Verzameld werk. Deel 5. Over literatuur

[p. 273]

Een neger verdietst

Jan. H. Eekhout, De neger zingt. Uitgeversmij Holland, Amsterdam [1936].

De gedichten in deze bloemlezing doen niet alle de bittere ervaring op door de vertaling, ook voor hun beste vrienden, onherkenbaar te zijn geworden. Enkele vertalingen zijn zelfs uitmuntend, bijvoorbeeld ‘Broeders’ van James Weldon Johnson. Des te meer waarderen wij dit, wanneer wij er ons rekenschap van geven, dat de vorm slechts ten dele de poëtische aankleding is van een inhoud, die ook zonder die vorm wel tot ons overkomt - wanneer wij dus inzien, dat de vorm veeleer het middel is, waarmee in onze geest een bepaalde wereld wordt opgeroepen, die, zonder de vorm, dan ook sluimeren blijft.

Ik mag echter mijn bezwaar tegen deze bundel niet verhelen. Het richt zich niet in de laatste plaats tegen de inleiding. Mijns inziens legt hierin de vertaler te veel de nadruk op het menselijk hart van de neger. De neger worden blijkbaar slechts geleidelijk menselijke organen toegekend, sinds men ophield hem, al naar de stemming van het ogenblik, nu eens met de ene, dan weer met de andere, apensoort te verwisselen. De negerauteurs, zoals zij bijvoorbeeld in een bloemlezing als de Anthology of American Negro Literature van Calverton zijn verzameld, geven er echter blijk van, dat niets menselijks hun vreemd is, ook de intellectuele faculteiten niet. Om en reële indruk te krijgen van de negerliteratuur moet men ten minste van een bloemlezing als de Negro Anthology kennisnemen. Ik onderstreep dat, omdat deze Hollandse bloemlezing, niettegenstaande haar goede hoedanigheden, een misverstand zou kunnen helpen bestendigen. Wanneer Eekhout beweert, dat de negerdichter niet zoekt

[p. 274]

naar ‘treffende beeldvormen en zeggingen’, dan kan men hem dadelijk verwijzen naar het essay van Locke (opgenomen in Anthology), waaruit blijkt, dat met de kleur de preoccupaties van de dichter niet veranderen. Te betreuren valt, dat deze zienswijze van Eekhout sommige zijner vertalingen ten kwade beïnvloedt. Zo bijvoorbeeld in het gedicht over het dode meisje, dat van haar moeder haar laatste nieuwe jurk krijgt.

Je moedertje heeft haar ring verkocht,
Jou te kleeden zoo wit en zoo mooi.
Hoe zou je dansen en jubelen, mocht
Jij jezelve zien in dien tooi.

Iemand van de capaciteiten van Eekhout had met geringe moeite een beter vers kunnen schrijven. Het is jammer van de lieflijke, haast sentimentele strofe. Er zijn nog genoeg plaatsen, waar de vertaler er met de pet naar gooit, maar er komen, zoals ik reeds zei, ook werkelijk goede vertalingen in deze bloemlezing voor. Bovendien moeten wij Eekhout al dankbaar zijn voor de poging om dit stuk overzeese literatuur nader tot het Nederlandse publiek te brengen.