Verzameld werk. Deel 6

[p. 98]

Grijs op wit

De polemieken, die A. Marja de laatste tijd levert, zijn staaltjes van onbehoorlijke kritieken. Wie weten wil hoe polemiek niet mag worden gevoerd, hij richte zich tot Marja te Groningen. Zijn hierboven afgedrukte aanval op Buning is hiervan een nieuw voorbeeld. Het journalistieke fatsoen eist, zoals iedere penhanteerder weet, dat men een publicist beoordeelt niet naar zijn drijfveren, die weleens vermeende drijfveren zouden kunnen zijn, maar naar de feiten, dus naar zijn uitlatingen, die zwart op wit staan. Dus beslist niet naar wat zo maar half en half voor de insider doorschemert!! Dus zeer bepaald niet naar wat ik zou willen noemen het ‘grijs op wit’!! En dit journalistieke fatsoen heeft het mijns inziens bij het rechte eind. Immers, zoals ik reeds zeide, de drijfveren, die niet worden gedekt door categorische uitlatingen zouden weleens vermeende drijfveren kunnen zijn. En het is duidelijk: de tegenstander drijfveren toeschrijven of aanwrijven, die hij niet bezit, staat gelijk met de verachtelijkste vorm van roddelen en insinueren.

Men analysere maar zijn ziedende aanval, die hierboven staat afgedrukt. Het stuk van Buning, naar aanleiding waarvan Marja zijn aanval richt, is een bespreking, in het dagblad De Telegraaf, van De put der zuchten, vertalingen van Spaanse dichtkunst door alle eeuwen, van de hand van Albert Helman. Buning verheugt zich over de vertalingen en merkt onder meer op, dat een dergelijke poging om de Spaanse poëzie door alle eeuwen heen te vertalen, niet eerder werd ondernomen, weshalve hij Albert Helman een pluim op de hoed steekt. Hoe men uit deze karige gegevens kan concluderen tot de uiterst boosaardige bedoelingen, die Marja aan Buning toeschrijft, is mij een raadsel. Ten eerste kan men van Buning moeilijk eisen, dat hij van iedere krantenbespreking een lite-

[p. 99]

raire studie maakt, ten tweede is wat hij zegt, voor zover mij bekend tenminste, volkomen juist: een poging om een beeld van de Spaanse dichtkunst in haar historische wording te geven is behalve door Albert Helman door niemand ondernomen, ook door Hendrik de Vries niet! Trouwens van de intrige tegen Hendrik de Vries kan men met geen woord enige aanduiding vinden; men moet haar maar aannemen op gezag van Marja, die haar met een nogal hinderlijke geslepenheid reconstrueert uit de omissies; Buning zou hier niet zondigen door wat hij zegt, maar door wat hij verzwijgt, niet door wat er zwart op wit staat, maar door wat er grijs op wit doorschemert, uit de verre verte, ja zelfs door de kadavers heen van ‘oude koeien uit de sloot’. Dit wil niet zeggen dat ik de mening bestrijd, dat de Spaanse vertalingen van De Vries beter zijn dan die van Buning of Helman. Ik ben het in dit opzicht zelfs volkomen met Marja eens, alleen maar dit is hier niet ter zake doende. Wanneer hij dat betogen wil, dan staat het hem vrij een studie over dit onderhavige onderwerp te schrijven, zo hij dit althans, na de nodige inspanning, aankan.

De onbillijkheid van zijn handelwijze jegens Buning zal ook Marja in het oog springen, wanneer ik hem thans de vraag stel: wat zijn, A. Marja, de drijfveren die u ertoe geleid hebben deze aanval tegen Buning te richten? Gij zult antwoorden: ‘De verontwaardiging bij mij opgewekt door de kwetsing en krenking De Vries aangedaan. Ik heb het trouwens met zoveel woorden gezegd, zwart op wit.’ Welnu, Marja, ik zal het u betaald zetten met dezelfde munt, ik zal u behandelen oog om oog, tand om tand. Ik zal u beoordelen niet naar wat er zwart op wit staat, maar naar wat er grijs op wit schemert, naar de drijfveer die u mogelijkerwijs heeft geleid, maar waarvan ik het bewijs niet leveren kan met de uitdrukkelijk uitgesproken woorden. Ik zal mogelijkerwijs onrechtvaardig jegens u zijn. Maar gij waart het in niet mindere mate jegens J.W.F. Werumeus Buning. De drijfveer, die u geleid heeft bij het schrijven van uw invectief, vind ik in het weinig gunstig onthaal, dat uw poëzie in De Telegraaf vond en de weinig vleiende beoordeling, die ook aan uw roman in dit blad te beurt viel. Ik zeide reeds, ik ben mogelijkerwijs on-

[p. 100]

rechtvaardig jegens u, want ik beoordeel u niet naar wat er zwart op wit staat in uw pêle mêle, maar naar wat ik, nu eenmaal door uw eigen woorden de achterdocht bij mij is opgewekt, grijs op wit zie schemeren door de insektepoten van uw agressieve letters. Ik beoordeel u naar uw drijfveren, mogelijk slechts naar uw vermeende drijfveren.

Wanneer het inderdaad Marja's bedoeling is geweest attentie te vragen voor Hendrik de Vries, een van de grootste levende dichters, dan is hij zijn doel schromelijk voorbijgestreefd. Want het doel, dat hij zich gesteld heeft, wordt geheel overwoekerd door een reeks van onbewezen en onbewijsbare aantijgingen.

Weshalve ik concludeer, dat Marja het met zijne grijzen-op-wit wel wat te grijs maakt.