Verzameld werk. Deel 3. Verhalen

[p. 290]

Een middag in Paramaribo

Het was een namiddag in Paramaribo, anno 1954. Het was niet bepaald zwoel, maar men kon het toch ook niet fris noemen. Wij voelden ons niet ongelukkig, maar veel blijmoedigheid straalden wij niet uit. Er bestond niet een gevoel van binding onder ons, maar men kon ons evenmin van asociale onverschilligheid betichten. Het was een vreemde situatie, niettemin was het de gewoonste zaak ter wereld. Men kon op tal van tegenstellingen en halve tegenstellingen wijzen die men steeds vindt wanneer de aanwezigen niet een homogene groep vormen.

Wij waren uit verschillende oorden bijeengekomen, zowel professioneel als geografisch. De groep bestond uit Nederlanders, Surinamers en Antillianen. De meesten hadden reeds een renommée verworven op juridisch, politiek of journalistiek terrein. De politici waren verre in de meerderheid. De Antillen waren vertegenwoordigd door dr. Moisés Frumencio da Costa Gomez met de welverzorgde baard, de gitzwarte ogen en de vrouwelijke fijne handen die zijn staatkundige betogen met bestudeerde gestes van de ene omzichtige zin naar de andere ondersteunden om eensklaps tijdens een zwijgpauze naar de madeira met gin, of was het gin met madeira?, te grijpen; de Surinamers door de omvangrijke Johan Adolf Pengel, meer bekend als de bazuinengel van de Hernhutters en de vakbonden, en de tengere Eliazer die nog het meest van het vochtige weer scheen te lijden te hebben; de journalistiek voornamelijk door mr. Eduard Elias, uit het land van melkproducerende koeien en tedere madelieven, die zich voorgenomen had een leven lang mistroostige opmerkingen ofwel praetvaria, met hele kleine lettertjes op velletjes blocnote klein formaat

[p. 291]

op te tekenen; de wetenschap door professor Van der Grinten uit Nijmegen of Tilburg of beide, met een bijzondere neiging tot ingespannen denken en onverwacht grinniken ondanks de versabbelde sigaar ergens in een der mondhoeken; en tenslotte de diplomatie door dr. Raymond Pos, een wijs manneke met een raffinement, de Nobelprijs waardig, op het gebied van de rechtsgeleerdheid en de giechelkunde.

Wij zaten in de voorgalerij van het hotel ‘Palace’ en keken uit op het gouvernementsplein, waar Hare Majesteit koningin Wilhelmina haar positie op de sokkel handhaafde en rustig voor zich uitkeek, en op de façade van het gouvernementshuis waar de vertegenwoordiger van Hare Majesteit koningin Juliana zich opvallend gedeisd en koest hield achter de gesloten jaloezieën en de sedert enkele uren niet langer fonkelende bajonet van de heen en weer lopende schildwacht. De motregen zwol steeds meer aan tot een stortbui. Het werd een tropisch regengordijn. De Ronde Tafel Conferentie Nederland-Suriname-Nederlandse Antillen, in de wandel erteesee genoemd, verkeerde in een moeilijke fase, wij hadden het vreselijk met het Statuut te doen, vooral met het al dan niet opnemen van het woord ‘zelfbeschikking’ in de preambule, wij preambuleerden dag en nacht. ‘Wie statuut zie dat hij niet val,’ hoorde ik dr. Raymond Pos voor de eerste maal in alle toonaarden giechelen. Dat wordt nog eens een nieuw spreekwoord, dacht ik, ‘wie statuut zie dat hij niet val’. Ik luisterde verder naar de stem, van mijn onderbewustzijn: vergis je niet, het is een waarschuwing van RoPi (de Griekse namen voor de letters r en p, de initialen van Raymond Pos) aan het adres van de Hollandse leden... zij moeten ook niet zo verrot vervelend doen... het auteurschap van het bon-mot zal hem later ongetwijfeld betwist worden door de lambda lambda's (de Griekse naam voor de letter l, vermoedelijk van leuke lieverds), verder kon ik de opmerkingen van mijn onderbewustzijn, die steeds meer een laat-Grieks of een onomatopeïsch karakter aannamen, niet decoderen en keerde tot de werkelijkheid in de galerij van het Palace Hotel terug. Ik keek om mij heen, gelukkig had niemand iets gehoord van de stem van mijn O.B. (de ini-

[p. 292]

tialen van mijn Onder Bewustzijn). Wat deden wij hier eigenlijk in dit gammele hotel? De onzekerheid van de politieke toestand voegde zich bij de somberheid der weersomstandigheden; wij werden er steeds mistroostiger door. Tenslotte kon Elias het niet langer houden. Hij merkte op, op zijn bekende mismoedige toon: ‘Van alle steden waar ik beslist niet zou willen wonen, vind ik Paramaribo verreweg de aantrekkelijkste.’

Het duurde een poos voordat de stilte weer verbroken werd. De opmerking was nu afkomstig van de smalle, lange Eliazer, op een ietwat klagelijke toon: ‘Van alle schrijvers die kankeren vind ik Elias waarschijnlijk de minst ongenietbare.’ Dat was de bijbelse tweespraak van Elias en Eliazer, in de geschiedenis der koloniale diplomatie ook wel bekend als de geschiedenis van de overtreffende natrap.