Verzameld werk. Deel 4. Bewolkt bestaan

[p. 330]

32

Robert had die avond met zijn moeder en mademoiselle Frenée, la tante, gegeten in de kamer van zijn vader, die om beurten door mademoiselle Frenée en zijn moeder werd gevoerd. Thérèse had laten weten door een meisje, dat zij het druk had en niet thuis zou komen eten. Het was een van die zeldzame avonden dat er een wapenstilstand, ja zelfs een zekere harmonie heerste tussen la tante en zijn moeder; in aangename rust had dan ook de maaltijd plaatsgehad. Daarna was Robert opgestaan, met een licht gevoel van vermoeidheid en bedroefdheid, om een wandeling in de avondlucht te maken. Het was toen in de gang, dat Mies hem plotseling had tegengehouden en met iets glorieus in haar stem had verteld, dat señorita Campbell was gestorven.

‘Het geluk is niet weggelegd voor de rijke erfdochters! Zij zijn verwend. Het sterven is het enige wat men niet nog eens overdoen kan.’

‘C'est triste,’ had Robert opgemerkt en was toen de straat opgegaan, zonder te weten waarheen hij zich precies begaf. Hij liep de Boulevard af, de richting uit van de Seine; hij boog tenslotte een zijstraat in en stond weldra voor de grauwe gevel van Saint-Sulpice, die onderaan door het licht van een straatlantaarn werd verlicht. Défense d'afficher stond er met zwarte teerletters, maar niettemin zag hij er de verregende mobilisatiebevelen met de gekruiste tricolores van een klein jaar geleden, toen de tragikomedie van München zich had afgespeeld. Hij schoof naar binnen en stond in de grote ruimte, waar de enkele vrouwen die daar geknield lagen, uiterst klein leken. Hij bleef staan en nam de voorwerpen en mensen om zich heen met een kritisch oog op: de zitplaatsen, stoelen en banken, de pijlers, de vloertegels, het altaar, het gewelf. Hij wilde reeds uit moeheid zich op een van de banken neerzetten, toen hij plotseling de kerk uitsnelde, naar de metro, die hem voortwiegelde tot de Boulevard Rochechouart. Hij liep met vaste tred,

[p. 331]

van zijn doel bewust. In de Rue Tholozé nam hij een kaart voor de kleine avant-gardebioscoop. Daar zat hij te kijken naar een absolute film, waarin mathematische figuren in elkaar grepen om zich weer uit elkaar los te wikkelen. Hij was er zich van bewust dat hij naast een jonge vrouw zat, die hij overigens niet had aangezien. Dit verplaatste hem naar jaren geleden, toen hij ook zo naast Carlota had gezeten. ‘C'est remarquable,’ zei hij nu ook weer, maar hij lette niet op het antwoord van zijn buurvrouw. Hij werd er zich van bewust dat hij slechts een poging had gedaan het verleden te doen herleven. Hij stond op en verliet het donkere lokaaltje. Hij slenterde de Rue de Clichy af, waar het leeg en donker was, vooral toen hij de helverlichte façade van de Casino de Paris eenmaal voorbij was. Er schoven schimmen langs hem heen, zodat hij het gevoel kreeg dat hij zelf een schim was geworden. Bij de Trinité schoof een schim naast hem voort. Uit het gesprek dat deze begon bleek hem, dat het Felix van Mandere moest zijn, die starre jongeman die hij op de Boulevard Raspail bij de Wenkjes had ontmoet.

‘Comment ça va?’ vroeg hij betrekkelijk onverschillig.

‘Ik ga naar het klooster terug,’ antwoordde de ander.

‘Naar het klooster?’ had Chamloup met verbazing gevraagd.

‘In de wereld is niets dan wanhoop. In het klooster verenigen zich dood en leven, zaligheid en lijden, wanhoop en hoop.’

‘U moet voorzichtig zijn met zulke vérstrekkende besluiten. Een wereld die zich vandaag voordoet als een moeras van wanhoop, kan morgen een zee van vreugde zijn geworden.’

‘Maar dan is zij overmorgen toch weer een moeras van wanhoop. De wereld is niets dan wanhoop.’

‘Per definitionem?’ vroeg Chamloup met een glimlach.

‘Ja, per definitionem,’ beaamde de ander.

Hij wist nauwelijks precies wanneer hij Van Mandere was kwijtgeraakt. Hij slenterde alleen voort, zich afvragend of hij niet van een taxi of van de metro zou gebruik maken. Het was al betrekkelijk laat, toen hij de deur van het huis op de Boulevard Raspail opendeed. Aan de overkant, bij de spiegel, stond Thérèse in nachtgewaad. Zij wenkte hem naderbij te komen. Hij zat weldra met haar bij en klein schemerlampje in de woonkamer, terwijl zij verder vertelde. Zij placht hem bij zijn achternaam te noemen, als er ernstig gevaar dreigde.

[p. 332]

‘Kijk eens, Chamloup,’ zei zij, ‘je kent Messalina niet. Ik weet dat je van haar houdt maar ik weet, dat je ook niet weet wie zij is. Ik ken haar, zij is nog verschrikkelijker dan je denkt. Ik maakte met haar kennis, toen ik eens voor de Rotonde zat. Zij had zich naast mij neergezet en had mij gevraagd: “Waarom zo droevig, mijn lieve vriendin?” Ik had toen al de neiging mij over je te beklagen, maar ik heb mij toen ingehouden. Je weet toch, Chamloup, dat ik mij terecht of ten onrechte over je beklaag. Niet dat ik feiten zou kunnen noemen, maar dat is misschien nog het ergste. Je verwekt om je heen een sombere stemming, een ondergangsstemming. Ik geloof dan dat je krankzinnig bent, al is dat wel een makkelijke oplossing van het probleem. Dat is het wat ik haar tenslotte heb verteld, nadat wij herhaalde malen samen koffie hadden gedronken en ik haar ook op haar vriendelijke flat bij het Parc Monceau had bezocht. Tenslotte was zij in woede uitgevallen: “Te denken dat zo iemand nog van mij houdt! In wezen zijn alle mannen op een hoogst enkele uitzondering na, de vreselijkste bruten!” Zij kon het weten, want zij had ook zelf, zoals zij toen bekende, bijzonder veel van een man. Zij had dit voor het eerst gemerkt toen zij als lerares op een lyceum in Limoges plotseling door een bijna onbedwingbare neiging werd bevangen om een van de meisjes te kussen. Toen zich die bedwelming herhaalde, had zij als lerares bedankt. Zij was naar Parijs gereisd, zij handelde met de trefzekerheid van een slaapwandelaarster. Zij had zich tot de recherche gewend en had haar diensten aangeboden. Men had haar geantwoord dat zij het van haar prestaties zouden laten afhangen. Men miste een goede kracht op het gebied van de verdovende middelen. Zij moest een bewijs van bekwaamheid afleggen. Op grond hiervan had zij de surrealistische cocaïnehandel op touw gezet; zoiets bevredigde haar gevoel van absurditeit, maar bracht haar tevens in aanraking met de hiervoor toegankelijke figuren in Parijs. De vangst van de Britsindiër schijnt in politiekringen een geweldig evenement te zijn geweest. Sindsdien werkt zij op alle gebieden. Pas op met haar, Chamloup, zij heeft een geweldige haat tegen jou! Zij wil je beschuldigen van moord op Carlota Campbell.’

‘Dat is blague,’ antwoordde Chamloup, die lijkwit had toegehoord.

‘Neen, het is geen blague. Wanneer het bij haar menens is, krijgt

[p. 333]

zij iets van een dikke matrone. Zij krijgt iets vuils en gemeens. Zij verliest dan al de blonde charme, waarvoor ook jij zo toegankelijk bent geweest. Dan steekt zij meestal ook een grote havana op.’

Chamloup vroeg, als verslagen: ‘Doe mij een genoegen en herhaal je laatste woorden, Thérèse.’

‘Zij steekt dan een grote havana op.’

‘Dat is blague,’ weerde Chamloup ineens nadrukkelijk af.

‘Neen, dat is geen blague. Je zult moeten vluchten. En morgen al, Chamloup. Zij zal snel te werk gaan. Hoe zul je moeten bewijzen dat je geen gif in haar glas hebt gedaan? Je bent chemicus, je beschikt over alle gifmiddelen en zij kent al je uitlatingen over zelfmoord, moord, wanhoop en absurditeit.’

Er heerste even stilte. Plotseling stond Chamloup op; zonder Thérèse te hebben aangekeken liep hij de kamer uit. Hij nam de treden bij tweeën tegelijk. Even duizelde hij toen hij zich in zijn kamer bevond; sedert de aanwezigheid van vreemden in hun huis moesten zij zich behelpen, daarom sliep hij hier tegenwoordig. Het was dezelfde kamer waarin hij als kind had geslapen; weemoed naar zijn jeugd, naar het dwalen tussen deze kamer en de studio van mademoiselle Frenée steeg in hem op. Toen hij de duizeling te boven was gekomen, trok hij van onder het bed een handvalies te voorschijn en opende vervolgens de lage kast, die niet hoger dan zijn schouder reikte, duidelijk een kinderkast, en haalde daar ondergoed uit, dat hij in het valies stopte. Plotseling bleef hij grinnikend staren naar het valies. Waarom zou hij zoveel moeite nemen? Hij moest integendeel alle beschuldigingen van Messalina beamen. Waarom nog leven? Hij moest de beschuldigingen van verzwarende omstandigheden voorzien. Het kristal was gebarsten. Het kristal van Morienval, dat zoveel schoons had beloofd, was tenslotte geworden het kristal van de wanhoop, waaruit hem nu eens een prachtig blond gezicht toelachte, dan weer een gramstorige matrone met een havana tegengrijnsde. Dit was niet om te overleven.

Hij moest de ergste beschuldigingen beamen, hij moest zich een doodvonnis verschaffen, het schone attest van de grote Medicijnman, die niet anders doet dan eeuwige rust voorschrijven. Wel was het jammer dat het aan het guillotinemes was, dat hij zou worden overgeleverd. Als hij de vrije keuze had gehad, zou hij er toch nog de voorkeur aan gegeven hebben met de tong uit de bek te hangen

[p. 334]

aan het galgetouw; de galg was immers, zoals hij wel eens had gehoord, het symbool van de verterende boom des levens. Terwijl hij zo stond, hoorde hij dat er driemaal op zijn deur werd geklopt. ‘Entrez’ antwoordde hij met een kalmte zoals hij nog nooit tevoren had ervaren in de waanzin waarin hij had geleefd, stellig een van de ontstellendste nachtmerries van Parijs.