Verzameld werk. Deel 6

[p. 201]

Florrie Rodrigo

De geschiedenis van de kunstdans in Nederland reikt zo weinig ver, dat er onder de levenden velen zijn, die er een groot gedeelte van persoonlijk hebben medegemaakt. In hun herinnering passeert spoedig ook Florrie Rodrigo de revue. Zo zij al niet tot de allereersten uit deze geschiedenis behoort, zij sluit zich al dadelijk bij de eerste groep aan. Wij mogen haar dan ook met recht tot de pioniers van de danskunst in ons land rekenen. Wanneer ik in dit kort overzicht haar werk niet alleen met de reverentie, verschuldigd aan de pionier, beschouw, maar ook kritisch behandel, dan komt het omdat haar loopbaan niet is afgesloten, maar integendeel, indien de tekenen niet bedriegen, binnen afzienbare tijd haar rijkste, rijpste fase zal vertonen.

Deze pittige, donkere vrouw, met het iets te grote hoofd, die herinneringen wakker roept aan sommige figuren op de schilderijen van Velasquez, vertegenwoordigt, zoals ik al liet uitkomen, een kwarteeuw Nederlandse danskunst. In deze kwarteeuw heeft zich ongetwijfeld een duidelijke ontwikkeling baangebroken, maar evenzeer moeten wij hieraan toevoegen, dat deze ontwikkeling zich niet in een definitieve stijl heeft kunnen bevestigen. Wat ik hiermede bedoel, laat zich juist met het werk van Florrie Rodrigo bijzonder goed illustreren. Ook haar danskunst heeft een duidelijke, indrukwekkende ontwikkeling doorgemaakt. Wij herinneren ons de tijd, toen zij de ‘Dorpsjongen’ danste, een periode van louter vitale danslust, die haar individuele verdieping vond in latere prestaties als de ‘Dodendans’, terwijl zij tenslotte, na moeitevol experimenteren, in haar laatste dansen als ‘Rouwdans voor de Gevallenen’ en ‘Naar het Front’ in de individuele verdieping ook de wijdere dimensies van haar collectieve gevoelswereld weet te betrekken. Een indrukwekkende ontwik-

[p. 202]

keling dus, maar de consequenties hiervan werden mijns inziens toch niet geheel door haar aanvaard. Ik bedoel hiermee, dat haar programma in zijn geheel niet naar het door haar bereikte hoogtepunt is afgestemd. Er komen nog te veel losse bokkesprongen, uitingen van ongecontroleerde vitaliteit, en individuele caprices in voor. Een groteske als ‘Parodie op de Lanciers’, die op haar laatste programma figureerde, staat ongetwijfeld beneden het werkelijke peil van deze danseres.

Men kan deze disharmonie beschouwen als typerend voor het werk van de pionier, die tenslotte bij gebrek aan voorgangers, onder vele aspecten moet werken en slechts in gelukkige ogenblikken een eenheid tot stand brengt. Dit is voor een deel juist, maar de ware oorzaak moet men toch zoeken in de ongunstige verhouding, die hier te lande vooralsnog bestaat tussen de dansende kunstenaar en zijn publiek. Het publiek heeft zich hier nog niet een danssmaak eigen gemaakt. Het beleeft deze kunst nog enigszins of misschien wel volkomen willekeurig, zonder kritisch onderscheidingsvermogen. Het contratempo van muziek en voetenritme, dat in ‘Naar het Front’ in een slotakkoord tot zijn uiterste en zijn einde wordt opgevoerd, wekte ontroering, zeker, maar er werd toch even hartelijk geapplaudisseerd voor de ‘Parodie op de Lanciers’, die toch wel zeker een veel te luidruchtige groteske is, waaraan geen werkelijke artistieke conceptie ten grondslag ligt. Het gemis aan kritisch onderscheidingsvermogen bij het publiek kan vooral op een, in Nederland althans, jonge kunst als de danskunst een ongunstige invloed uitoefenen. Ook de danser wentelt niet op zijn eentje door het heelal, hij bestaat ook mede dank zij zijn critici en onder critici dienen dan niet allereerst de officiële kritiekschrijvers te worden verstaan, die te veel het karakter dragen van kieskeurige betuttelaars - zij het vaak ook huns ondanks -, maar in de eerste plaats de met een warm hart, maar ook een kritisch oog begiftigde toeschouwers, die te zamen in staat zijn de sympathieke atmosfeer te wekken, nodig voor de werkelijke bloei van de dans. Het ‘olé-olé’-geroep van de Spanjaarden is het duidelijkst voorbeeld van wat ik hier noem de sympathieke atmosfeer.

[p. 203]

Maar het is nu eenmaal hier voorlopig zo, een eenheid tussen danser en publiek komt niet gauw tot stand. De danser heeft derhalve op het ogenblik, naast zijn allereerste taak, die voortspruit uit zijn kunstenaarschap zelf van danser te zijn, een tweede, hoogst gewichtige, zij het ook bijkomstige opdracht: hij moet zich behoeden voor een onkritisch publiek, waarvan hij de pedagoog moet zijn. Persoonlijk geloof ik niet, dat de kracht van Florrie Rodrigo in het groteske ligt, hoe graag men haar soms ook deze richting uitdringt. Wie haar werk gedurende vele jaren heeft gevolgd, zal waarschijnlijk evenals ik tot de conclusie zijn gekomen, dat zij een danseres is van de ernst, een diepe donkere ernst, als choreografe evenzeer als soliste. Welk een prachtige uitvoering zouden wij beleven, wanneer haar program zou kunnen staan op het peil van ‘Naar het Front’ en de ‘Rouwdans’. Dat in deze ernst een enkele goed uitgebalanceerde groteske welkom zou zijn, spreekt wel vanzelf.

Inderdaad, zij is een danseres met een verleden, maar tegelijk ook met een toekomst!