De Nederlandse volksboeken

Faustus

Titelbeschrijving:

WARACHTIGHE || [versiering] HISTORIE VAN [versiering] || DOCTOR IOHANNES FAUSTUS, || DIE EENEN WTNEMENDEN GROOTEN TOO- || UENAER ENde SWART-CONSTENAER WAS | VAN || ZIJNE DUYUELSCHE VERSCHRIJUINGHE | VAN ZIJN ON- || CHRISTELICK LEUEN | WONDERLICKE AUENTU- || REN | ENde VAN ZIJN SCHRICKELICKE ENde || GROUWELICK EYNDE ENDE || AF- SCHEYDT. || OUERGHESET WT DE HOOCHDUYTSCHE SPRAKE DOOR || CAROL. B. MEDIC. || DEUT. 18. 10. || DAT ONDER V NIET GHEVONDEN EN WORDE EEN TOOUE- || NAER OFT EEN BESWEERDER | &C. WANT WIE SULCX || DOET | DIE IS DEN HEERE EENEN GROUWEL. || [Houtsnede] || IACOB. 4. VERS. 7.8. || WEEST GODT ONDERDANICH | WEDERSTAET DEN DUYUEL | || EN HY SAL VAN V VLIEDEN | NAKET TOT GOD | END' HY SAL || TOT V NAKEN. || AN. M.D.XCII.

(toegeschreven aan drukker Jan Canin, Dordrecht) (cfr beschrijving bij Van 't Hooft, zie hieronder, p. 137) (Brussel KB, 's Gravenhage KB, Leiden Mij Ndl. Lett., Londen Brit. Mus.) 8^o.

Tekstuitgaven:

Nederlands volksboek:

Wij bereiden een herdruk voor die eerlang verschijnt in de Klassieke Galerij (Antwerpen). Er bestaat een moderne vrije bewerking, deels naar een jong drukje van het volksboek, deels naar de versie van Schwab:

Clercq René de, De historie van Doctor Johannes Faustus. Die een uitneemende grooten toveraar en zwarten konstenaar was, van zijn duivelsche verschrijvinge, van zijn onchristelijk leven, wonderlijke avontuuren, en van zijn schrikkelijk en gruwelijk einde en afscheid. Bewerkt en ingeleid, Zeist-Antwerpen, 1931.

Duits volksboek:

[p. 215]

Petsch Robert, Das Volksbuch vom Doctor Faust. (Nach der ersten Ausgabe, 1581), (Neudrucke deutscher Litteraturwerke des XVI. und XVII. Jahrhunderts, n^o 7.8.8 a/b), Halle a.S., 1911². Dit in de beste uitgave.

Engels volksboek:

Logeman H., The English Faust-Book of 1592, Edited with an introduction and notes, (Univ. de Gand. Recueil de travaux publ. par la Faculté de philosophie et lettres, 24), Gand-Amsterdam, 1900.

Literatuur:

De voornaamste studie over het Ndl. volksboek is:

Hooft Bart Hendrik van 't, Das holländische Volksbuch vom Doktor Faust, Diss. Amsterdam, 's-Gravenhage, 1926. Met bibliographie passim.

Zie verder:

Alberdingk Thijm P., De Faustsage in de Nederlandsche Letteren, in VMA, 1890, pp. 15-67.

Herford Ch., Studies..., vooral pp. 165-241.

Kiesewetter Carl, Faust in der Geschichte und Tradition. Mit besonderer berücksichtigung des occulten Phänomenalismus und des mittelalterlichen Zauberwesens. Als Anhang: Die Wagnersage und das Wagnerbuch, Leipzig, 1893. (Neudruck: 1921).

Kossmann E.F., Een onbekende druk van de historie van Doctor Faustus, in HB, XVI (1927), pp. 127-129.

Leendertz P.... Jr., De vertaler der Historie van Faust, in HB, XIX (1930), p. 243.

Scheurleer D.F., Twee zeldzame oude drukken. I. De volksboeken van Faust en Christoffel Wagenaer, in HB, VIII (1919), pp. 33-34.

Verdere gegevens over de Faustlegende en bibliographie vindt men in:

Bianquis Geneviève, Faust à travers quatre siècles, Paris, 1935.

Heitz-Ritter, Versuch, pp. 38-46.

Palmer P. & More R., Sources of the Faust Tradition from Simon Magus to Lessing, New-York, 1937.

Ons volksboek is een vertaling uit het Hoogduits (1^e uitgave 1587) door ‘Carol. B. Medic.’ in wie Van 't Hooft de geneesheer Carel Baten ziet (cfr over hem Alb. J.J. vande Velde, Het werk van den geneesheer Carel Baten (Gent 1540? † Amsterdam 1617?), in VMA, 1933, pp. 529-560 en Ed. Bontinck, Het ‘Secreet-Boeck’ van Carel Baten (Gent 1540? - † Amst. 1617?), in VMA, 1938, pp. 801-820).