacht stroomende water te nemen.

Op de gang klonken voetstappen en even later werd op de deur van de kamer geklopt. Zoo vroeg, dacht Egmont. Nu reeds tijding van het leger?

Diederik, zijn jongste dienaar trad in het vertrek en vertelde, dat de Spaansche voorhoede zooeven aangekomen was. In de namiddag kon men de eerste ruiterafdeeling met den hertog en Don Ferdinand verwachten.

- Goed, dat ge mij tijdig hebt gewekt. Laat Jan de beide schimmels, die voor den hertog bestemd zijn, duchtig onder handen nemen. Zij moeten wit zijn als sneeuw en

[p. 24]

glimmen als mijn kuras. En nu, vlug, wek ook de andere heeren en zeg, dat zij zich kleeden en gereed maken.

De toppen der boomen stonden reeds fijn en scherp als filigrein voor de achter dunne, transparante nevelen dalende zonneschijf, toen de wachtenden de eerste ruiterbende zagen naderen. Rudolph van Artois meende, dat het terugkeerende Walen waren, die enkele uren vroeger de Spanjaarden waren tegemoet gegaan, maar Egmont's oog zag scherper. Dit moesten de troepen zijn, want de tien paarden der Walen konden zooveel stof niet opjagen. Hij beschutte zijn oogen met zijn hand tegen het scherpe zonlicht, ging in de stijgbeugels staan en herkende na eenige oogenblikken, toen een windvlaag een gat in de stofwolk sloeg, de kleuren van een kruisbanier.

- Het moeten Alva's mannen zijn, besloot hij. Kom, wij rijden hem tegemoet.

De mannen drukten de sporen in de flanken hunner paarden en stormden omlaag van de heuvel, die hun tot uitzichtpunt gediend had. Aan de rand van het bosch, waar de weg zich voortslingerde over heuvelruggen, op welker toppen hij in de ruimte scheen te verdwijnen, vond de ontmoeting plaats. De ruiters stonden plotseling tegenover elkander en Egmont en Alva herkenden elkander gelijktijdig.

Hij is oud geworden, dacht de graaf, de reis heeft hem danig vermoeid.

Veel ervaren en niets geleerd. Nog altijd dezelfde domkop, dacht Alva en bracht zijn paard tot staan.

Toen stonden ze tegenover elkander, de overwinnaar van Sint Quentin en Grevelingen, die door de Nederlanders de grootste veldheer van zijn tijd genoemd werd en de overwinnaar van Tunis en Mühlberg, die, met uitzondering van de Nederlanden, in geheel Europa de bekwaamste legeraanvoerder der wereld geacht werd. Heel hun wezen weerspiegelde zich in de blikken, waarmede

[p. 25]

de mannen elkander gedurende de eerste seconden opnamen. Egmont's blik was open en zonder eenige terughoudendheid, Alva's pupillen lagen roerloos en scherp waarnemend tusschen de half dichtgeknepen oogleden. Terwijl de graaf zijn bedienden een wenk gaf, om de twee paarden, die hij als geschenk voor den hertog had meegebracht naar voren te geleiden, ontspanden zich langzaam Alva's trekken en veranderde het strakke masker in een menschengelaat, dat tot lachen bij machte bleek te zijn.

- Ziet, zei hij tot zijn zoon, deze is de grootste van alle raddraaiers.

De leden van Alva's gevolg glimlachten en maakten fluisterend opmerkingen. Men wist, hoe de hertog dacht over de Nederlandsche edelen, die aan het verbond hadden deelgenomen. Het was ook bekend, dat Alva een menigte blanco, door den koning onderteekende volmachten in zijn koffers had. Er waren slechts weinige regels schrift voor noodig, om deze stukken in doodvonnissen te veranderen.

- Het welkomstwoord van uw vader schept goede verwachtingen voor de toekomst, zei Juliaan Romero.

Don Ferdinand knikte zwijgend. De toespeling was hem onaangenaam, want hij koesterde bewondering voor Egmont, dien hij vroeger in Spanje had leeren kennen.

Men had de twee schimmels tot voor den hertog geleid en Egmont bood hem de paarden met een korte, vriendelijke toespraak ten geschenke aan.

- Van een goed ras, prees Alva. Ik dank u voor dit bewijs van uw vriendschap, maar Egmont, het zou mij liever geweest zijn, als uw grafelijkheid mij deze verre en moeilijke reis op mijn gevorderde leeftijd bespaard had. Het drong niet onmiddellijk tot Egmont door, wat met deze woorden bedoeld werd. Hij antwoordde, dat Alva, als Filips' gezant, die de komst van den koning kwam voorbereiden, in deze landen van harte welkom was en

[p. 26]

sprak de hoop uit, dat alles thans spoedig in orde zou mogen komen.

- Alles kòmt in orde, dat beloof ik u. En of ik in deze landen al dan niet welkom ben, is voor mij van weinig beteekenis. Zooveel is zeker, dat ik er thans ben. En nu, mijn vriend, laat ons gaan. De reis was vermoeiend en mijn mannen hebben honger.